بازی جانبدارانه با پژوهشگاه میراث‌فرهنگی
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی نامه جامعه دانشجویی باستان‌شناسی ایران را به وزیر علوم ناشی از اطلاعات نادرست و پر ایراد دانست
محمد باریکانی/ خبر‌نگار
جــامعه دانشجــویی باستان‌شناسی ایران که فعالیت مجازی دارد، در نامه‌ای به وزیرعلوم، رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری را متهم کرد که کارشناسان را از تهیه نقشه باستان‌شناسی کشور منع کرده و این مسئولیت را به معاونت اداری و مالی پژوهشگاه میراث و گردشگری واگذار کرده است.
سیدمحمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری اما در واکنش به این نامه به همشهری، گفت که مسائل مطرح شده در این نامه نادرست است و تهیه نقشه باستان‌شناسی کشور به‌دلیل استعفای مسئول تهیه این نقشه به معاونت پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی سپرده شده است. اگرچه که حتی به گفته او، معاون مالی و اداری پژوهشگاه میراث فرهنگی نیز عضو هیأت علمی پژوهشگاه و دارای دکترای آمار زیستی در موضوع باستان‌شناسی است.
تهیه نقشه باستان‌شناسی ایران شاید در نگاه نخست اهمیت چندانی برای مردم عادی نداشته باشد اما واقعیت آن است که این نقشه می تواند تمامی طرح‌های عمرانی را شامل شود و از آسیب رساندن آن ها به نقاط لکه‌گذاری شده جلوگیری کند. ایتالیا توانست در مدت 300 سال کار مداوم، نقشه باستان‌شناسی آن کشور را تهیه کند و حالا گردشگران جهان برای بازدید از نقاط باستانی به آن کشور سرازیر می‌شوند. ایران 8 برابر ایتالیا مساحت دارد و تاکنون بیش از 60هزار نقطه باستانی بر نقشه باستان شناسی لکه‌گذاری شده است. همین لکه‌گذاری‌ها موجب می شود محوطه‌های باستانی از تخریب مصون بمانند. در شوش باستانی اگر همین لکه‌گذاری‌ها نبود شاید این محوطه ثبت جهانی شده به‌راحتی دستخوش تخریب شده بود.
سیدمحمد بهشتی در پاسخ به نامه جامعه دانشجویی باستان‌شناسی ایران به همشهری گفت: «این نامه پر از غلط است و تهیه نقشه باستان‌شناسی کشور به معاون مالی - اداری پژوهشگاه میراث فرهنگی سپرده نشده است بلکه فردی که مسئولیت تهیه نقشه باستان‌شناسی کشور را پیش‌تر برعهده داشت، استعفا داد و از آنجا که تهیه این نقشه و تکمیل آن برای پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اهمیت زیادی داشت، وظیفه تهیه و تکمیل نقشه باستان‌شناسی کشور به معاونت پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی سپرده شد که او نیز باستان‌شناس است نه معاون مالی و اداری این پژوهشگاه!»
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: «این گروه عنوان پرطمطراق جامعه باستان‌شناسی ایران را یدک می‌کشد درحالی‌که باستان‌شناسان صاحب‌نام کشور که دارای تالیف و تجربه و سابقه طولانی هستند، هیچ‌یک عضو این مجموعه نیستند و نام پرطمطراق آنها موجب سوءتفاهم است، چون بیشتر فعالیت آنها در فضای مجازی خلاصه می‌شود. البته آنها نیز حق اظهارنظر دارند ولی بهتر است این اظهارنظرها با امضایی مناسب با شأن و جایگاه آنها صورت بگیرد تا موجب فریب مخاطب نشود.»
یک نامه و چند پرسش
جامعه باستان‌شناسی ایران در نامه خود به منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درخواست کرد تا با توجه به اقدام پژوهشگاه میراث فرهنگی درباره «سامانه اطلاعات باستان‌شناسی ایران» با استفاده از ابزارهای قانونی و نظارتی مدیران پژوهشگاه و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را برای پاسخگویی فرابخواند.»
بهشتی می‌گوید: «موضوع باستان‌شناسی در محدوده وظایف وزارت علوم نیست، بلکه وظیفه سازمان میراث‌فرهنگی است و مورد مطرح شده در این نامه مانند آن است که به وزارت راه و شهرسازی از وضعیت کشت گندم شکایت شود. باستان‌شناسان عضو این جامعه نیز اگر باستان‌شناس باشند، از این موضوع اطلاع دارند.»
جامعه دانشجویی باستان شناسی ایران در بخشی از نامه خود خطاب به وزیر علوم نوشت: «مروری کلی بر فعالیت‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی نشان می‌دهد که مأموریت‌های محوله چنان‌که باید به اجرا درنیامده است. به‌گونه‌ای که پژوهشگاه میراث فرهنگی همپای نام و آوازه‌ای که دارد، رشد علمی نیافته و اهداف، وظایف و کارکردهای آن نیازمند بازنگری است.»
