3راهکار برای خروج از چالش دارو

کشور در شرایط پیچیده دارویی به‌سر می‌برد؛ داروهای خارجی با افزایش قیمت مواجه شده‌اند و برخی داروها به سختی پیدا می‌شوند. مسئولان سازمان غذا و دارو در مصاحبه‌های مکرر بر افزایش نیافتن قیمت داروهای پرمصرف تأکید می‌کنند. گرانی‌ها را هم مربوط به دوره قبل مدیریت بر سازمان‌ غذا و دارو و پایان یافتن منابع ارزی می‌دانند و در تلاش‌ هستند تا قیمت‌ داروها را به شهریور سال 1400برگردانند؛ اتفاقی که به‌گفته متخصصان دارو، تنها یک راه‌حل دارد و آن‌هم تقویت بیمه‌هاست. گزارش‌های میدانی از داروخانه‌ها و صف بیماران نشان می‌دهد که سازمان‌های بیمه‌گر در پوشش بیمه‌ای تأخیر دارند. دارو گران می‌شود، اما بیمه چندین ماه بعد قیمت جدید را تحت پوشش قرار می‌دهد و در این فاصله مردم باید از جیب پرداخت کنند. به‌گفته محمود هادی‌پور، کارشناس دارو و داروساز، اضافه شدن 100تا 200هزار تومان به سبد هزینه‌های برخی از خانواده‌‌ها می‌تواند آنها را به زیر خط فقر بکشاند. هادی‌پور مانند بسیاری از متخصصان این حوزه بر افزایش حمایت‌های بیمه‌ای از دارو تأکید می‌کند و درباره مجموعه اقداماتی که سازمان غذا و دارو برای خروج از شرایط پیچیده دارویی باید انجام دهد، به همشهری می‌گوید: «سازمان غذا و دارو و سازمان‌های بیمه‌گر باید تعامل بیشتری با هم داشته باشند، تعارض منافع را از بین ببرند و به شرکت‌های تولید‌کننده دارو فرصت بیشتری بدهند. در کنار آن هم باید شرکت‌های تولید دارو افزایش پیدا کنند تا تولید یک دارو، معطل یک کارخانه نماند.» هر چند که به‌گفته این داروساز، هم‌اکنون کمبود داروهای داخلی کمتر شده و سازمان غذا و دارو به‌صورت فوریتی در حال تامین داروهاست. بسیاری از شرکت‌هایی که دارو تولید نمی‌کردند، دوباره فعال شده‌اند؛ همان شرکت‌هایی که در دوران شدت‌ گرفتن کرونا، داروهای مربوط به این بیماری را تولید می‌کردند. به‌گفته او، وضعیت کمبودها بهتر شده، اما شرایط یک‌سال آینده نگران‌کننده است.

 در پوشش بیمه‌ای برخی از داروها تأخیر وجود دارد
هادی‌پور ادامه می‌دهد: «بیمه‌ها باید طوری عمل کنند که مابه‌التفاوت قیمت دارو، بلافاصله تحت پوشش قرار گیرد و فشاری به مردم وارد نشود، اما هم‌اکنون چنین شرایطی وجود ندارد؛ یعنی از زمانی‌که قیمت دارویی افزایش پیدا می‌کند تا وقتی تحت پوشش بیمه قرار گیرد، چندین ماه طول می‌کشد و در این مدت مردم باید پرداخت اضافه داشته باشند. همه اینها در شرایطی است که درصورت حمایت بیمه‌ها، مردم باید تنها 30درصد از هزینه‌های دارویی را پرداخت کنند، اما حالا اینطور نیست.» به‌گفته هادی‌پور، وضع موجود هم بیماران و هم صنعت دارو را متضرر کرده؛ به‌طوری‌که تولیدکنندگان نه قدرت رقابت دارند و نه توسعه کار. در کنار آن هم خلاقیت‌شان را برای تولید و فروش بیشتر از دست داده‌اند. هادی‌پور به وضعیت داروخانه‌ها هم اشاره می‌کند. براساس اعلام او، هم‌اکنون داروخانه‌ها هم متضرر می‌شوند: «در چرخه تولید و توزیع دارو، شاید سودی هم به شرکت‌های پخش دارو و داروخانه‌هایی که به‌صورت زنجیره‌ای فعالیت می‌کنند، برسد، اما داروخانه‌های عادی مثل بیماران ضرر می‌کنند.» 
انبوه محموله‌های‌ داروهای گران‌قیمت، با چه مجوزی وارد می‌شود؟
این داروساز در ادامه به نکته دیگری اشاره می‌کند. به‌گفته او، سیستمی در جریان است که سبب شده داروهای گران‌قیمت در داروخانه‌ها در دسترس باشند، اما برخی داروهای پرمصرف که نیاز بیماران است، به‌راحتی پیدا نشوند؛ این در حالی است که واقعا نیازی به آن داروهای گران‌قیمت نیست و نبودشان ضرری وارد نمی‌کند، اما برایشان ارز زیادی اختصاص داده می‌شود: «بررسی‌ها نشان می‌دهد  در سال گذشته فاکتور 8پلاسما برای بیماران هموفیلی به میزان زیادی وارد کشور شد، اما مصرف نشد و تاریخ مصرف آن هم گذشت. سؤال اینجاست که چطور این میزان پلاسما وارد شده و چرا مورد استفاده قرار نگرفته است و این واردات با چه مجوزی انجام شده است؟ در همین شرایط اما داروی موردنیاز بیماران تالاسمی به اسم جیدنیو، یک سال است که وارد نشده است.» 
هادی‌پور ادامه می‌دهد: «گاهی دیده می‌شود یک داروی بسیار گران‌قیمت که در کشورهای توسعه‌یافته مصرف نمی‌شود، در ایران موجود است و با اولویت مصرف می‌شود، اما یک داروی ساده بیماران تالاسمی به‌سختی پیدا می‌شود.»
 به‌گفته این داروساز، بخش زیادی از این سیاست‌ها مربوط به سازمان غذا و دارو در دوره قبلی است، دوره جدید به‌تازگی آمده‌اند و هنوز سیاست‌هایشان اعمال نشده است، اما به‌طور کلی به‌نظر می‌رسد با سیاست‌های فعلی نمی‌توان شرایط بهتری پیدا کرد.

