یادداشت
هزار و یک مزیت دیپلماسی همسایگی
شهریار حیدری؛ عضو کمیسیون امنیتملی مجلس
در هفتههای اخیر شاهد حضور روسایجمهور کشورهایی مانند ونزوئلا، ترکمنستان، تاجیکستان و قزاقستان در تهران و رایزنی و گفتوگوی آنان با مقامهای عالیرتبه کشورمان بودهایم؛ موضوعی که نشان میدهد سیاستخارجی کشورمان این روزها فعالتر و پویاتر از گذشته، بهدنبال پیشبرد اهداف کلان ترسیم شده است. سیاستخارجی نظام جمهوریاسلامی همواره بر گسترش روابط با همسایگان استوار بودهاست و دولتهای گذشته نیز تلاشهای قابلتوجهی را در این حوزه بهکار گرفتند که تاکنون نتایج چشمگیری نیز بهدست آمده است، اما نکته اینجاست که از زمان آغاز بهکار دولت سیزدهم شاهد تحول چشمگیری در پیگیری «دیپلماسی همسایگی» بودهایم و شخص رئیسجمهور نیز دراین زمینه تلاش ویژهای را بهکار گرفته که نشاندهنده عزم جزم دولت برای گسترش روابط خارجی کشور، بهویژه با دولتهای همسایه است که در شرایط فعلی می‌تواند ثمرات بسیاری برای مردم و کشور بههمراه داشته باشد.
سیدابراهیم رئیسی از زمانی که سکان هدایت دولت سیزدهم را بهدست گرفته است، با سفر به کشورهای همسایه شمالی و جنوبی، رویکردهای نوینی را در دیپلماسی همسایگی پیگیری کردهاست که می‌تواند راهگشا باشد. براین اساس دعوت از سران کشورهای همسایه و دولتهایی که با آنها روابط راهبردی ویژهای داریم نیز در حدود یکسال اخیر چشمگیر بوده است. نکته مهم اینجاست که افزایش چنین رفتوآمدها و دادوستدهایی، علاوهبر اینکه به تقویت همکاریهای دیپلماتیک دوجانبه میانجامد، در حوزه تعاملات اقتصادی و بازرگانی نیز مزایای بسیاری برای کشورمان و دولتهای مقابل بههمراه دارد.
سفر دیروز رئیسجمهور قزاقستان به تهران نیز در همین راستا قابل تفسیر است. جمهوریاسلامی ایران و قزاقستان، بهعنوان 2 کشور دوست و همسایه منطقهای، به گسترش روزافزون روابط دوجانبه نیاز دارند؛ توسعه تعاملات در همه حوزهها، ازجمله بسترهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، مزایای بسیاری برای هر دوکشور بههمراه دارد و می‌تواند ترسیمکننده افقهای جدیدی در همکاریهای منطقهای 2 کشور نیز باشد.
دراین میان تعمیق روابط استراتژیک و گسترش همکاریهای اقتصادی، بهویژه با همسایگان راهبردی است که با قوت تمام ازسوی جمهوریاسلامی ایران پیگیری میشود. رفتوآمدهای دیپلماتیک اخیر را نیز باید درچنین بستری ارزیابی کرد، اما نکته مهم اینجاست که تمرکز بر نتایج این سفرها، بیش از خود چنین رفتوآمدهایی اهمیت دارد. اسناد همکاری و تفاهمنامههایی که در جریان این سفرها ازسوی طرفین به امضا میرسد باید تا رسیدن به نتیجه ملموس، پیگیری شود. اجرای موثر این تفاهمنامهها اهمیت فراوانی در عمق بخشیدن به همکاریهای ژئواستراتژیک کشورمان با دولتهای دوست و همسایه دارد.
همواره باید مدنظر داشت که تقویت روابط تجاری، ترانزیتی و همچنین فرهنگی با کشورهای همسایه نقش بیبدیلی بر رونق اقتصادی کشورمان خواهد داشت. ایران ظرفیتها و مزیتهای مناسبی ازنظر منابع و همچنین حوزه حملونقل دارد و بهطورقطع به نتیجه رساندن تفاهمنامههای دوجانبه می‌تواند گام بلندی در بیاثر کردن تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان بهحساب آید. باید درنظر داشته باشیم که کشورهایی مانند ترکمنستان، قزاقستان و تاجیکستان ازنظر نقش بینالمللی جایگاه قابلتوجهی دارند و با توجه به اهمیت ژئوپلیتیک کشورمان، گسترش همکاریهای فیمابین برای همه طرفها از اهمیت ویژهای برخوردار است.
ازسوی دیگر ترکمنستان، تاجیکستان و قزاقستان ازنظر جغرافیایی نیز کشورهای موثری بوده و بهصورت زنجیروار به یکدیگر متصل هستند و تقویت همکاریهای دوجانبه و چندجانبه با این کشورها مواهب سیاسی- اقتصادی بسیاری برای کشورمان بههمراه خواهد داشت.
نکته دیگری که دراین فراخور باید مورد توجه قرار گیرد، این است که دیدارهای اخیر مقاممعظمرهبری با روسایجمهور میهمان کشورمان نشانهای از اهمیت ویژهای است که جمهوریاسلامی ایران برای گسترش تعاملات با کشورهای همسایه و پیشبرد دیپلماسی همسایگی قائل است. اگرچه اکنون نگاه حاکمیتی به تحولات جهانی با نگاه دولتی یکی است اما بیان اهمیت گسترش روابط با کشورهای دوست و همسایه ازسوی رهبرمعظمانقلاب، بهمثابه تأکید موکدی درنظر گرفته شود که می‌تواند راهگشای تعاملات و همکاریهای این حوزه خواهد بود. مسئولان دولتی و دیپلماتهای کشورمان باید درنظر داشته باشند که پیگیری تفاهمنامهها و اسناد همکاری تا تحقق نتیجه ملموس از اهمیت ویژهای برخوردار است و نباید مورد غفلت قرار گیرد. دولت سیزدهم در حوزه سیاستخارجی شروع مناسبی داشته است و این امیدواری وجود دارد که خروجی خوبی هم داشته باشد. تدارک چنین دیدارها و رفتوآمدهای دیپلماتیکی مقدمه است؛ آنچه اهمیت مضاعفی دارد، اجرای تفاهمنامههای امضاء شده است. حرکت دولت دراین عرصه تاکنون مثبت بوده است اما این روند باید استمرار یابد تا شاهد نتایج دلگرمکننده آن برای مردم و کشور باشیم.
