کوچ زودرس بهاره از جنوب

سیده‌زهرا عباسی- خبرنگار

کهگیلویه‌وبویراحمد، هرمزگان، کرمان، سیستان‌وبلوچستان، ایلام، خوزستان، یزد، خراسان جنوبی، فارس و بوشهر استان‌هایی هستند که خبر کوچ زودتر از موعد عشایر‌شان منتشر شده است؛ در شرایطی که قرار بود فصل کوچ بهاره امسال از اواخر فروردین آغاز شود، گرمای هوا عشایر حاضر در مناطق قشلاقی به‌ویژه جنوب و جنوب غربی کشور را از نظر تامین آب آشامیدنی و علوفه دامی با مشکل مواجه کرد. فروردین امسال نه‌تنها با کاهش قابل توجه بارندگی همراه بود، بلکه افزایش دما نسبت به میانگین بلندمدت را هم تجربه کرد. همین موضوع منجر به کوچ چند هفته زودتر عشایر به ییلاق شد.

برگشت خودروی عشایر
در شرایطی که مسئولان درباره تبعات بی‌توجهی به زمان مناسب کوچ که منجر به کاهش تولید علوفه، از بین رفتن ترکیب پوششی، فرسایش خاک، افزایش رواناب و هدررفت آب می‌شود، هشدار می‌دهند عشایر کهگیلویه‌وبویراحمد همراه با 9استان دیگر چند هفته‌ای زودتر و از امروز (25فروردین) رخت از دیار می‌بندند.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری کهگیلویه و بویراحمد با اعلام این خبر تأکید می‌کند که عشایر زمان تعیین‌شده کوچ و چرای دام را در عرصه‌های مرتعی و گذرگاه‌ها رعایت کنند.
به‌گفته سیدجواد هاشمی مهر، با توجه به اینکه کهگیلویه‌وبویراحمد معبر عشایر خوزستان، بوشهر و بخشی از جنوب فارس به مناطق ییلاقی است، اکیپ‌های ثابت و سیار در گلوگاه‌ها مستقر شده‌اند.
مدیرکل امور عشایر کهگیلویه و بویراحمد هم با بیان اینکه ۹اکیپ ثابت و ۱۳اکیپ سیار در مناطق ایل‌راه‌ها کوچ عشایر را کنترل می‌کنند به همشهری می‌گوید: به‌دلیل کوچ زودهنگام در استان ۳۰۲خودرو با ۵۸هزار دام و ۲۳۶گله با تعداد ۵۹ هزار راس دام در مسیرهای استان برگشت داده شده است.
فضل‌الله آذرفرد، با بیان اینکه ۸۳درصد عشایر ورودی به استان از خوزستان، بوشهر و فارس هستند و مقصد 70درصد آنها اصفهان و چهار محال و بختیاری است، می‌افزاید: جمعیت عشایر کهگیلویه‌وبویراحمد 12هزار خانوار با 72هزار نفر است که کوچ‌شان تا 15روز دیگر ادامه دارد.
وی گرمای زودرس و خشکسالی را مهم‌ترین عامل کوچ زودرس عشایر این استان می‌داند و توضیح می‌دهد: تامین نهاده‌ها برای کوچ، آبرسانی سیار، تجهیز اتراق‌گاه‌های عشایری در طول مسیر، صدور کارت تردد و ارائه تسهیلات از اقداماتی است که برای راحتی کوچ بهاره عشایر انجام شده.
آذرفرد البته تأکید می‌کند که امور عشایری استان‌ها منبع اعتباری برای کوچ ندارند، اما از محل اعتبار حوادث غیرمترقبه سعی شده است بخشی از خسارت‌های کرونا و افزایش هزینه عشایر با کوچ ماشینی جبران شود.

بازگشت به کوچ سنتی
عشایر طی 2سال گذشته به‌دلیل شیوع کرونا موظف به کوچ ماشینی بودند، اما امسال و با کاهش نسبی شیوع ویروس و افزایش جمعیت تحت پوشش واکسیناسیون، این اجبار برداشته شده و عشایر می‌توانند به‌صورت ماشینی و سنتی
کوچ کنند؛ هرچند همچنان فرصت خروج از مراتع استان مبدا و ورود به مراتع استان مقصد به روال کوچ سنتی یک ماه است و زودتر از این فرصت عشایر اجازه ورود به مراتع ییلاق را ندارند و بازگشت خودروهای عشایری کهگیلویه‌وبویراحمد هم تابع همین رویه است. نکته‌ای که مدیرکل امور بهسازی و تولید سازمان عشایری ایران هم بر آن تأکید می‌کند و به همشهری می‌گوید: از بین رفتن ایل‌راه‌ها و مواردی از این دست موجب شده است در سال‌های اخیر تمایل عشایر به کوچ ماشینی افزایش یابد و آنها به جای طی یک ماهه مسیر کوچ، چند روزه به ییلاق برسند که این روند موجب می‌شود چند هفته‌ای در خارج از مرزهای استان مقصد معطل شوند.
داریوش نعمت‌اللهی به همین دلیل تأکید می‌کند که بهتر است عشایر اگر به‌صورت سنتی هم کوچ نمی‌کنند مدتی را در اتراق‌گاه‌های تجهیز‌شده طول مسیر سپری کنند تا مراتع استان مقصد هم رشد بهتری کند.
او می‌گوید: طبق هماهنگی صورت گرفته با منابع طبیعی زمان کوچ عشایر در سال‌جاری اواخر فروردین تعیین شده بود، اما در استان‌های جنوبی و جنوب غربی به‌دلیل گرمای هوا شاهد کوچ 3-2هفته زودتر از موعد هستیم. نعمت‌اللهی با بیان اینکه سال گذشته بارندگی کاهش یافت و به همین دلیل مراتع ییلاقی و قشلاقی ضعیف هستند، تصریح می‌کند: وضعیت مراتع نسبت به سال‌های گذشته حادتر شده است و همکاران ما در امور عشایر و تشکل‌های عشایری برای تامین علوفه تمام تلاش خود را می‌کنند. به همین منظور بیش از 750هزار تن علوفه توسط تشکل‌های عشایر برای توزیع در میان عشایر تامین شده است.