برخی پزشکان داروی خارجی گران تجویز می‌کنند
ماجرا اما تنها به سیاست‌های سازمان غذا و دارو محدود نمی‌شود؛ نکته‌ای که از سوی فعالان حوزه دارو مطرح می‌شود، تجویز داروهای خارجی از سوی گروهی از پزشکان است که منجر شده بازار تقاضا و خرید داروهای خارجی گران‌قیمت همچنان پررونق باشد. هادی‌پور در این‌باره توضیح می‌دهد: «برای نمونه یک داروی 3میلیون تومانی مربوط به اتاق عمل به 16میلیون تومان رسیده است. مسئله اینجاست که با وجود داروی داخلی، برخی از پزشکان این داروها را تجویز می‌کنند و فشار مالی آن به بیمار وارد می‌شود.»  نکته دیگر تقاضا برای داروهای خارجی به‌ویژه از سوی بیماران خاص و سال‌ها مصرف این دارو‌ها از سوی آنهاست؛ داروهایی که حالا در دسترس نیست و مشابه داخلی دارد، اما بیمار تمایلی به مصرف آن ندارد؛ بنابراین تهیه همان دارو برایش تبدیل به معضل شده است. متخصصان حوزه دارو تأکید می‌کنند که باید در این‌باره اقناع‌سازی صورت گیرد.

 تأخیر 8ماهه در پرداخت مطالبات داروخانه‌ها
علی فاطمی، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران با هادی‌پور هم‌نظر است. او هم تنها راه خروج از بحران را تقویت بیمه‌های درمانی اعلام می‌کند و به همشهری می‌گوید: «گفته می‌شود قیمت‌ها باید به شهریور 1400برگردد؛ درحالی‌که در این 7، 8ماه گذشته کالاها افزایش قیمت زیادی داشته‌اند، قیمت نهاده‌ها برای تولید دارو بالا رفته، جعبه‌های مقوایی، شیشه‌ دارو و به‌طور کلی بسته‌بندی، افزایش قیمت قابل‌توجهی داشته‌اند، خود بانک مرکزی میزان تورم را در سال قبل 40درصد اعلام کرده است. در این شرایط چطور می‌توان قیمت‌ها را به 8ماه پیش برگرداند؛ جز با حمایت بیمه‌ها.» او می‌گوید: «داروها باید قیمت طبیعی داشته باشند تا تولید دارو برای کارخانه‌ها به‌صرفه باشد و آنها هزینه‌هایشان را دربیاورند؛ هر چند که اگر ارز 4200تومانی هم به هر دلیلی حذف شود، دوباره با افزایش قیمت مواجه می‌شویم، اگر هم حذف نشود، نرخ دارو‌ها باید به یک میزان معقول و طبیعی برسد و از آن‌طرف، بیشترین هزینه از جیب مردم پرداخت نشود.»  به‌گفته فاطمی، بیمه‌ها تنها حدود 30درصد از هزینه‌های دارویی را پرداخت می‌کنند و برخی از داروها اصلا پوشش بیمه‌ای ندارند یا پوشش آنها بسیار کم است. اگر بیمه‌ها حمایت نکنند، صنعت داروسازی کشور از بین می‌رود: «از سال 99به بعد، هر داروی خارجی که مشابه داخلی داشته، با افزایش قیمت مواجه شده، اما نکته اینجاست که داروی داخلی هم باید به اندازه کافی وجود داشته باشد. وقتی داروی داخلی به اندازه نباشد، مردم سراغ داروی خارجی می‌روند. خرید آن داروها اما سخت است.» فاطمی در ادامه به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و آن بدهکاری بیمه‌ها به داروخانه‌هاست: «هم‌اکنون حدود 8ماه است که بیمه‌ها مطالبات داروخانه‌ها را پرداخت نکرده‌اند. زمانی‌که پیگیر این پول می‌شویم می‌گویند اعتبار اختصاص داده شده برای بخش دیگری صرف شده؛ درحالی‌که پولی که برای دارو درنظر گرفته شده فقط باید در همان بخش مصرف شود.» به‌گفته او، اگر قرار باشد پوشش بیمه‌ای افزایش پیدا کند، داروخانه‌ها هم نیاز به نقدینگی دارند.