آب نیست

میثم قاسمی

پسرم می‌گوید:«بابا! جوب کوچه ما هیچ‌وقت خشک نمی‌شه.»ما در یک کوچه بن‌بست در میانه تهران زندگی می‌کنیم. در کوچه ما فقط 2آپارتمان وجود دارد و بقیه خانه‌ها قدیمی‌ساز هستند. خانه‌هایی عموما 2طبقه با چند متر حیاط که ساکنان آنها بیشتر مالکانی قدیمی هستند. تقریبا در هر ساعتی از روز که به کوچه نگاه کنید، جریان آب زلال را در جوی کوچک وسط کوچه می‌بینید که نشان می‌دهد حیاطی در حال شسته شدن است. گاهی با خودم فکر می‌کنم چه اتفاقی باید رخ دهد، چه خبری باید منتشر شود و چه عکسی باید دست به‌دست شود که ما مردم متوجه شویم آب نیست؟

هر روز از گوشه و کنار کشور خبر خشک شدن یک رودخانه پرآب یا چشمه‌ای قدیمی به گوش می‌رسد. ما در میانه یک بحران هستیم. عده‌ای می‌گویند خشکسالی و برخی دیگر از تغییر اقلیم سخن می‌گویند. من کارشناس این حوزه نیستم و نمی‌توانم درباره آنچه در حال رخ دادن است، نظر دقیق بدهم؛ اما می‌بینم که اصفهان در حال فرونشست است. ترک‌های شدید دیوارها را می‌بینم. خشک شدن رودخانه‌ها و خالی شدن سدها را می‌بینم و متوجه می‌شوم، اوضاع عادی نیست.
درست است که بخش عمده‌ای از آب کشور در کشاورزی سنتی و صنعت به روز نشده مصرف می‌شود. کشت انواع محصولات آب‌بر در استان‌های مختلف و صنایعی که به اشتباه در میانه کویر برپا شده‌اند، سفره‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها و آبگیرهای فصلی و دائمی را خشک کرده‌اند و کار به‌جایی رسیده است که در استان‌هایی مانند گیلان و کهگیلویه و بویراحمد که همواره پرآب بوده‌اند، بی‌آبی به وضوح دیده می‌شود. با این حال، نمی‌توان از مصرف آب تصفیه شده در شهرها چشم‌پوشی کرد. اصلاح تعرفه‌ای، سنتی‌ترین راهکاری است که در این وضعیت پیشنهاد می‌شود. این روش، بارها آزموده شده اما مشخص نیست تا چه اندازه مؤثر بوده است همچنین باتوجه به نرخ تورم در کشور، هرگونه تغییر تعرفه‌ها در مدت کوتاهی اثر خود را از دست می‌دهد و دوباره وضعیت مصرف به حالت سابق بازمی‌گردد.
نصب کنتور هوشمند و کنترل میزان مصرف آب یا برق نیز راهکار دیگری است که چون تاکنون آزموده نشده، میزان اثرگذاری آن مشخص نیست و از طرف دیگر با توجه به مشکلات مالی دولت و مردم، چنین راهکاری حداقل در کوتاه‌مدت قابل اجرا نیست.
آنچه برای ما می‌ماند، فرهنگسازی است. اگر کسی شلنگ آب را در کوچه و حیاط رها نمی‌کند، به این دلیل نیست که شلنگ ندارد! او می‌داند که آبی برای چنین مصارفی وجود ندارد. او اخبار نگران‌کننده را می‌بیند و می‌شنود. اینجا وظیفه رسانه‌ها (به‌خصوص رسانه‌های تصویری و شبکه‌های اجتماعی) است که بدون پرخاشگری، توهین یا تمسخر، وضعیت بغرنج کشور از نظر ذخایر آبی را به چشم و گوش همه مردم برسانند. تابستان تازه آغاز شده است و روزهای سخت‌تری در پیش داریم.