قطعنامه آژانس و تغییر جایگاه شاکی و متهم

محسن محمدی‌الموتی؛عضو هیأت‎علمی دانشگاه

از آغاز چالش هسته‎ای ایران در آژانس بین‎المللی انرژی‎اتمی و با وجود شفاف‎سازی و اعتمادسازی‎های مکرر ایران و تعهد آژانس برای انجام وظیفه براساس اساسنامه خود و بستن پرونده ادعایی موسوم بهPMD، به‌نظر می‎رسد تقابل و خصومت این نهاد بین‎المللی با نقش‎آفرینی آمریکا و متحدان آن علیه فعالیت‌های صلح‎آمیز هسته‎ای ایران همچنان ادامه دارد.
در آخرین دست از این اقدام‎ها، شورای‎حکام آژانس بین‎المللی انرژی اتمی هفته گذشته قطعنامه پیشنهادی کشورهای آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تصویب کرد و در آن بدون توجه به چارچوب زمانی و عملیاتی مورد توافق ایران و آژانس در اسفند1400درخصوص پاسخ به پرسش‎های آژانس، ضمن اعلام نگرانی عمیق از وجود مواد هسته‎ای اعلام نشده، از ایران خواست تعهدات قانونی خود را به‎صورت اضطراری اجرا کند.
تصویب این قطعنامه در پی گزارش رافائل گروسی، مدیرکل آژانس و آن ‎هم پس‎از سفر وی به سرزمین‌های اشغالی و گفت‎وگو با نخست‎وزیر رژیم صهیونیستی صورت گرفت و نفتالی بنت در استقبالی گرم از تصویب این قطعنامه گفت: این تصمیم مهمی است که چهره واقعی ایران را آشکار می‌کند. لوراهولگیت، نماینده آمریکا در شورای حکام نیز طی بیانیه‎ای مدعی شد که واشنگتن خواستار بازگشت به توافق است و این ایران است که باید تمایل خود را نشان دهد.
طنز تلخ ماجرا در رفتارهای آمریکا و آژانس بین‎المللی انرژی اتمی آنجاست که امروز جایگاه شاکی و متهم جابه‎جا شده‎است. ایران با وجود عضویت در پیمان ان.پی.تی و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و پذیرفتن بی‎سابقه‎ترین رژیم‎های بازرسی و نظارت در قالب برجام و توافق با آژانس در اسفند1400مبنی بر اینکه پاسخ پرسش‎های آژانس را در چارچوب همکاری‎های پادمانی خواهد داد، با قطعنامه آژانس و عدم‌انجام تعهدات آمریکا و همپیمانانش در موضوع هسته‎ای صلح‎آمیز خود مواجه می‌شود، اما برنامه‌های هسته‎ای نظامی رژیم صهیونیستی و در اختیار داشتن کلاهک‎های هسته‎ای، از نگاه آمریکا و آژانس بین‎المللی انرژی‎اتمی خطرناک نبوده و این رژیم نه‎تنها نباید برای توقف برنامه‌های هسته‎ای خود تحت فشار قرار گیرد، بلکه ادعاهای ساختگی آن نیز مبنای گزارش مدیرکل علیه ایران واقع می‌شود.
آمریکایی که جدا از عهدشکنی در دوره اجرای برجام، خود به‎طور یک‎جانبه از برجام خارج شده و این توافق را نقض کرده و شدیدترین تحریم‎های تاریخ را علیه ملت ایران احیا کرده‎است، با پررویی سخن از لزوم بازگشت ایران به برجام و در اختیار قراردادن تمام اطلاعات ثبت شده در دوربین‎های مداربسته به آژانس بر زبان می‎راند و در سوی دیگر، ایران که تا یک‎سال پس‎از خروج آمریکا از برجام، صبر و انتظار در پیش گرفت و درنهایت پس ‎از بی‎عملی اروپایی‎ها از انجام تعهداتی نظیر اینستکس، براساس مواد مندرج در خود برجام، کاهش تعهدات را در دستور کار قرار داد، متهم به کارشکنی در مذاکرات و عدم‎همکاری با آژانس می‌شود.
