نشانه‌های امیدوارکننده واکسن ضد‌سرطان mRNA

زهرا خلجی _ روزنامه‌نگار

نشانه‌های امیدوارکننده واکسن ضد‌سرطان mRNA کمتر کسی است که با گذشت2 سال از شیوع بیماری کووید-19 نام واکسن‌های مبتنی بر پلتفرم mRNA را نشنیده باشد. سازنده اصلی یکی از این واکسن‌ها شرکتی به نام بیوان تک است که در آلمان قرار دارد. پلتفرم جدید درمانی این شرکت، توانست در بحران کووید-19 با اثربخشی بالا، جلوی بسیاری از مرگ‌ومیرها را بگیرد. اکنون اما نتایج اولیه تحقیق روی واکسن این شرکت برای مقابله با سرطان منتشر شده است.

یک قدم بزرگ در مسیر درمان سرطان
شاید بتوان گفت بزرگ‌ترین بخش برنامه‌های mRNA شرکت بیوان تک روی سرطان تمرکز دارد و آنها توانسته‌اند قدم بزرگی در این مسیر بردارند. جان هانن آنکولوژیست (متخصص سرطان‌شناسی) انستیتوی سرطان آمستردام در نشست سالانه2022 انجمن تحقیقات سرطان آمریکا از فاز اول و سوم کارآزمایی بالینی درمان سلولی CAR-T روی بیمارانی با تومورهای پیشرفته، داده‌هایی از بیوان تک ارائه کرد. CAR T مخفف سلول‌های T گیرنده آنتی ژن کایمریک است. این فرایند درمانی با جمع‌آوری سلول‌های ایمنی T بیمار آغاز می‌شود و سپس با مهندسی آنها در آزمایشگاه برای حمله به سلول‌های سرطانی و تزریق آن به بیمار ادامه پیدا می‌کند. در نهایت سلول‌های CAR-T در بدن رشد کرده و با سلول‌های سرطانی می‌جنگند. این روش با موفقیت بزرگی در سرطان‌های خون همراه بوده است اما در سرطان‌های تومور سخت، نسبتا موفقیت کمتری نشان داده است.

نحوه کار درمان ایمنی 
به گزارش ساینس الرت، این درمان از دو محصول دارویی ساخته شده است: یک درمان سلولی اتولوگ CAR-T که آنتی ژن انکوفتال Claudin-6 را هدف قرار می‌دهد و سپس یک واکسن RNA تقویت‌کننده که سلول‌های CAR-T کد‌کننده(CLDN6(CARVac را نشانه می‌گیرد که از فناوری mRNA-lipoplex بیوان تک استفاده می‌کند.
گزارشی که هانن در نشست سالانه ارائه داد شامل داده‌هایی از 16بیمار، تحت این درمان نوآورانه بود. تومورهای هدف در این کارآزمایی شامل سرطان بیضه، سرطان تخمدان، سرطان آندومتر، سرطان لوله فالوپ، سارکوم و سرطان معده بود. در بیمارانی که در هر دو گروه درمانی قرار داشتند، درمان قابل تحمل بود و نشانه‌های امیدوارکننده‌ای از فعالیت بالینی ارائه شد. در برخی سندروم آزاد کردن سیتوکین مشاهده شد که تا حدی قابل کنترل بود. در مواردی هم مسمومیت پانکراس خفیف رخ داد. یکی از مشکلات اصلی درمان این است که اکثر پروتئین‌های موجود در تومورهای سخت که باید هدف قرار بگیرند، در سطوح پایین‌تر سلول‌های عادی هم وجود دارند، در نتیجه برنامه‌ریزی سلول‌های CAR T علیه تومورها به‌گونه‌ای که از سلول‌های سالم صرف‌نظر شود، کار سختی است.
ارزیابی اولیه 6هفته پس از تزریق نشان داد که 6بیمار از 14بیمار پاسخ جزئی دادند و روند بیماری 5نفر ثابت و همچنین تومور مورد هدف نیز کوچک‌تر شد. یکی از بیماران هیچ تغییری نشان نداد و بیماری 2 نفر در حال پیشرفت بود. هر چهار بیمار سرطان بیضه در سطح دوز بالاتر و 2 بیمار مبتلا به سرطان تخمدان پاسخ مثبتی به درمان نشان دادند.

برنامه گسترده بیوان تک برای مقابله با سرطان
اوزلم تورچی هم بنیانگذار و مدیر بخش پزشکی بیوان تک در این‌باره گفت: دیدن نخستین اثرهای ضد‌تومور حتی با کمترین دوز سلول CAR-T در میان این بیماران، بسیار فوق العاده است و نشان از ظرفیت طراحی درمان ایمنی CAR و رویکرد واکسن CARVac دارد.
علاوه بر اینکه خبر خوبی برای BioNTech است، نشان‌دهنده اثبات مفهوم فناوری mRNA خارج از حوزه بیماری‌های عفونی است. بیوان تک به جز فضای کووید-19، پیشرفت خوبی برای درمان بیماری‌های عفونی مانند زونا، مالاریا، سل، هرپس و ایدز داشته است.
اما برنامه انکولوژی آنها نیز گسترده است و شامل حداقل 5 برنامه در فاز دوم و حدود 12برنامه در فاز یک که سرطان‌های پانکراس، ریه، روده بزرگ، ملانوم، سر و گردن ناشی از HPV16+، سرطان پروستات و سایر تومور سخت را پوشش می‌دهد.
تحقیقات دیگری برای هدف قرار دادن سایر نشانه‌ها در کنار سرطان روی CAR T در حال انجام است. برای مثال تحقیقی در ژانویه منتشر شد که روی استفاده از CAR T برای تشخیص و درمان آسیب قلبی متمرکز بود. در مدل بیماری قلب موش این رویکرد با موفقیت فیبروز را کاهش داد و عملکرد قلب را تنظیم کرد.
پلتفرم mRNA در اثربخشی برابر کووید-19 بسیار چشمگیر ظاهر شد و همان نقطه عطفی در برداشتن قدم‌های بعدی در جهت توسعه چنین واکسن‌هایی در برابر سایر ویروس‌ها بود. این تحقیق بیوان تک به تنهایی موفقیت بزرگی برای نشان دادن ارزش این نوع جدید از درمان و پیشگیری برای سایر بیماری‌هاست.