حکمرانی مشارکتی؛ از ایده جهانی تا تجربه «من شهردارم» در تهران

محمدرضاپوریافر؛شهردار منطقه5

حکمرانی مشارکتی(ParticipatoryGovernance) رویکردی نوین در مدیریت شهری است که شهروندان را از نقش صرفا رأی‌دهنده خارج و به شریک تصمیم‌سازی، اجرا و نظارت تبدیل می‌کند. در این الگو، مردم در متن اداره شهر قرار می‌گیرند و تجربه شهرهای مختلف جهان نشان داده است که مشارکت واقعی شهروندان، به بهبود کیفیت تصمیم‌ها، کاهش هزینه‌ها و افزایش اعتماد عمومی منجر می‌شود.
در همین چارچوب، طرح «من شهردارم» به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تجربه‌های مشارکت مردمی در مدیریت شهری تهران، تلاش کرده است مسیر تازه‌ای برای حضور مستقیم شهروندان در تصمیم‌گیری‌های شهری باز کند.
تجربه‌های جهانی حکمرانی مشارکتی: نمونه‌های موفق حکمرانی مشارکتی در جهان کم نیستند؛ از بودجه‌ریزی مشارکتی در پورتو آلگره برزیل که شهروندان درباره تخصیص بخشی از بودجه شهری تصمیم می‌گیرند، تا شوراهای محله در کشورهای اروپایی که مدیریت محله‌محور را تقویت کرده‌اند. در آسیا نیز شهرهایی مانند سئول با بهره‌گیری از ابزارهای دیجیتال، مشارکت شهروندان را سریع‌تر و فراگیرتر کرده‌اند. این تجربه‌ها نشان می‌دهد مشارکت مردمی، اگر واقعی و اثرگذار باشد، می‌تواند به شفافیت و کارآمدی مدیریت شهری کمک کند.
 «من شهردارم»تمرینی برای مشارکت شهروندان: شهر تنها با تصمیم مدیران ساخته نمی‌شود، بلکه حاصل صدای جمعی شهروندان است. این طرح به مردم امکان می‌دهد درباره اولویت‌های محله و شهر خود نظر دهند و در انتخاب پروژه‌ها مشارکت داشته باشند. به همین دلیل، می‌توان آن را تمرینی مهم برای حکمرانی مشارکتی در تهران دانست.چالش‌ها و الزامات موفقیت این طرح به 3عامل کلیدی وابسته است: شفافیت در اعلام نتایج و سرنوشت پیشنهادها، تأثیر واقعی مشارکت شهروندان بر تصمیم‌های اجرایی و بودجه‌ای و پایداری و نهادینه‌شدن طرح به‌عنوان یک ساختار مداوم، نه یک اقدام مقطعی.درصورت تحقق این موارد، «من شهردارم» می‌تواند به یکی از نخستین گام‌های جدی تهران در مسیر حکمرانی مشارکتی تبدیل شود؛ در غیراین صورت، نیازمند اصلاحات و شفافیت بیشتر خواهد بود.در نهایت «من شهردارم» تجربه‌ای ارزشمند در جلب مشارکت شهروندان و توجه به نقش مردم در اداره شهر است. آینده این طرح مشخص می‌کند که مشارکت شهروندان به «قدرت واقعی» در مدیریت شهری تبدیل می‌شود یا صرفا در حد یک نمایش باقی می‌ماند. تهران برای عبور از چالش‌های پیچیده خود، بیش از هر زمان به حکمرانی مشارکتی واقعی نیاز دارد؛ حکمرانی‌ای که شهروندان را شریک اصلی مدیریت شهر بداند، نه ناظری در حاشیه.