گزارش
بایدن؛ «ماشین گاف» آمریکا
سخنان جنجالی رئیس‌جمهور آمریکا در مورد تایوان، به فهرست بلندبالای گاف‌های سیاسی او افزوده است
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، اگرچه در داخل این کشور طرفداران زیادی دارد، اما شاید بتوان او را یکی از نامحبوب‌ترین سیاسیون آمریکا در جامعه بین‌المللی نامید که هم در میان مردم و هم در میان سیاستمداران خارجی، مخالف زیاد دارد. بخشی از عدم‌محبوبیت (و همزمان محبوبیت) او ناشی از شیوه بیان آزادانه افکاری بود که در ذهن داشت. در حقیقت ترامپ زمانی که بدون همراه داشتن متن سخنرانی حرف می‌زد، اغلب سخنانی ناخوشایند و جنجالی به زبان می‌آورد. ترامپ علاقه عجیبی به بیان اظهارات تحریک‌آمیز و خارج از چارچوب، در تضاد با سیاست‌های جاافتاده و سنتی آمریکا داشت. او بارها کره‌شمالی، ونزوئلا و ایران را تهدید به جنگ کرد، اقدامات متحدان آمریکا ازجمله آلمان یا ژاپن را محکوم کرد و از دشمنان قدیمی آمریکا ازجمله ولادیمیر پوتین دفاع کرد. توهین‌های مستقیم او به سران کشورها یا مقامات سیاسی داخلی و خارجی، بیان آزادانه ایده‌های جنون‌آمیزی که می‌توانستند جهان را به آشوب بکشانند، در کنار سیاست‌های افراطی او در قبال مهاجران و رنگین‌پوستان، عدم‌محبوبیت ترامپ را تشدید کرد؛ تا جایی که برخی می‌گفتند او بیمار روانی است. با روی کار آمدن جو بایدن، تمامی منتقدان ترامپ این تصور را داشتند که دست‌کم برای 4سال از ادبیات خاص ترامپی فاصله خواهند گرفت. اما شرایط آنطور که تصور می‌شد، پیش نرفت و بایدن هم در بیان اظهارنظرهای خارج از چارچوب، قدم در مسیری مشابه مسیر ترامپ گذاشته است؛ با این تفاوت که بایدن سیاستمداری باسابقه است که دایره واژگان بسیار وسیع‌تری نسبت به دونالد ترامپ دارد و افکار شخصی‌اش را همان اندازه بی‌پروا، اما به شیوه‌ای مودبانه‌تر در تریبون‌های بین‌المللی بیان می‌کند؛ رویکردی که این‌بار در کنفرانسی خبری در ژاپن برای آمریکا جنجال‌آفرین شده است.
نقض سیاست سنتی آمریکا در قبال تایوان
بیان سخنان نابجا، غیررسمی و نابخردانه در مورد بحران‌های بین‌المللی که با مواضع همیشگی روسای جمهور آمریکا فاصله بسیار دارند، به ویژگی بارز دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن تبدیل شده است. او این ویژگی را بار دیگر روز دوشنبه در توکیو به نمایش گذاشت. او در پاسخ به خبرنگاران علنا اعلام کرد که درصورت حمله چین به تایوان، آمریکا مداخله نظامی خواهد کرد؛ جمله‌ای که به چندین دهه سیاست «ابهام راهبردی» آمریکا در قبال مسئله چین و تایوان پشت پا زد. هربار که بایدن در سخنرانی‌های رسمی افکارش را بلند بلند بازگو می‌کند، تیم مشاوران و دستیاران رئیس‌جمهور دست به‌کار می‌شوند تا اینگونه القا کنند که آنچه او آشکارا به زبان آورده را نگفته است، یا اگر راهی برای انکار گفته‌های او وجود نداشته باشد، تأکید کنند که حرف‌های او به معنی تغییر در سیاست‌های آمریکا نخواهد بود. اما بایدن نشان داده که دوباره بدون هیچ پشیمانی، در سخنرانی بعدی نیز همان رفتار را تکرار می‌کند.
