استقبال از واکسن یادآور

مریم سرخوش - روزنامه‌نگار

آمار ابتلا به کرونا افزایش انفجاری دارد و تنها در یک روز، افزایش 42درصدی شناسایی بیماران جدید رقم خورده است. براساس اعلام وزارت بهداشت، تنها در 24ساعت با افزایش 1500نفری، 5هزار بیمار جدید شناسایی و 541نفر هم بستری شده‌اند. این در حالی است که کارشناسان موارد ابتلا را با توجه به قدرت سرایت‌پذیری زیرسویه‌های جدید اومیکرون، BA4، BA5 بیشتر از این عدد می‌دانند؛ چراکه هر فرد مبتلا می‌تواند به‌صورت همزمان 18نفر را آلوده کند. با توجه به اینکه تست‌گیری‌ها به‌صورت محدود انجام می‌شود، به‌نظر می‌رسد آمار فعلی کشور در ابتلا به کرونا چندین برابر 5هزار نفر اعلام شده هم باشد. البته آمار فوتی‌ها همچنان تک‌رقمی است، اما به‌گفته متخصصان این زیرسویه‌ها قطعا افراد واکسینه‌نشده و دارای بیماری‌های زمینه‌ای را تهدید می‌کند و می‌تواند با تداوم روند افزایشی ابتلا، منجر به افزایش موارد بستری و فوتی‌ها هم شود. بر این اساس تزریق دوز یادآور در پایگاه‌های واکسیناسیون کشور برای گروه‌های سنی مختلف آغاز شده است. احسان مصطفوی، رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران هم در گفت‌وگو با همشهری تأکید می‌کند در زمستان سال گذشته، ابتلای بالایی که در پیک ناشی از اومیکرون در کشور رقم خورد و تلفیق آن با پوشش واکسیناسیون بالا، باعث شد در بهار امسال وضعیت مناسبی از نظر بیماری وجود داشته باشد. او معتقد است پوشش واکسیناسیون برای دوزهای یادآور باید افزایش پیدا کند و در آستانه بروز احتمالی موج جدیدی از بیماری در کشور، تجهیز جامعه با چندین روش ازجمله تکمیل برنامه واکسیناسیون و رعایت بیشتر پروتکل‌های بهداشتی ضروری است.

توصیه می‌شود برای سویه‌های جدید، واکسن‌های به‌روزرسانی شده استفاده شود. درباره واکسن‌های موجود در کشور چنین شرایطی وجود دارد؟ 
هم‌اکنون بیشتر واکسن‌هایی که در دنیا استفاده می‌شوند، بر پایه سویه اولیه (ووهان) هستند و درباره سویه اومیکرون و در سطح جهانی، معدود واکسن‌سازها این تغییر را ایجاد کردند. توصیه‌های فعلی هم درباره رصد ایمنی‌زایی همین واکسن‌ها متناسب با تغییراتی است که در ویروس کووید-19 رخ داده و واریانت غالب کشورهاست. هم‌اکنون ویروس غالب در دنیا، سویه اومیکرون با زیرواریانت‌های مختلف آن است و جامعه جهانی و همچنین ایران هم پس از BA1 و BA2 درگیر BA4 و BA5 شده است. اما درباره واکسن‌ها چه داخلی و چه خارجی، به‌روزرسانی و تغییر در آنها با هر جهش امکان‌پذیر نیست. مهم رصد وضعیت ایمنی‌زایی واکسن‌هاست و این برنامه‌ای است که وزارت بهداشت، به‌ویژه درباره تزریق دوزهای یادآور در حال‌حاضر دنبال می‌کند. این بررسی‌ها برای تمامی واکسن‌های داخلی و خارجی که در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند، انجام می‌شود و انجام این به‌روزرسانی‌ها در کلان سیاستگذاری کشور هم باید از سوی مراجع ذیصلاح بررسی شود.

