گپ
محسن افشارچی، استاندار زنجان:
طرح هوشمندسازی یارانه نان از هدررفت منابع جلوگیری می‌کند
طرح هوشمندسازی یارانه نان از حدود 3هفته پیش به صورت آزمایشی در نانوایی‌های زنجان اجرا شده است که از اهداف آن می‌توان به جلوگیری از قاچاق آرد و توزیع عادلانه یارانه‌ها اشاره کرد. پس از گذشت 3هفته از آغاز این طرح در زنجان بیشتر نانوایی‌های این شهر به سیستم هوشمندسازی یارانه نان متصل شدند و این طرح حالا در دومین استان یعنی قزوین هم در دستور کار قرار گرفته. محسن افشارچی، استاندار زنجان در گفت‌وگو با همشهری درباره اجرای این طرح توضیح می‌دهد.
این تصور وجود دارد که طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان مانند بسیاری از طرح‌های اجرا شده در دهه‌های اخیر در زمان اجرا مشکلات زیادی برای اقتصاد و عدالت اجتماعی به‌وجود بیاورد. تأیید می‌کنید؟
هرچند درباره این طرح چنین گمانه‌زنی‌هایی مطرح می‌شود، اما باید تأکید کنم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان فقط یک پروژه درباره نان نیست، بلکه یک گام ابتدایی برای تبدیل حکمرانی در جمهوری اسلامی به شیوه حکمرانی داده‌محور است. ممکن است بعد از این در کشور کارهایی با استفاده از تکنولوژی انجام شود که مدیریت آن حوزه را دقیق‌تر و درست‌تر کند تا بتوان اطمینان یافت چنین گمانه‌هایی که مطرح کردید، رفته رفته از بین برود.
یعنی شما قصد دارید این گمانه را با طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان از بین ببرید؟
این یک هدف فرعی است.
هدف اصلی طرح چیست؟
در شرایط فعلی دولت باید از هدررفت منابع خود جلوگیری کند. برای مثال در گذشته در یک فرایند ساده گندم برای تبدیل به آرد به کارخانه داده می‌شد و آرد تولید شده هم در اختیار نانوایان قرار می‌گرفت که در همین فرایند ساده به‌دلیل حجم پول جابه‌جا شده فساد زیادی اتفاق می‌افتاد. با توجه به محدودیت منابع و از سوی دیگر با توجه به محدودیت منابع خارجی به‌دلیل جنگ، دیگر چنین فرایند ساده‌ای به صلاح نیست. به همین دلیل باید به‌دنبال مدیریت دقیق منابع با داده باشیم؛ یعنی بررسی منابع و شرایط که این روش همان حکمرانی داده‌محور است یعنی داده را می‌بینیم و بر مبنای آن با دقت حرکت می‌کنیم. در یک نمونه دیگر، ما تا قبل از این نفت داشتیم و هرچند هم‌اکنون هم داریم، اما نمی‌توانیم اطمینان داشته باشیم بتوانیم آن را بفروشیم ؛ بنابراین باید نسبت به نفت و دیگر منابع کشور حساسیت زیادی داشته باشیم.
اما هنوز نگفتید چه اطمینانی وجود دارد طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان فقط روی کاغذ نیست و در جامعه منجر به مشکلات اقتصادی نمی‌شود؟
برای حکمرانی بر مبنای داده، چگونگی جمع‌آوری، تحلیل و مدیریت داده اهمیت دارد و از این رو، ما در اجرای طرح گام به گام پیش می‌رویم و با احتیاط به آثار آن توجه می‌کنیم تا اگر اثر منفی‌ای وجود دارد به موقع جلوی آن گرفته شود.
یک مثال می‌زنم. در همین چند روز و در فرایند استقرار دستگاه‌های کارتخوان هوشمند در نانوایی‌ها، اطلاعاتی به‌دست آوردیم که تاکنون چنین اطلاعاتی در یک بازه زمانی بسیار کوتاه و قابل اطمینان در اختیار ما نبود.
الان می‌دانیم حدود 200نانوایی در استان فروخته شده یا فردی به غیراز صاحب اصلی جواز از مزایای آن استفاده می‌کند، 57نانوا در استان ما به رحمت خدا رفته‌اند که مغازه‌شان باید انحصار وارثت بشود.
ما در لحظه عملکرد نانواها را در اختیار داریم که مثلا چه ساعتی پخت نان دارند یا می‌دانیم چه ساعتی اوج پخت روزانه است یا در لحظه چند نان لواش، بربری یا سنگک فروخته می‌شود.
این داده‌ها و داده‌های بسیار مهم و فراوان دیگر همین الان در سیستم کامپیوتر من استاندار که باید مسئول توزیع عادلانه نان و مدیریت دقیق زنجان باشم، قرار دارد و در حال رصد است.
نمودارها ساعت ورود نخستین کارت‌های بانکی به سیستم را نشان می‌دهد. در شرایطی که هنوز نانواها را به استفاده از کارتخوان اجبار نکرده‌ایم، می‌توانم بگویم دیروز بین 51تا 100تراکنش در 68/32درصد کارتخوان‌ها و در 25درصد کارتخوان‌ها بین 100تا 150تراکنش انجام شد.
خرید سنگک و بربری در زنجان بین 2تا 5عدد است و معمولا تعداد خرید 2نان و حداکثر خرید 7تا 8است، اما درباره نان لواش، حداکثر هر خرید 60عدد بوده است.
در فرایندی که تا پیش از این وجود داشت این داده‌ها را نداشتیم و نمی‌دانستیم نانواهای ما دقیقا چه کسانی هستند که با این حال سهمیه دریافت می‌کردند.
اجرای طرح از 18اردیبهشت شروع شده است، اما هنوز به نانواها آرد به قیمت یارانه‌ای می‌دهید؛ یعنی عملا تا اینجا فقط دستگاه‌های هوشمند در نانوایی‌ها نصب شده است. مرحله بعدی طرح چه زمانی شروع می‌شود؟
وقتی نصب دستگاه‌ها نهایی شود به منزله آن است که آماده اجرای کامل طرح هستیم یعنی آرد به قیمت نهایی و هر میزان که متقاضی باشد به نانوا داده خواهد شد و بر مبنای عمکرد نانوا طبق سیستم هوشمند به وی یارانه پرداخت خواهد شد.
شما اطمینان دارید اجرای این طرح موفق خواهد بود؟
موفقیت یا عدم‌موفقیت طرح بستگی به خواست ما دارد.
یعنی شما مسئولان؟
ما یعنی همه، من مسئول مستقیم و مردم تا از هدررفت منابع کشور جلوگیری و از دارایی عمومی و خصوصی مردم محافظت شود.
با احتیاط و آرامش در حال اجرای طرح هستیم و هیچ تغییری در قیمت نان یا میزان خرید مردم ایجاد نخواهد شد. در 20روز اول اجرای طرح همه دستگاه‌های ذیربط اعم از بانک‌ها، اداره‌های اقتصاد و دارایی، غله، جهادکشاورزی و... حداقل تا ساعت 20شب در آماده‌باش هستند تا مردم در کمال آرامش نان تهیه کنند.
من اینجا هستم که به مردم فکر کنم و اصلی‌ترین دغدغه‌ام این است که مردم آرامش داشته باشند. از سوی دیگر، با توجه به تخصص و تجربیات 20سال گذشته معتقدم تکنولوژی باید فراتر از یک شبکه اجتماعی برای ما کار کند تا دقیق‌تر از منابع‌مان استفاده بهینه و آنها را حفظ کنیم.