او در اسفند ماه، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه را «جنایتکار جنگی» نامید تا همکارانش بلافاصله توجیه کنند که این عبارت «عقیده شخصی» رئیس‌جمهور بوده است، نه یک نتیجه‌گیری قانونی از طرف دولت آمریکا. چند روز بعد، او در پایان سخنرانی دیگری بداهه‌گویی کرد و گفت که پوتین نمی‌تواند در راس قدرت باقی بماند. مسئولان کاخ سفید بلافاصله اعلام کردند که این سخنان به‌معنی خواسته آمریکا برای تغییر حکومت در روسیه نیست.
این نخستین باری نیست که جو بایدن در دوران ریاست‌جمهوری خود اعلام کرده که از تایوان پشتیبانی نظامی خواهد کرد. بایدن در گذشته هم بارها رویکردی که روسای جمهور پیشین آمریکا با حساسیت خاصی در قبال تایوان و چین به‌کار می‌بردند را نادیده گرفته است. حمایت نظامی از تایوان تعهدی است که دیگر روسای جمهور آمریکا همیشه آن را در هاله‌ای از ابهام نگه داشته‌اند. در حقیقت، این سومین باری است که جو بایدن موضوع مداخله نظامی آمریکا به نفع تایوان را مطرح می‌کند. او سال گذشته درحالی‌که به متحدانش تضمین می‌داد درصورت حمله به یکی از اعضای ناتو، آمریکا واکنش نشان خواهد داد گفت که این امر در مورد ژاپن، کره‌جنوبی و تایوان هم صدق می‌کند؛ با آگاهی از اینکه میان آمریکا و تایوان هیچ معاهده دفاعی مشابه آنچه میان آمریکا با ژاپن و کره‌جنوبی منعقد شده، وجود ندارد. 2ماه پس از این اظهارات، بایدن در پاسخ به پرسش سی‌ان‌ان بار دیگر بر تعهد آمریکا برای دفاع از تایوان در برابر حملات احتمالی تأکید کرد.
ماشین گاف در کاخ سفید
هیچ‌یک از سخنان خارج از چارچوب بایدن نباید برای افرادی که حدود نیم قرن فعالیت سیاسی او را دنبال کرده‌اند عجیب باشد. برای سال‌های متوالی در واژه‌نامه سیاسی آمریکا، عبارت «گاف» با تصویری از آقای بایدن پیوند خورده است. درحقیقت، در ادبیات سیاسی آمریکا عبارت «ماشین گاف»
(gaffe machine) همیشه توصیفی رایج از بایدن بوده که گاه از روی محبت و گاه با تمسخر درباره او گفته می‌شده است. اما تبعات پایبند نبودن به اصول سیاست‌ورزی در پست ریاست‌جمهوری، بسیار جدی‌تر از حضور در پست‌هایی نظیر سناتوری یا معاون اول رئیس‌جمهوری است. سخنان یک رئیس‌جمهور، از سوی سیاستمداران، دیپلمات‌ها و حتی سازمان‌های جاسوسی دیگر کشورها مورد بررسی و کنکاش قرار می‌گیرند تا معنی خاصی از آن استخراج شود و یا بتوان اقدامات آینده را از دل آنها پیش‌بینی کرد. از این‌رو هرنوع تفاوتی میان سخنان جدید و اظهارات قدیمی یا بیانیه‌های رسمی، خواسته یا ناخواسته بار سنگینی ایجاد خواهد کرد.
