نقشه تغییرات اجاره مسکن در استان‌ها

شاخص اجاره‌بهای مسکونی در مناطق شهری کشور از ابتدای سال 95(سال پایه) تاکنون 180درصد رشد کرده و به رقم 279.7واحد رسیده؛ این روایت مرکز آمار ایران از تحولات قیمت یکی از شلوغ‌ترین بازارهای کشور است که به‌طور میانگین 23درصد کل جمعیت ایران و در کلانشهرها بیش از 50درصد جمعیت را دربرمی‌گیرد.
به گزارش همشهری، بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد میانگین قیمت مسکن مناطق شهری در اسفند 1400تقریباً 780درصد بالاتر از فروردین 1395بوده و بر این اساس روایت مرکز آمار ایران از رشد 180درصدی شاخص اجاره‌بها در این بازه زمانی چالش‌برانگیز به‌نظر می‌رسد؛ اما فارغ از میزان رشد اجاره‌بهای مسکن، نقشه جغرافیایی افزایش این شاخص نیز تأمل‌برانگیز است. 
طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، در این بازه زمانی 5ساله، مستأجران مناطق شهری استان لرستان تورم 288درصدی را تجربه کرده‌اند که بالاترین رقم محسوب می‌شود درحالی‌که تورم تجربه شده مستأجران شهرنشین مناطق استان خراسان رضوی از 85درصد فراتر نرفته است.

تورم داغ اجاره در زمستان 1400
آمارهای مربوط به بازار مسکن و اجاره در ایران به‌واسطه نبود اطلاعات شفاف و جامع و همچنین استفاده از روش‌های آماری نمونه‌گیری، گاهی با واقعیت‌های ملموس بازار اختلاف دارد. اما مرکز آمار ایران در گزارش‌های بازار اجاره، اطلاعاتی نیز از قراردادهای اجاره تمدید شده ارائه می‌دهد که به‌واسطه ثبت در سامانه املاک و مستغلات، با واقعیت مناسبت بیشتری دارد. طبق اعلام این مرکز در زمستان سال گذشته، هرچند شاخص اجاره‌بهای مسکن شهری در کل کشور فقط 28.1درصد نسبت به زمستان سال قبل افزایش داشته؛ اما متوسط تغییرات اجاره‌بهای مسکن خانوارهایی که تمدید قرارداد داشته‌اند به 50.9درصد رسیده است. 
به‌عبارت‌دیگر، تورم اجاره‌بهای مسکن شهری در بخش رسمی و ثبت شده این بازار 22.8واحد درصد از میانگین تورم بازار بالاتر بوده است. نکته تأمل‌برانگیزتر اینکه بررسی تورم نقطه‌به‌نقطه قراردادهای اجاره تمدیدی از پاییز 97تا زمستان 1400نشان می‌دهد در این بازه زمانی، بالاترین رقم تورم نقطه‌به‌نقطه به زمستان 1400اختصاص داشته و خانوارهایی که در این فصل قرارداد اجاره خود را تمدید کرده‌اند به‌طور میانگین مجبور شده‌اند برای حفظ مسکن استیجاری خود، 50.9درصد هزینه بیشتری نسبت به زمستان 1399بپردازند. براساس گزارش مرکز آمار ایران، شاخص تورم قراردادهای اجاره تمدیدی از پاییز 1396تا زمستان 1400معادل 243درصد رشد کرده و عملاً هزینه این دسته از مستأجران بیش از 3.4برابر شده است.

تورم استانی بازار اجاره
بررسی تغییرات فصلی بازار اجاره به تفکیک استان نشان می‌دهد: در زمستان سال گذشته و درحالی‌که میانگین تورم فصلی بازار اجاره در کشور معادل 6.4درصد برآورد شده، تورم اجاره در مناطق شهری استان یزد به  8.6درصد رسیده که بالاترین رکورد محسوب می‌شود و در مقابل هزینه اجاره‌نشینان سیستان و بلوچستان فقط 1.5درصد افزایش یافته که پایین‌ترین رکورد در فصل زمستان 1400 است.
همچنین رصد تغییرات شاخص قیمت اجاره‌بها در فصل زمستان ۱۴۰۰ نسبت به فصل مشابه سال قبل حاکی از این است که در زمستان گذشته، تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص اجاره‌بهای مناطق شهری در کل کشور معادل 28.1درصد بوده درحالی‌که اجاره‌نشینان مناطق شهری استان لرستان در همین فصل با تورم 40درصدی نسبت به فصل مشابه سال قبل مواجه بوده‌اند که بیشترین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه محسوب می‌شود و در مقابل کمترین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه مربوط به استان سیستان و بلوچستان بوده که 11.8درصد برآورد شده است. 
به‌عبارتی در فصل زمستان ۱۴۰۰ و درحالی‌که میانگین هزینه مستأجران کشور نسبت به زمستان 1399معادل 28.1درصد افزایش پیدا کرده، خانوارهای استان لرستان به‌طور متوسط 11.9واحد درصد بیشتر از میانگین کل کشور و خانوارهای استان سیستان و بلوچستان، به‌طور متوسط 16.3واحد درصد کمتر از میانگین کل کشور در بخش اجاره‌بهای مسکن هزینه کرده‌اند.

رکوردداران هزینه اجاره
مسکن با سهم 33تا 35درصدی در سبد هزینه خانوارهای شهری، یکی از مهم‌ترین عواملی است که تغییرات آن می‌تواند کیفیت زندگی و سطح معیشت خانوارها را دستخوش تغییر کند. براساس گزارش مرکز آمار ایران، شاخص هزینه اجاره‌بهای مسکن شهری در کل کشور از ابتدای سال 1395(سال پایه =100) تا انتهای سال 1400تقریباً 180درصد رشد کرده و روی رقم 279.7واحد ایستاده است. البته این رقم، میانگین تغییرات قیمت اجاره در کل مناطق شهری کشور را نشان می‌دهد و شرایط در 6استان به‌مراتب وخیم‌تر از میانگین کشور بوده است. 
واکاوی داده‌های مرکز آمار حاکی از این است که هزینه اجاره در استان لرستان در این بازه زمانی 5ساله 288درصد رشد کرده و رکورد بالاترین تورم بازار اجاره کشور در این بازه زمانی را از آن خود کرده است. این در حالی است که در همین دوره زمانی 5ساله، کل تورم شاخص اجاره در استان خراسان رضوی فقط 85درصد بوده و رکورد کمترین گرانی اجاره به این استان تعلق گرفته است. براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، در 5سال منتهی به زمستان 1400، تورم تجمیعی بازار اجاره مسکن در استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری، تهران، ایلام، کرمانشاه و البرز بالاتر از میانگین کشور بوده و 25استان دیگر تورم کمتری را تجربه کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که استان‌های خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، کرمان و فارس، شاهد تورم 85تا 100درصدی بازار اجاره از ابتدای سال 1395تا زمستان 1400بوده‌اند.