ترانزیت 1600 کیلومتری در راه آهن ایران

نخستین قطار ترانزیت کانتینری روسیه به هند حامل مواد عایق رطوبتی سقف، روز سه‌شنبه با دستور معاون اول رئیس‌جمهور از مرز ریلی سرخس در شمال‌شرق وارد ایران شد. ایران و روسیه اخیرا قرارداد ترانزیتی 10میلیون تنی کالا امضا کرده بودند. محمد مخبر در ارتباط تصویری با ایستگاه راه‌آهن سرخس که با حضور محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور، وزرای راه و شهرسازی، نفت، صنعت، معدن و تجارت، جهادکشاورزی و معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور برگزار شد، با تأکید بر اینکه بهره‌گیری از ظرفیت ترانزیتی با توجه به موقعیت ایران در منطقه از راهبردها و سیاست‌های قطعی اقتصادی دولت سیزدهم است، گفت: توجه به ظرفیت ترانزیتی و مزایای اقتصادی این بخش از اقتصاد کشور جزو بخش‌های فراموش شده در سالیان گذشته بوده است.
تلاش‌های دولت سیزدهم برای ارتقای روابط با همسایگان و افزایش حجم مبادلات تجاری با کشورهای منطقه‌ای معطل عقب‌ماندگی‌های سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل نمانده است. تأخیر در ساخت 40کیلومتر راه‌آهن رشت‌-بندرانزلی و 164کیلومتر راه‌آهن رشت-آستارا تنها بخشی از تعهدات معوق دولت‌های قبل و آسیب‌های وارده آن به ظرفیت ترانزیت و حمل‌ونقل ریلی کشور بوده‌است. رکورد ترانزیت 2میلیون تن کالا از مسیر ایران در سال1400همچنان راه درازی برای تحقق کامل برنامه سیاست همسایگی دولت سیزدهم دارد. در فصل بهار امسال تجارت غیرنفتی ایران با 15کشور همسایه بالغ بر 12میلیارد دلار بود که رشد 18درصدی نسبت به بهار سال گذشته داشت. موافقتنامه کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب در شهریورماه1379به امضای وزرای حمل‌ونقل ایران، هند و روسیه رسید و هدف‌گذاری اصلی آن ایجاد پل ارتباطی میان آسیا و اروپا بود. در عین حال این مسیر ارتباطی مزیت تکمیل و تقویت مبادلات تجاری ایران با کشورهای آسیای میانه و حوزه قفقاز نیز محسوب و منجر به تقویت نقش و جایگاه ایران در قالب پیمان‌های منطقه‌ای همچون اکو و شانگهای می‌شد. چشم‌انداز 2دستاورد اصلی ایجاد زیرساخت‌های چنین توافقی از یک‌سو افزایش حجم مبادلات تجاری ایران با کشورهای متعدد همسایه و از سوی دیگر بهره‌مندی از حق ترانزیت ایران به‌عنوان گذرگاه و هاب منطقه‌ای بود؛ هدفی که تاکنون به دلایل مختلف سیاسی و اقتصادی طی 2دهه اخیر ناقص مانده و در دولت جدید تلاش‌های دوباره‌ای برای احیای ظرفیت‌های این توافقات صورت گرفته است.

بن‌بست‌شکنی در یک مسیر ترانزیتی
ابتدای تیرماه امسال انتشار خبر حرکت نخستین قطار باری بین‌المللی «عبور از دریای خزر» حکایت از بن‌بست‌شکنی در یک مسیر ترانزیتی ایران داشت. 2سال قبل و در دولت دوازدهم نخستین قطار باری ترکیه - چین بدون گذشتن از ایران به مقصد رسیده بود و در دولت سیزدهم قرار است قطار چینی محتوی هزار و 400تن بار و ارزش بیش از 3میلیون دلار کالا با گذشتن از مسیر قزاقستان، ترکمنستان و ایران رهسپار ترکیه شود.
اواخر خردادماه نیز قطار باری قزاقستان حامل محموله کانتینری گوگرد با طی کردن مسیر ریلی قزاقستان، ترکمنستان و ایران راهی ترکیه شده بود. 2بار استفاده از ظرفیت این مسیر ترانزیتی توانست قابلیت‌های مسیر ترانزیتی چین به ترکیه و اروپا را تثبیت کند.
مسیرها و کریدورهای ترانزیتی معطل مانده دیگری نیز با وجود عقب‌ماندگی‌های سرمایه‌گذاری در حوزه حمل‌ونقل ریلی و توسعه بنادر توانستند در دولت سیزدهم از ظرفیت‌های بالاتر خود استفاده کنند. تقویت کریدور شرق به غرب از مسیر ایران در کنار استفاده از ظرفیت کریدور شمال-جنوب، یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که در دولت سیزدهم در دست پیگیری و اجراست.
معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به تأکیدات سید ابراهیم رئیسی و اهمیت سیاست خارجی در دولت سیزدهم برای افزایش و ارتقای حجم مبادلات و ارتباطات با همسایگان جمهوری اسلامی، گفت: ظرفیت ترانزیتی کشور با تلاش‌های وزارت راه و شهرسازی ابتدا به ۸ و در مراحل بعدی به ۲۰میلیون تن افزایش یافته است که البته با انجام برنامه‌ریزی‌ها و اتخاذ اقدامات مناسب می‌توان به حجم مبادلاتی ۳۰۰میلیون تن در بخش ترانزیت رسید. بهره‌گیری از ظرفیت ترانزیتی درآمد بسیار بالای اقتصادی و همچنین ابعاد بسیار مهم سیاسی و روابط بین‌المللی برای جمهوری اسلامی به همراه خواهد داشت.

مخبر درخصوص برنامه‌های دولت برای راه‌اندازی مسیر ریلی آستارا ـ رشت ادامه داد: با تکمیل این ایستگاه و اتصال آن با کشورهای همسایه شمال کشور، ایران به‌عنوان یک مسیر تجاری بین‌المللی مهم شناخته خواهد شد؛ تا جایی که مدت زمان جابه‌جایی کالا از مسیر شرق آسیا به اروپا از طریق کریدور ایران از ۴۵روز به ۱۷روز کاهش می‌یابد که جذابیت بسیار بالایی برای بازرگانان و صادر‌کنندگان کالا در داخل و خارج ایران در سطح قاره آسیا و اروپا خواهد داشت.
 قطار ترانزیتی کانتینری روسیه به هند که از طریق مرز ریلی سرخس وارد کشور شد، جزو مسیر شرقی کریدور شمال جنوب محسوب می‌شود که از ایستگاه چخوف روسیه واقع در استان مسکو در ۶تیرماه سال‌جاری و در مسیر ۳۸۰۰کیلومتری با ظرفیت ۳۹کانتینر از مسیر روسیه، قزاقستان، ترکمنستان وارد ایران شده و پس از آن طی یک مسیر ریلی ۱۶۰۰کیلومتری به بندرعباس خواهد رسید و در نهایت از طریق مسیر دریایی به بندر ناواشوای هندوستان وصل خواهد شد. کریدور شمال جنوب شامل 3مسیر شرقی، غربی و میانی است که مذاکرات و توافقات برای راه‌اندازی خط ریلی گرمسار ـ اینچه برون از مسیر میانی این کریدور در دولت سیزدهم انجام شده است.