ائتلاف منطقه‌ای برای مهار گردوغبار در کشور

توده گردوغبار با منشا خارجی، این روزها بار دیگر بر تن خسته خوزستان و ایلام سایه خود را گستراند. هفته پیش نیز با خیزش گردوغبار یا همان ریزگردها در کشور عراق و سرازیر شدن آن به ایران به مدت 2 روز، پایتخت در جایگاه آلوده‌ترین شهر جهان قرار گرفت. این پدیده که ریشه در عواملی همچون تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی، تخریب پوشش گیاهی، برداشت بی‌رویه و غیرعلمی از منابع آب زیرزمینی و خاک و ساخت سدهای کوچک و بزرگ دارد و به اعتقاد کارشناسان تأثیر نامطلوبی بر سلامت گروه‌های سنی مختلف و فعالیت‌های اقتصادی می‌گذارد؛ علاوه بر این مسئولان و کارشناسان منابع طبیعی نگرانند استمرار بحران گردوغبار با وقوع خشکسالی‌ها در حوزه منابع طبیعی و طرح‌های کشاورزی تبعات پرهزینه‌ای به بار آورد و پوشش گیاهی برخی مناطق را خشک و این اراضی را به برهوت تبدیل کند و در نهایت تامین امنیت غذایی تحت‌تأثیر قرار گیرد. از این‌رو بار دیگر توجه و تمرکز بر حل و فصل مسائل مربوط به آب‌های مرزی کشورهای منطقه از طریق دیپلماسی، ضرورت رعایت سهم حقابه‌های محیط‌زیست و تالاب‌ها و همچنین مدیریت پایدار منابع آبی در داخل کشور معطوف شده و زنگ‌های هشدار دوباره به صدا درآمده است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان منابع‌طبیعی، ایران و خاورمیانه در کمربند خشک جهان قرار گرفته‌اند و کشور ما به‌علت شرایط اقلیمی و جغرافیایی در معرض طوفان گردوغبار با منشأ خارجی و داخلی است. کارشناسان منابع طبیعی معتقدند؛ حدود 70درصد گردوغبارها در ایران منشا خارجی دارد و بسیاری از کانون ریزگردها در خارج از مرزها و در کشورهایی همچون عراق، سوریه، یمن و شبه جزیره عربستان ایجاد می‌شود. نتیجه بررسی‌ها و پایش سازمان منابع طبیعی کشور نیز نشان می‌دهد، قبل از سال 2018و در دوران خشکسالی، کانون گردوغبار در عراق و در شهرهای ناصریه، دیرالزور و کانون غرب بصره، ایران را تحت‌تأثیر قرار می‌دادند. پس از سال 2018تا 2020با افزایش بارندگی در ایران و عراق، تالاب‌ها پر آب و زمین‌های کشاورزی در عراق زیرکشت رفتند و در نتیجه در ایران گردوغبار زیادی رخ نداد. بر اثر خشکسالی تقریبا پوشش گیاهی منطقه کرکوک و موصل از بین رفته و گردوغبار در این کانون‌ها با غلظت 1600میکروگرم بر مترمکعب ایجاد و با جریان هوا و با سرعت 14کیلومتر در ساعت به مرزهای ایران رسیده است. کارشناسان معتقدند؛ بخشی از آنچه در عراق، اردن و سوریه به لحاظ تشکیل کانون‌های گردوغبار، کاهش پوشش گیاهی و رها کردن اراضی کشاورزی رخ داده به‌علت کاهش دسترسی این کشورها به منابع آبی بر اثر سدسازی‌های ترکیه در بالادست و بر مسیر آب دجله و فرات است و باید برای پیشگیری از موج‌های بعدی آن برنامه‌ریزی دقیق و ائتلاف منطقه‌ای صورت گیرد.