رویداد
آغاز انسداد تحریم‌ها
اتحادیه اروپا از دیروز تدابیر جدیدی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه ایران اتخاذ کرد
محمدامین خرمی|خبرنگار:
اروپایی‌ها پس از چند روز خط و نشان کشیدن برای آمریکا، بالاخره دست به‌کار شدند و از صبح دیروز روند اجرای مقررات بازدارنده تحریم‌های آمریکا علیه ایران را آغاز کردند. پرداخت غرامت به شرکت‌های اروپایی برای جبران خسارت ناشی از تحریم آمریکا و معامله مستقیم بانکی با ایران، ازجمله مهم‌ترین این تدابیر است.
خط اظهارنظرهای تند و تیز مقام‌های اروپا که از شامگاه سه‌شنبه 2هفته قبل همزمان با خروج آمریکا از برجام و از سوی دونالد تاسک، رئیس شورای اروپا آغاز شده بود، دیروز از سوی ژان‌کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا پی گرفته شد. یونکر پس از نشست سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در پایتخت بلغارستان گفت: «ما مذاکره نمی‌کنیم، درحالی‌که شمشیر را بالای سرمان گرفته‌اند. این یک مسئله حیثیتی است؛ پای اصول‌مان در میان است.» پیش از این، دونالد تاسک ضمن انتقاد از فرمان دونالد ترامپ برای خروج آمریکا از برجام، گفته بود که به‌زودی اروپا در یک موضعگیری واحد، پاسخ آمریکا را خواهد داد. تاسک همچنین طی سخنانی در مراسم افتتاحیه نشست کمیسیون اروپا در صوفیه بلغارستان طی سخنانی بی‌سابقه گفت: «با وجود دوستانی مثل آمریکا، دیگر به دشمن نیازی نیست.» او همچنین رفتار «دمدمی‌مزاج» دولت آمریکا در سیاست بین‌الملل را زیر سؤال برد و گفت که اروپا تصمیم دارد از شرکت‌هایش در برابر تحریم‌های آمریکا حمایت کند.
ژان کلود یونکر روز پنجشنبه اعلام کرد: اتحادیه اروپا تصمیم گرفته که روند فعال‌سازی «قانون انسداد» مربوط به سال 1996را بار دیگر آغاز کند. او ساعت 10:30صبح جمعه به وقت محلی در پایتخت بلغارستان را زمان آغاز اجرای این روند اعلام کرد و گفت: این تصمیم براساس وظیفه کمیسیون اروپا برای حفاظت از شرکت‌های اروپایی در برابر «تحریم‌های فراسرزمینی آمریکا» دنبال می‌شود و «اقدامی است که باید انجام شود». کمیسیون اروپا بازوی اجرایی اتحادیه اروپا به شمار می‌رود و 28کشور عضو موظف به اجرای تصمیم‌های آن هستند.
مقررات بازدارنده، مقرراتی است که از سوی دستگاه قضایی داخلی، برای جلوگیری از اعمال احکام دستگاه قضایی خارجی وضع می‌شود. قانون انسداد در سال 1996از سوی اروپا برای مقابله با تحریم‌های تجاری آمریکا علیه کوبا و سپس ایران و لیبی وضع شد. این قانون در دهه 1990مورد استفاده قرار نگرفت چرا که مسائل میان اروپا و آمریکا از کانال‌های سیاسی فیصله پیدا کرد اما اکنون گویا زمان استفاده از آن فرارسیده است. قانون انسداد با انجام یک سری اصلاحات، آن دسته از شرکت‌های اروپایی را که با ایران در ارتباط هستند، در مقابل تحریم‌های آمریکا محافظت می‌کند. بر این اساس، شرکت‌ها از پیروی از احکام تحریمی آمریکا منع می‌شوند. این قانون همچنین پرداخت غرامت به شرکت‌های اروپایی برای جبران خسارت‌های ناشی از این تحریم‌ها را ممکن می‌کند. غرامت‌ها از دارایی‌های آمریکا در اروپا پرداخت خواهد شد.
جنگ تجاری اروپا و آمریکا ممکن است؟
فرمان ترامپ برای خروج آمریکا از برجام و بازگرداندن تمامی تحریم‌های آمریکا علیه ایران، به‌طور مشخص بسیاری از شرکت‌های اروپایی را که طی 2سال گذشته وارد تعامل تجاری با ایران شده‌اند یا در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند هدف قرار می‌دهد. سران 3کشور اروپایی حاضر در برجام یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان و همچنین فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اروپا پیش از خروج آمریکا بسیار تلاش کردند تا مانع تصمیم ترامپ شوند. بی‌توجهی ترامپ به خواسته‌های آنها باعث ناراحتی و حتی عصبانیت‌شان شده؛ عصبانیتی که در اظهارنظرهای آنها طی 10روز گذشته عیان بوده است.
