فراغت نامه
بچه‌های مشارکتی
فرشته شیخ‌الاسلام
در روزهای گذشته سعی کردیم ویژگی‌های یک اوقات‌فراغت مطلوب را بشماریم. اینکه برای تصمیم‌گیری در انتخاب کلاس‌های آموزشی، بچه‌ها را مشارکت دهیم. لیست نیاز و خواست بنویسیم و مشخص کنیم در هر روز یا هفته خوب لازم است فرزندمان در چند کلاس شرکت کند و اشاره کردیم نظم و ساعت خواب و بیداری و خورد و خوراک بچه‌ها تغییر زیاد یا ناگهانی نکند و آهنگ مشخصی داشته باشد. در این نوبت می‌خواهیم ببینیم اصلا چرا بهتر است فرزندانمان در کلاس‌های آموزشی یا برنامه‌های تفریحی-فرهنگی گروهی شرکت کنند.
هر فعالیت اجتماعی در سنین کودکی و نوجوانی فرصت بی‌نظیری است که نباید از دست داد. اول از همه توانایی برقراری ارتباط جمعی را تقویت می‌کند؛ تجربه کارگروهی و تیمی که فرزند ما را برای همکاری‌های شغلی، علمی، خانوادگی یا حتی تفریحی در بزرگسالی‌شان آماده می‌کند. شاید دیده باشید کودکانی که تحمل ناکامی ندارند و در یک بازی مثل گرگم به هوا نمی‌خواهند گرگ شوند. این نشانه را می‌توان به‌طور عمیق بررسی کرد و به دلایل و راهکارهای گوناگونی رسید اما در یک مشاهده کلی می‌توانیم بگوییم که بازی‌های تیمی به خوبی می‌توانند روحیه همکاری و تحمل شکست را بالا ببرند؛ بازی‌هایی که افراد باید درصد مشخصی از کار را به‌عهده بگیرند؛ مثلاً وقتی 4نفر باید 4کش دور لیوان را جوری تنظیم کنند که بتوانند لیوان را پر و جابه‌جا و خالی کنند. در این بازی ساده، هر کدام از شرکت‌کننده‌ها، در 25درصد از موفقیت یا ناکامی سهم دارند.
افزایش اعتماد‌به‌نفس بچه‌ها یکی دیگر از پیامدهای مثبت حضور در فعالیت‌های اجتماعی است. اینکه چگونه مشارکت در یک کار جمعی موجب بالا رفتن اعتماد‌به‌نفس کودک می‌شود و هر کدام از دیگر مزایا را در شماره‌های پی‌درپی بررسی خواهیم کرد اما اگر بخواهیم این امتیازها را بشماریم باید به چند مورد اصلی اشاره کنیم؛ شناخت علاقه و استعداد، بهانه خوب برای تحرک و فعالیت بدنی و تقویت توانایی‌های حسی-حرکتی، زمینه برای مهارت‌ورزی‌ها در امور مختلف، غلبه بر ترس‌های کوچک یا اضطراب، کمک به شکل‌گیری شخصیت اجتماعی و همگرا و برون‌گرایی مثبت، تقویت انواع هوش، شادابی، حتی رشد جسمی و موارد بسیار دیگر.
در فراغت‌نامه بعدی به این می‌پردازیم که شرکت نکردن بچه‌ها در فعالیت‌های اجتماعی ازجمله کلاس‌های تابستانی چه مسائل منفی‌ای در پی دارد. البته از ذکر این نکته غافل نشویم که بسیاری از مشارکت‌های جمعی نیاز به کلاس و دوره ندارند و شامل فعالیت‌های خانوادگی و همسایگی و قوم‌و خویشی می‌شوند و منظور از امور اجتماعی لزوماً به معنی هزینه‌کرد زیاد نیست و بیشتر خلاقیت و پویایی اولیا را در تعریف و ایجاد فرصت برای این تجربه‌ها، می‌طلبد.
