بررسی رفتار فرهنگی مردم ایران

وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور به تازگی به مرور «طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار» که در سال 1399اجرا شده پرداخته است. در این طرح، اطلاعات تفصیلی درباره فعالیت‌های فرهنگی و ویژگی‌های رفتاری اعضای خانوار‌های کشور، طی یک مرحله عملیات میدانی گردآوری شده است و به بررسی الگوی رفتاری افراد ١٥ ساله و بیشتر عضو خانوار در نقاط شهری و روستایی بر اساس اظهارات آنها می‌پردازد. زمان آمارگیری تابستان1399بوده است. «طرح آمارگیری از فعالیت‌های فرهنگی خانوار» برای نخستین‌بار توسط مرکز آمار ایران در سال١٣٩٣ اجرا شد. پس از آن و در سال١٣٩٤ این طرح با افزودن برخی بخش‌ها و سؤالات با عنوان «طرح آمارگیری از فعالیت‌ها و رفتارهای فرهنگی خانوار» مجددا به اجرا درآمد. این طرح در سال١٣٩٦ و همچنین ١٣٩٩ با عنوان «طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری مرور خانوار» اجرا شد. این گزارش از این نظر اهمیت دارد که با توجه به افزایش قیمت کالاهای اساسی و کاهش محصولات فرهنگی در سبد اغلب خانوارها، می‌توان تحلیل درست‌تری از وضعیت کنونی محصولات و فعالیت‌های فرهنگی برای برون‌رفت از بحران ارائه داد. کاهش فروش تعداد کتاب در نمایشگاه کتاب سال 1399 نسبت به سال1398یا افول 6میلیون نفری مخاطبان سینما نسبت به همین سال نشانه‌هایی از خروج محصولات فرهنگی از سبد خانوار است که نیاز به چاره‌جویی دارد.

مطابق این گزارش، در سال1399، وضعیت فرهنگ رفتاری مردم به این شرح بوده است:
63درصد افراد باسواد 15ساله و بیشتر در یک سال منتهی به زمان آمارگیری سال1399مطالعه غیردرسی چاپی یا الکترونیک شامل کتاب، روزنامه و نشریه داشته‌اند. حدود 37درصد مطالعه غیردرسی نداشته‌اند. سرانه کل مطالعه غیردرسی 8ساعت‌و18دقیقه در ‌ماه و به‌عبارت دیگر 16دقیقه‌و‌36ثانیه در روز بوده است. 54.5درصد در یک سال گذشته، مطالعه کتاب غیردرسی چاپی یا الکترونیک داشته‌اند. حدود 45.5درصد مطالعه کتاب غیردرسی نداشته‌اند. سرانه زمان مطالعه کتاب‌های غیردرسی چاپی و الکترونیک 6ساعت‌و32دقیقه در‌ ماه و به‌عبارت‌دیگر 13دقیقه‌و4ثانیه در روز بوده است. سرانه زمان مطالعه کتاب‌های قرآن و ادعیه چاپی و الکترونیکی 2ساعت‌و32دقیقه در‌ ماه و به‌عبارت‌دیگر 5دقیقه‌و4ثانیه در روز بوده است. سرانه زمان مطالعه کتاب‌های غیردرسی چاپی و الکترونیک (به‌جز قرآن و ادعیه) 4ساعت در ‌ماه و حدود 7 دقیقه در روز بوده. 22.4درصد از افراد در ‌ماه منتهی به آمارگیری روزنامه مطالعه کرده‌اند و 77.6درصد مطالعه روزنامه نداشته‌اند. سرانه زمان مطالعه روزنامه چاپی و الکترونیک یک ساعت‌و‌23دقیقه در ‌ماه و 2دقیقه‌و‌46ثانیه در روز بوده است. 8.9درصد از افراد در ‌ماه منتهی به آمارگیری، نشریه مطالعه کرده‌اند و 91.1درصد مطالعه نشریه نداشته‌اند.
سرانه مطالعه نشریه 23دقیقه در‌ ماه و 46ثانیه در روز بوده است.
73.8درصد از افراد در سال1399موسیقی گوش کرده‌اند و 26.2درصد گوش نکرده‌اند. 65.2درصد از افراد در سال 1399عضو شبکه‌های اجتماعی بوده و 34.8درصد عضو نبوده‌اند. در میان افرادی که عضو شبکه‌های اجتماعی بوده‌اند، واتساپ با 88درصد و پس از آن اینستاگرام و تلگرام به‌ترتیب با 68و 66درصد بیشترین میزان عضویت را به‌خود اختصاص داده است.
13.4درصد از افراد در سال 1399 به سینما رفته و 86.6درصد به سینما نرفته‌اند. 3.3درصد در سال 1399 به تئاتر رفته و 96.7درصد به تئاتر نرفته‌اند. 46.5درصد پاسخگویان فعالیت بدنی ورزشی داشته‌اند و 53.5درصد ورزشی انجام نداده‌اند. 5.8درصد افراد سیگار می‌کشند و 4درصد افراد قلیان می‌کشند.

با نگاهی به این جدول می‌توان ریشه‌های بحران‌هایی را که در کاهش تعداد مخاطبان سینما و تئاتر وجود دارد بهتر درک کرد. همچنین، در این گزارش نموداری آمده که میزان عضویت افراد در شبکه‌های اجتماعی را نشان می‌دهد. از این نمودار می‌توان به نقش مؤثر این رسانه‌ها در زمینه‌های مختلف کسب‌وکار، سرگرمی، اطلاع‌رسانی و... پی برد.
مطابق همین گزارش، واتساپ، تلگرام و اینستاگرام پرمصرف‌ترین شبکه‌های اجتماعی درمیان کاربران ایرانی هستند.