افزایش نگرانی از شیوع هپاتیت کودکان

مریم سرخوش- روزنامه‌نگار

سازمان جهانی بهداشت (WHO) از شناسایی حدود ۳۰۰کودک مبتلا به هپاتیت حاد در ۲۰کشور خبر داده است؛ بیماری‌ای که از آمریکا و انگلیس آغاز شده و حالا پای آن به جنوب شرق آسیا هم رسیده و ورودش به ایران هم محتمل است؛ هر چند که شدت و بیماری‌زایی ویروس این بیماری هنوز در مرحله خطرناکی قرار ندارد و تنها مرگ یک کودک مبتلا به هپاتیت از سوی سازمان جهانی بهداشت تأیید شده است. ضعف، بی‌حالی، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ و در مواردی درد شکمی و زردی قسمت‌های سفید چشم‌ها ازجمله علائم این بیماری در کودکان است و التهاب کبدی حاد هم در این گروه سنی منجر به پیوند کبد در برخی از بیماران شده است. محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت در این‌باره به همشهری می‌گوید: «با وجود شیوع هپاتیت کودکان در چند کشور، تاکنون هیچ موردی در ایران گزارش نشده، اما نظام مراقبتی آن تعریف و به مراکز درمانی ابلاغ شده است.» به‌گفته این مسئول، بهتر است خانواده‌ها تا زمانی که گزارش‌ها و آزمایش‌های دقیقی درباره این بیماری منتشر نشده، مانند دیگر بیماری‌های ویروسی، رعایت اصول بهداشتی فردی ازجمله شست‌وشوی دست‌ها و پوشش ماسک را بیش از گذشته به کودکان آموزش دهند.

پروتکل‌های محافظت‌کننده از کودکان
اولین نمونه‌ هپاتیت کودکان از آمریکا و بریتانیا گزارش شده و به دیگر کشورها سرایت کرده، اما هنوز علت دقیق و مشخصی برای آن عنوان نشده است. هر چند در همین گزارش‌های موجود هم چند نکته مهم وجود دارد که باید به آنها توجه کرد. این موضوعی است که صالحی، متخصص بیماری‌های عفونی مجتمع بیمارستانی امام‌خمینی(ره) به آن اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: «در بررسی کودکان مبتلا به هپاتیت جدید اعلام شد بیش از 50درصد آنها با آدنوویروس آلوده شده‌اند؛ همان ویروسی که از گذشته‌های دور از عوامل سرماخوردگی و عامل ایجاد هپاتیت بوده است. حدود 30درصد کودکان هم تجربه ابتلا به کووید-19 را داشتند و بیش از 10درصد هم هیچ علت ویروسی نداشتند.» به‌گفته این متخصص بیشترین گروهی که در این مدت درگیر بیماری شده‌اند در رده سنی پیش از دبستان‌ هستند: «با اینکه تاکنون بیماری شیوع شدید و گسترده نداشته، اما شاهد افزایش موارد بیماری به‌صورت روزانه هستیم؛ چرا که ویروس به شکلی جدید منجر به بیماری شده و احتمالا جدی‌تر خواهد بود؛ به‌ویژه اینکه تعدادی از کودکان مبتلا نیازمند پیوند کبد هم بوده‌اند.» این متخصص بیماری‌های عفونی درباره اینکه خانواده‌ها هم‌اکنون باید چه میزان هوشیاری درباره کودکان و اقدامات پیشگیرانه برای این بیماری داشته باشند، عنوان می‌کند: «بهتر است خانواده‌ها نسبت به بروز علائم بیماری در کودکان توجه داشته باشند و درصورت مشاهده آنها به متخصص کودکان یا برای نوجوانان به متخصص عفونی مراجعه کنند. باید کودکان را نسبت به شست‌وشوی کامل دست‌هایشان و استفاده درست از ماسک آگاه کنیم. همچنین کودکان بدانند که درصورت بروز علائم اولیه ازجمله سرفه و آبریزش بینی در کودکان دیگر، فاصله فیزیکی را با آنها رعایت کنند. در مراکز آموزشی هم ضرورت دارد تا بهبودی کامل از حضور کودکانی که چنین علائمی را  دارند، جلوگیری شود.»

ابلاغ دستورالعمل مقابله با هپاتیت کودکان
در این میان به‌گفته ابراهیم قادری، رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت، هنوز علت هپاتیت جدید مشخص نیست و به‌طور دقیق اعلام نشده که آمار افزایشی بیماری واقعی است یا حساسیت پزشکان به پیگیری و ثبت بیماری بیشتر شده است، اما این بیماری بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود و فعلا احتمال ارتباط آدنوویروس و ویروس کووید 19با این بیماری مطرح شده است: «با اینکه در ایران هیچ موردی از ابتلا ثبت نشده، اما دستورالعمل این بیماری از سوی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار تنظیم و به تمامی مراکز درمانی کشور ابلاغ شده است. بر این اساس اگر موارد مشکوکی وجود داشته باشد، پس از ارزیابی‌های اولیه و مبتلا نبودن فرد به هپاتیت کلاسیک، پیگیری و بررسی بیشتر برای ابتلا به هپاتیت جدید انجام خواهد شد.» این مسئول در پاسخ به این سؤال که با توجه به گسترش این بیماری و افزایش موارد ابتلا، درباره کشور خودمان چه پیش‌بینی وجود دارد، هم می‌گوید: «نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که در کشورمان روند بیماری چگونه خواهد بود؛ چراکه چندین احتمال در این‌باره وجود دارد؛ غیر از کووید و آدنوویروس‌، ممکن است مسمومیت با داروها در افراد دارای التهاب کبد و افزایش حساسیت پزشکان در گزارش موارد مشابه نیز عامل افزایش ثبت این موارد باشد. یک فرضیه دیگر نیز این است که به علت کاهش سطح ایمنی گروهی در کودکان نسبت به آدنوویروس‌ها و سایر ویروس‌های عامل سرماخوردگی، طغیان این ویروس‌ها را در برخی از نقاط جهان شاهد هستیم و عوارض نادر این ویروس‌ها را به علت تعداد بالای ابتلا، مشاهده می‌کنیم. به هرحال ما در‌حال رصد وضعیت سایر کشورها و نتایج تحقیقات آنها هستیم، آمادگی لازم هم برای بررسی موارد مشابه در کشور وجود دارد و به محض دریافت گزارش از مراکز درمانی در این باره اقدامات و ارزیابی‌های لازم انجام خواهد شد.»

هپاتیت کودکان فعلا نگران‌کننده نیست
درباره هپاتیت کودکان هنوز نگرانی خاصی وجود ندارد و به‌گفته علی میلانی، ایمونولوژیست مقیم اسپانیا، این بیماری از نوع هپاتیت غیررایج و آدنوویروس نوع41 است که عمدتا از مدفوع پخش می‌شود.  وی بار دیگر بر اهمیت شستن درست دست‌ها تأکید می‌کند و می‌گوید: «ویروس به شکل کنونی نمی‌تواند به‌عنوان یک بیماری کشنده مطرح باشد؛ چراکه بیماری ناشی از این آدنوویروس مانند ویروس‌های هپاتیت B و C شدت و قدرت بیماری‌زایی ندارد؛ هر چند که بروز التهاب کبدی ناشی از این بیماری کودکان غیرمعمول است و باید مورد توجه قرار بگیرد.»