این دو نمونه و صدها مصادیق دیگر که در الگوی رفتاری آمریکا و متحدانش قابل مشاهده است، نشان‌دهنده واقعیت‎های امروز حاکم بر نظام بین‎الملل است که بر حاکمیت زور و قدرت و جنگ اراده‌ها بنا شده و به تعبیر رئالیست‎ها، قدرت‎های بزرگ مادام که منافع‎شان اقتضا کند، از معاهدات و هنجارهای بین‎المللی دم می‎زنند و هر کجا که مصلحت دیدند، از سازمان‎های بین‎المللی و سایر ابزارهای حقوقی در کنار ابزارهای سیاسی استفاده می‎کنند تا منافع خود را تأمین و به رفتارهایشان مشروعیت ببخشند.
براین اساس و به‎دنبال تصویب این قطعنامه، چه آمریکا و همپیمانان اروپایی‎اش بخواهند با مشروع‎سازی اقدامات از طریق آن، خود را برای ورود به دوره جدیدی از تنش و تخاصم با جمهوری اسلامی ایران مهیا کنند یا در نقطه مقابل بخواهند با ایجاد شوک و فشار سیاسی از این قطعنامه برای عقب‎نشینی ایران و افزایش شانس به سرانجام رسیدن مذاکرات وین بهره‎برداری کنند، در هرصورت، پاسخ جمهوری اسلامی ایران متناسب و در خور ‌شأن اقدام آنها خواهد بود و طیفی از گزینه‌ها از خاموش کردن دوربین‎های فراپادمانی و نصب و راه‎اندازی سانتریفیوژهای نسل جدید تا متوقف کردن پروتکل الحاقی در این مقطع روی میز کشور خواهد بود.
الگوی رفتاری ایرانیان در مواجهه با آمریکا و غرب نشان می‎دهد آزموده را آزمودن خطاست. از تجربه دفاع‌مقدس 8‎ساله، واکنش ایران در برابر مخالفت با حق غنی‎سازی و مقاومت حداکثری در برابر فشارها گرفته تا اقدام متقابل دلاورمردان نیروی دریایی سپاه در توقیف نفتکش‎های انگلیسی و یونانی و عقب‎نشینی آنها، همه و همه نشان می‎دهد هرگونه فشار و زورگویی علیه ملت ایران نتیجه معکوس برای طرف مقابل به‎همراه خواهد داشت.
رئیس‎جمهور کشورمان نیز در سفر اخیر خود به استان چهارمحال‎وبختیاری با اشاره به این مهم تأکید کرد که با این اقدام‎ها نمی‌توان جمهوری اسلامی ایران را وادار به عقب‎نشینی کرد. ما بر مواضع خود پافشاری خواهیم کرد تا حقوق ملت ایران به رسمیت شناخته شود؛ از این‌رو آمریکا و متحدان غربی آن باید دست از لجاجت به‎منظور تغییر جایگاه شاکی و متهم و فریب افکارعمومی ملت‎ها و دولت‎ها برداشته و نشانه و قصد عملی خود را برای بازگشت به برجام از طریق تضمین انتفاع اقتصادی ایران نشان دهند.
شورای حکام آژانس بین‎المللی انرژی‎اتمی نیز برای جلوگیری از بی‎اعتبارسازی این نهاد در دنیا باید دبیرخانه خود را موظف کند از دریافت هرگونه شواهد جدید ازسوی رژیم صهیونیستی و اعتباربخشی به مطالب جعلی سرویس‎های جاسوسی این رژیم - که خود متهم اصلی بی‎ثباتی و ناامنی در منطقه و جهان هستند- خودداری کند که در آن صورت، شاید بتوان امیدوار شد از تضعیف بیش‎ از پیش این نهاد بین‎المللی در دنیا پیشگیری شود.