گفته می‌شود زیرسویه‌های BA4 و BA5 قدرت سرایت بیشتری دارند. آیا تزریق دوز یادآور با واکسن‌های موجود، افزایش سطح ایمنی را افزایش می‌دهد؟ 
به‌نظر می‌رسد وضعیتی که در ماه‌های اخیر در کشور اتفاق افتاده بیشتر متاثر از ایمنی هیبرید (ترکیب ایمنی طبیعی و واکسن) باشد. در پاییز و زمستان سال گذشته، پوشش تزریق واکسن برای 2دوز در کشور به حدود 70درصد رسید و این مسئله باعث شد در زمستان با وجود شیوع واریانت اومیکرون به‌دلیل همین پوشش مناسب، موارد بستری و مرگ در این پیک محدود باشد. هم‌اکنون واکسن‌های موجود در سبد واکسیناسیون کشور می‌توانند منجر به افزایش ایمنی در بدن افراد شوند. البته در دنیا وضعیت پوشش واکسیناسیون برای دوز اول یادآور در سطح واکسن‌های دوز اول و دوم نبود و در ایران هم حدود یک‌سوم از جمعیت هدف واکسن یادآور اول را تزریق کردند. در رده سنی 7 تا 12سال در کشور، حدود 25درصد یک دوز واکسن را دریافت کرده‌اند. با این شرایط ضرورت دارد پوشش دوز یادآور اول در گروه سنی بالای 18سال و واکسیناسیون دوز اول و دوم را در کودکان ارتقا دهیم. همچنین افزایش پوشش واکسیناسیون در دوز چهارم مخصوصا برای گروه‌های با خطر بالا اهمیت دارد.

واکسیناسیون برای خیلی‌ها دیگر مانند گذشته اهمیت ندارد. چطور می‌توان مردم را به سمت تزریق دوز یادآور یا تکمیل واکسیناسیون سوق داد؟
این موضوع را باید از زاویه‌ای دیگر دید. به‌دلیل استقبال کمتر مردم از برنامه واکسیناسیون کرونا، مجموعه وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی در گذر زمان مجبور به محدود کردن پایگاه‌های واکسیناسیون شدند، اما این اهتمام وجود دارد که درصورت افزایش استقبال، دوباره ظرفیت واکسیناسیون با وسعت گذشته ادامه پیدا کند. هم‌اکنون کاهش استقبال از واکسن‌های یادآور در بیشتر نقاط دنیا وجود دارد. البته برخی کشورها هم توانستند دوز یادآور واکسن را به میزان قابل‌توجهی از جمعیت خود تزریق کنند. واکسیناسیون مسئله دوطرفه است؛ از یک‌سو وظیفه وزارت بهداشت است که مردم را به واکسیناسیون بیشتر مخصوصا برای دوزهای یادآور ترغیب کند و از سوی دیگر اهتمام مردم که واکسن‌‌های یادآور را برای سلامت خودشان و جامعه تزریق کنند. وزارت بهداشت هم باید بتواند پاسخگوی شبهات احتمالی مردم در مورد برنامه واکسیناسیون باشد.

تعداد واکسن‌ها در پایگاه‌های واکسیناسیون نسبت به گذشته محدودتر شده. آیا این مسئله باعث کاهش رغبت مردم نخواهد بود؟
بیش از 40میلیون دوز انواع واکسن‌ در کشور وجود دارد و مجموعه‌ای از واکسن‌های خارجی و داخلی را در اختیار داریم. عمده واکسن‌های داخلی مجوز تزریق برای دوز یادآور را دارند و از سوی وزارت بهداشت خریداری شده‌اند. واکسن پاستوکووک هم اخیرا مجوز واکسن یادآور را برای تمام واکسن‌های تزریق شده در کشور دریافت کرده که به میزان کافی در دسترس قرار دارد. قطعا هر میزان سبد واکسیناسیون کشوری متنوع‌تر باشد، در استقبال مردم هم تأثیرگذارتر است.