این جامعه به وزیر علوم نوشت:«پژوهشکده باستان‌شناسی وضعیتی مهجور، مبهم و منزوی دارد و نسبت به گستره فعالیت‌هایی که در سراسر ایران باید برعهده داشته باشد، به‌شدت با فقر زیرساخت‌ها مواجه است.»
ارتقا از رتبه چهارم به دوم
اما سیدمحمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در پاسخ به این بخش از نامه گفت: «پیش از هر پاسخی باید از جامعه باستان‌شناسی ایران پرسید، زمانی که در دولت نهم و دهم فعالیت‌های باستان‌شناسی در کشور تعطیل شد و برنامه‌های بزرگ باستان‌شناسی که در دوره پیش از آن در شهر سوخته، جیرفت، شوش، تپه ازبکی، سیلک و... فعال شده بود و در دولت نهم و دهم تعطیل شد، کجا بودند و چرا صدایشان درنیامد؟ درحالی‌که در دولت یازدهم و دوازدهم تلاش کردیم مجددا آن برنامه‌ها را زنده کنیم و تنها به امر نجات‌بخشی توجه نداشته باشیم. ضمن آنکه همین حالا نیز تفاهمنامه‌های بین‌المللی متعدد منعقد شده با مراکز علمی جهان به بررسی‌های مشترک و اقدامات اجرایی باستان‌شناسی با همکاری باستان‌شناس‌های داخلی و خارجی منجر می‌شود. آمار مشخصی نیز از تعداد پروژه‌های در حال نجات‌بخشی، بررسی و شناسایی، تعیین عرصه و حریم و گمانه‌های باستان شناختی در دوران کنونی به‌طور مستند وجود دارد و مشخص است که تا چه اندازه حتی از همکاری باستان‌شناسان داخلی و خارج از پژوهشگاه در این پروژه‌ها استفاده شده است.»
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تأکید کرد: «آقای مقدم باستان‌شناس بسیار خوبی است اما تهیه نقشه باستان‌شناسی کشور ترکیبی از آی.تی، جی.آی.اس و باستان‌شناسی و نیازمند آشنایی با این مقولات است، اما متأسفانه جامعه‌باستان‌شناسی کشور به این موضوع توجه نکرده است. این نقشه باید کاربردی باشد و با استفاده از علوم دیگر در اختیار عموم پژوهشگران و باستان‌شناس‌ها قرار بگیرد.»
او افزود: «زمانی که پژوهشگاه میراث و گردشگری در دولت تدبیر و امید تحویل تیم جدید شد، این پژوهشگاه از نظر معیارهای وزارت علوم در رتبهD ارزیابی می‌شد درحالی‌که اکنون این پژوهشگاه توانسته است به رتبه B ارتقا یابد.»
تکذیب یک ادعا
بهروز عمرانی، معاون پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در گفت‌وگو با همشهری با تکذیب این ادعا که تهیه نقشه باستان‌شناسی کشور از متخصصان گرفته شده و به افراد غیرمتخصص در معاونت مالی و اداری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری سپرده شده است، گفت: «تهیه نقشه باستان‌شناسی ایران قدمتی 40ساله دارد و به‌تدریج با تاریخ باستان‌شناسی همسن می‌شود، اما واقعیت آن است که دکتر مقدم مسئول نقشه باستان‌شناسی ایران به‌دلیل درگیری‌هایی که در فعالیت‌های جدی باستان‌شناسی خود در محوطه باستانی چغاسفلی داشت، عملا اعلام کرد که امکان ادامه همکاری در تهیه نقشه باستان‌شناسی را ندارد و بنابراین کار تهیه نقشه باستان‌شناسی کشور به معاونت پژوهشی پژوهشگاه میراث و گردشگری سپرده شد و مسئولیت آن با خود بنده است.» عمرانی در پاسخ به این بخش از نامه جامعه باستان‌شناسی ایران که وضعیت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری را منزوی و مبهم خوانده بود، گفت: «برای یادآوری باید اعلام کنم که سال94 پروژه‌های باستان‌شناسی عملیاتی شده در کشور اعم از بررسی باستان‌شناختی، گمانه‌زنی، نجات‌بخشی محوطه‌های باستانی و کاوش‌های گسترده به 155پروژه رسید.» به گفته او، «سال95 نیز تعداد پروژه‌های باستان‌شناسی ایران به 137پروژه رسید و در سال96 نیز 161پروژه باستان‌شناسی در کشور اجرا شد. پس اینکه گفته می‌شود پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منزوی و وضعیت آن مبهم است، درست نیست.»
در همینه زمینه :
