آلبوم خانوادگی باز در شبکه‌های اجتماعی

مهدیا گل محمدی - روزنامه‌نگار

سال‌های سال و حتی این روزها ما ایرانیان چند آلبوم خانوادگی مجزا داشته و داریم که دست‌کم یکی از آنها حاوی عکس‌های مختص خانواده است و باقی آنها عکس‌هایی عمومی است که باز ماندن آن حتی در میانه یک ضیافت شام چند ده نفره هم مشکلی ندارد؛ این روزها اما برخی از ما آلبوم خانوادگی‌مان را بدون حفظ هیچ حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام باز گذاشته‌ایم و حالا متخصصان و کارشناسان فضای مجازی به ما توصیه‌ای می‌کنند که درست همان آلبوم خانوادگی خصوصی مابه ازای ضروری بودن و قدیمی ماست. به گزارش کمیسر کودکان بریتانیا در آینده ای نزدیک عکس‌های منتشر شده در شبکه‌های مجازی به‌خصوص تصاویر کودکان بزرگ‌ترین ردپای دیجیتال (Digital footprint) تاریخ خواهند بود. برای نمونه، برخی از والدین با انتشار عکس سونوگرافی نوزاد خود ردپای دیجیتال کودک را قبل از تولد او منتشر می‌کنند. در عکس سونوگرافی، نام فرد و نام مرکز درمانی روی عکس ذکر شده است و درصورت پاک نکردن این اطلاعات و به‌اشتراک‌گذاری در فضای مجازی، دستیابی مجرمان اینترنتی به این اطلاعات می‌تواند خطرهایی در پی داشته باشد. به‌طور متوسط از یک فرد ​​در بریتانیا تا سن ۱۸ سالگی، ۷۰ هزار پست آنلاین به اشتراک گذاشته می‌شود که تعداد قابل توجهی از این اطلاعات را والدین شخص در دوران کودکی منتشر کرده‌اند. موضوع به‌اشتراک‌گذاری بیش از حد اطلاعات کودکان از طرف والدین تا حدی جدی است که برای این عمل یک اصطلاح جدید تعریف شده است و در سال۲۰۱۶ نیز این اصطلاح که
 «sharenting» گفته می‌شود به فرهنگ انگلیسی کالینز(Collins English Dictionary) افزوده شد. 
زمانی که تصویری را در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌کنید، دیگر آن تصویر منحصرا متعلق به شما نیست. بسترهای رسانه‌های اجتماعی اغلب در شرایط و ضوابط خود بیان می‌کنند، زمانی که یک تصویر روی سرور آنها آپلود می‌شود، آنها می‌توانند بدون رضایت کاربر از آن استفاده کنند. به بیان دیگر آنها مجازند از تصویر شما به‌صورتی که صلاح می‌دانند، استفاده کنند. برای نمونه طبق قوانین اینستاگرام، این شرکت «مالکیت محتوای کاربران را در اختیار نمی‌گیرد؛ اما شما با ثبت نام در این سرویس به اینستاگرام مجوز استفاده از محتوای خود را داده‌اید.» همچنین والدین با به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات یا تصاویر فرزندان خود ممکن است زمینه را برای سرقت هویت کودک فراهم کنند. گاهی اوقات، یک عکس یا مطلب ممکن است اطلاعاتی از قبیل نام، تاریخ تولد یا محل سکونت و محل تحصیل کودک را فاش کند، سپس یک مجرم اینترنتی با بهره‌گیری از ابزارها و توانایی‌هایی که دارد، ممکن است اطلاعات شخصی والدین را نیز کشف کند. این موضوع آن‌قدر حائز اهمیت است که تخمین زده می‌شود تا سال۲۰۳۰ دوسوم کلاهبرداری‌های هویتی و مالی جوانان مرتبط با ارسال آنلاین عکس‌های فرزندان خواهد بود. بسیاری از مجرمان اینترنتی سال‌ها وقت خود را صرف جمع‌آوری اطلاعات برای سرقت هویت می‌کنند. ممکن است روزی که فرزند شما متولد می‌شود به این نکته توجه نکنید که انتشار تاریخ و محل تولد و اسم کودک چه عواقبی خواهد داشت، اما یک مجرم اینترنتی با استفاده از همین داده‌ها است که می‌تواند در به‌دست آوردن اطلاعات پزشکی یا مشخصات حساب بانکی فرزند شما موفق عمل کند. دقت داشته باشید که رسانه‌های اجتماعی مسئولیتی در قبال حذف فراداده‌ها
 (Metadata) از تصاویر شما ندارند. فراداده‌ شامل موقعیت جغرافیایی شما، نوع دستگاه مورد استفاده برای گرفتن عکس و غیره است. یک مجرم اینترنتی ممکن است به‌راحتی از این داده‌ها برای یافتن موقعیت مدرسه فرزند شما، جایی که زندگی می‌کنید و فعالیت‌های فوق‌درسی فرزندتان و حتی ساعت‌های رفت‌وآمد او استفاده کند. به همین دلیل، وقتی عکس می‌گیرید، سعی کنید از ثبت ویژگی‌هایی مانند نام خیابان‌ها و مکان‌هایی که می‌توانند برای ردیابی کودکان استفاده شوند، خودداری کنید. در کشور فرانسه اگر تصویر فرزند خود را در فضای آنلاین منتشر کنید و فرزندتان بعدها مخالفت خود را با این موضوع اعلام کند، ممکن است با جریمه تا سقف ۴۵هزار یورو یا با مجازات زندان مواجه شوید.
بنابراین بهتر است مثل قدیم در آلبوم خانوادگی را به روی غریبه‌ها ببندید و شبکه اجتماعی خصوصی را ترجیح بدهید.