رویکرد دونالد ترامپ در برابر توافق هسته‌ای با ایران را باید در کنار اختلاف‌نظرهای میان اروپا و آمریکا بر سر توافقنامه آب‌وهوایی پاریس و همچنین تصمیمش برای اعمال فشار بر اروپایی‌ها از طریق اعمال تعرفه بر آلومینیوم و فولاد وارداتی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا دید. با این حال، نمی‌توان پذیرفت اتحادیه اروپا به‌دنبال یک جنگ تجاری با آمریکا بر سر ایران باشد. مبادلات تجاری 700میلیارد دلاری میان اتحادیه اروپا و آمریکا را نمی‌توان با مبادلات 20میلیارد دلاری میان کشورهای عضو این سازمان و ایران مقایسه کرد. مبادلات تجاری هر کدام از اعضای اتحادیه اروپا با ایران و آمریکا هم قابل قیاس نیست؛ به‌طور مثال، مبادلات تجاری 4میلیارد دلاری آلمان با ایران، برابر با 2درصد از مبادلات تجاری است که این کشور با آمریکا دارد. این واقعیت را می‌توان در سخنان برخی سران کشورهای اروپایی به وضوح دید. دالیا گریباسکایت، رئیس‌جمهور لیتوانی در نشست بلغارستان گفت که اروپا به‌دنبال جنگ تجاری با آمریکا نیست، بلکه به‌دنبال «سازوکاری تکنیکی» برای حفاظت از شرکت‌هایش است.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز که طی روزهای گذشته در کنار اعضای کابینه‌اش بی‌پرده اعتراض خود به دونالد ترامپ را عنوان کرده، در کنفرانس خبری در پایان نشست بلغارستان گفت که اروپا در نهایت به‌دنبال جنگ تجاری با آمریکا نیست. مکرون گفت: «مهم است که شرکت‌ها، مخصوصا شرکت‌های کوچک و متوسط که احتمالا کمتر با بازارهای دیگر مثل آمریکا ارتباط دارند، بتوانند تصمیم‌هایشان را آزادانه بگیرند.» او در عین حال گفت که شرکت‌های بین‌المللی که منافع متنوعی در کشورهای مختلف دارند، «تصمیم‌هایشان را بر مبنای منافعشان می‌گیرند و باید همچنان این آزادی عمل را داشته باشند». سخنان مکرون در حالی مطرح می‌شد که برخی شرکت‌های بزرگ بین‌المللی ازجمله مرسک دانمارک، توتال فرانسه، آلیانز آلمان، ساگا انرژی نروژ و دنیلی ایتالیا اعلام کرده‌اند روابط تجاری و اقتصادی خود با ایران را تا پیش از زمان اعلام شده از سوی آمریکا برای بازگشت تحریم‌ها پایان خواهند داد. این شرکت‌ها یا به‌دلیل اینکه دارای تعامل مالی و تجاری گسترده با آمریکا هستند تصمیم به خروج از بازار ایران گرفته‌اند یا به‌دلیل اینکه بخشی از سهامشان متعلق به سهامداران آمریکایی است. بنابراین اروپایی‌ها با به جریان انداختن قانون انسداد به‌دنبال فراهم‌کردن فضایی برای ادامه فعالیت شرکت‌های «کوچک و متوسط» اروپایی در ایران هستند و به شرکت‌های بزرگ بین‌المللی که تعاملات گسترده با آمریکا دارند اجازه خواهند داد خود مسیرشان را انتخاب کنند.
تسهیل انتقال پول و تسریع سرمایه‌گذاری
کمیسیون اروپا در نشست اخیر خود، غیراز اعلام توافق بر سر آغاز روند استفاده از قانون انسداد، از کشورهای عضو خواسته است مبادلات مالی خود با بانک مرکزی ایران را همچنان حفظ کنند. کمیسیون در این رابطه از کشورها خواسته از شیوه «انتقال یک‌باره» پول به ایران استفاده کنند تا ایران بتواند درصورت آغاز تحریم‌ها پول نفت خود را دریافت کند.
طبق بیانیه‌ای که دیروز همزمان با اعمال قانون انسداد منتشر شد، کمیسیون همچنین از بانک سرمایه‌گذاری اروپا خواسته است، روند اعطای وام به پروژه‌های شرکت‌های اروپایی سرمایه‌گذار در ایران را تسریع کند. بر این اساس، کمیسیون اعلام کرده است موانع موجود را به‌زودی رفع خواهد کرد؛ روندی که به گفته این نهاد اروپایی به‌خصوص برای شرکت‌های کوچک و متوسط مفید خواهد بود.
ادامه فعالیت120شرکت آلمانی در ایران
وزیر اقتصاد آلمان دیروز اعلام کرد: 120شرکت این کشور به فعالیت خود در ایران ادامه می‌دهند. او همچنین از ادامه مبادله تجاری 10هزار شرکت آلمانی با ایران خبر داد.