بایدن از زمان آغاز ریاست‌جمهوری‌اش به درستی از بیان اظهارنظرهای ناخوشایندی که در گذشته او را دچار دردسرهای فراوان ساخته خودداری کرده است. او زمانی باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا را نخستین نامزد ریاست‌جمهوری سیاهپوست در آمریکا نامید که «سخنور و تمیز» است. استفاده از کلمه تمیز برای اوباما، بایدن را به نژادپرستی متهم کرد. جدیدترین اظهارات بایدن درباره تایوان در کنفرانس خبری در حضور فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن طی دیدار بایدن از توکیو مطرح شد. بایدن در پاسخ به پرسشی که درباره تایوان مطرح شد، ابتدا گفت که سیاست آمریکایی در قبال تایوان به هیچ‌وجه تغییر نکرده است و آمریکا از این جزیره در برابر هجوم چین دفاع خواهد کرد. او با حفظ ابهام در سخنانش ادامه داد که آمریکا در کنار ژاپن و دیگر کشورها اجازه وقوع چنین حمله‌ای را نخواهد داد. تا اینجای سخنان بایدن همه‌چیز خوب پیش رفت و تیم دستیاران او از همه‌چیز راضی بودند. اما بایدن در پاسخ به خبرنگاری که پرسید: «به دلایل مشخصی شما نمی‌خواستید در اوکراین مشارکت نظامی داشته باشید. اگر همان اتفاق در تایوان روی دهد آیا مایلید در دفاع از این کشور مداخله نظامی داشته باشید؟» پاسخ داد: «بله، این تعهدی است که بر دوش آمریکاست.» بعد از این نشست، مشاوران بایدن بلافاصله اعلام کردند که سیاست آمریکا در قبال تایوان هیچ تغییری نکرده است و آقای بایدن تنها بر تعهدات آمریکا مبنی بر تامین تجهیزات نظامی تایوان برای دفاع از خود تأکید کرده است. درحالی‌که اظهارات بایدن فراتر از تامین نظامی تایوان بود و علنا بر مداخله مستقیم نظامی آمریکا تأکید داشت.
اظهارات جدید بایدن در ژاپن واکنش‌های مثبت و منفی متعددی را در واشنگتن به‌دنبال داشته است. عده‌ای از سناتورها شجاعت او را تحسین کرده‌اند و عده‌ای دیگر اظهارات بایدن را شرم‌آور توصیف کرده‌اند. همچنین عده‌ای از سیاستمداران اقدامات جبرانی تیم مشاوران بایدن در تلطیف اظهارات اولیه او را بی‌احترامی به بایدن توصیف کرده و خواستار اخراج مشاوران شدند. با این همه، احتمال اینکه بیانیه‌هایی که پس از اظهارات خارج از چارچوب بایدن منتشر می‌شوند، بدون رضایت رئیس‌جمهور آمریکا باشد بسیار کم است.
مکث
سیاست ابهام راهبردی چیست؟
این سیاست که توسط دولت‌های مختلفی به اجرا گذاشته می‌شود، به معنی ایجاد عمدی ابهام در قبال موضوعات مختلفی در سیاست خارجی دولت‌هاست. اگرچه این سیاست زمانی که دولتی سیاست‌های خارجی و داخلی متضادی دارد و یا قصد ایجاد بازدارندگی دارد می‌تواند مفید باشد، اما همزمان ممکن است به واسطه تفسیرهای نادرست منجر به اقداماتی شود که برخلاف منافع دولت‌ها باشد. استفاده دولت آمریکا از ابهام راهبردی سابقه‌ای تاریخی دارد و این کشور به‌ویژه در موضوعات مرتبط با تایوان، به‌کارگیری سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی، به‌کارگیری سلاح‌های اتمی و همچنین مجهز بودن رژیم صهیونیستی به سلاح‌های اتمی سیاست ابهام راهبردی را در پیش گرفته است. درموضوع چین و تایوان، آمریکا همواره پایبندی ویژه‌ای به این سیاست داشته است. طبق قانون روابط تایوان مصوب سال ۱۹۷۹میلادی، درصورتی که چین به تایوان حمله کند، آمریکا ملزم به دفاع از تایوان نخواهد بود، اما به تایوان این اطمینان را می‌دهد که در چنین شرایطی از حمایت نظامی لازم برای جلوگیری از هرگونه تغییر یکجانبه چین در وضعیت تایوان برخوردار باشد. جورج بوش پسر، پیش از جو بایدن یک‌بار این سیاست را در سال2001 با بیان اینکه آمریکا برای دفاع از تایوان هرچه بتواند انجام خواهد داد، زیر پا گذاشته بود.
