سلام خدا بر خدیجه کبری
حضرت خدیجه‌س در دوره زن‌ستیزی و جاهلیت عرب بانویی مورد احترام و تاجری خوشنام بود و بعد از ازدواج با رسول خداص ثروتش را در راه توسعه اسلام قرار داد
خدیجه، نخستین بانویی بود که از دین اسلام استقبال کرد و به وحدانیت خداوند و رسالت پیامبرش، محمد(ص) ایمان آورد. بانوی اول اسلام دوشادوش همسرش، رسول اکرم(ص) برای توسعه اسلام مجاهدت و تلاش کرد. بانویی که از زنان شناخته‌شده و بسیار سرشناس جهان عرب در زمان خود بود و در دوره‌ای که جهالت، دختران را می‌کشت و زنان را به‌حساب نمی‌آورد، بعد از کشته‌شدن پدر و برادرانش در جنگ، مدیریت خانواده را به‌عهده گرفت و حتی بزرگان قوم قریش، از او حساب برده و محل مشورتشان بود؛ بانویی که کم‌کم فعالیت اقتصادی را آغاز کرد و با تیزهوشی و تدبیرش به یکی از تاجران سرشناس و مورد اعتماد تبدیل شد و در کنار آن، پناهی برای یتیمان و فقیران و نیازمندان نیز بود. کاظم رجبعلی، دانش‌آموخته دکتری تاریخ و پژوهشگر تاریخ اسلام که پژوهش گسترده‌ای درباره شخصیت و فعالیت‌های این بانوی بزرگوار داشته،،در گفت‌وگو با همشهری به گوشه‌هایی از این شخصیت ارزشمند تاریخ اسلام اشاره می‌کند. بانویی که به دلایلی ابعاد شخصیتی و فعالیت‌هایش را باید از لابه‌لای روایات و برخی کتب تاریخی بیرون کشید.
بانویی خوشنام در جامعه‌ای ضد‌زن
جز خداوند عالم، همه مخلوقات براساس یک زوجیت بنا شده‌اند و صفت ویژه همه آنها در زوجیت آنهاست. درطول تاریخ زیاد نبوده‌اند زنان و مردانی که هم‌کفو هم بوده‌اند؛ آدم و حوا، ساره و ابراهیم، علی و فاطمه، محمد(ص) و خدیجه از آن جمله‌اند. خدیجه به‌عنوان یک زن، همان است که محمد(ص) به‌عنوان یک مرد بود. او پناهگاه رسول خدا و طراح و بانویی ویژه بود که براساس روایاتی که بر درستی آنها تأکید بیشتری است، در زمان ازدواج با رسول خدا تقریبا هم‌سن ایشان بود، برخی نقل‌ها سن ایشان را بین 25تا 28سال تخمین زده‌اند. خدیجه که به «سیده نساء قریش» معروف بوده و کاروانش از معروف‌ترین کاروان‌های تاجران مکه بوده است مانند دیگر تاجران، ثروت انباشته نداشته است. گدایان و فقیران را هم شناسایی و تربیت می‌کرده و از توانایی‌های آنها برای شبکه وسیع تجاری‌اش بهره‌مند می‌شده است، بسیاری از تاجران مسلمان که همراه رسول خدا هجرت کردند، از کارگزاران این بانو بودند. ابوبکر و عبدالرحمن عوف نیز ازجمله کارگزاران او بوده‌اند. او همزمان میان مردم با لقب «طاهره» نیز شناخته می‌شده است؛ لقبی معادل قدیس، معادل پاک. لقبی که مریم(س) مادر عیسی(ع) را هم به آن می‌شناختند؛ بانویی پاکدامن که در جامعه جاهلیت ضد‌زن، خودش را به اثبات رسانده و با وجود ارتباطات وسیع و گسترده، همچنان خوشنام بود.
پیامبر، حبیب خدیجه
اهل‌بیت در ابتدا با وجود 3نفر شکل گرفت، پیامبر اکرم(ص)، خدیجه(س) و علی ابن‌ابیطالب(ع). میثاق‌نامه‌ای میان این سه وجود دارد که تا جایی که در توانشان باشد برای اسلام خدمت کرده و آن را جهانی کنند. او نام «حبیب» را به‌عنوان لقب پیامبر خدا بر سرزبان‌ها انداخت و ابراز محبت کرد. پیامبر را بسیار دوست داشت و پیامبر نیز او را، و درعین حال متواضع بود. خدیجه و دخترش فاطمه(س) نقش‌های اجتماعی داشتند اما پایگاهشان مشخص بود و هردو در خانه‌هایشان به‌عنوان همسر و مادر، محفلی گرم ایجاد کرده بودند. رجبعلی، عضو علمی مدرسه دانشجویی قرآن و عترت می‌گوید «ام الایتام» از دیگر القاب حضرت خدیجه بوده است. او کودکان شیرخواری را در خانه خود و پیامبر بزرگ می‌کرد که هیچ‌گاه به درستی معلوم نشد آنها فرزندان او و رسول اکرم هستند یا به سرپرستی پذیرفته شده‌اند؛ ابهامی که نشات‌گرفته از نوع مدیریت خدیجه(س) است. خدیجه اهل مطالعه نیز بوده و با علمای زمان خود در ارتباط بوده است، «ورقه بن نوفل» عمو‌زاده خدیجه و از علمای بزرگ آن دوران بوده که قبل از ازدواج این بانو، از رسول خدا به او خبر داده است. این حشر و نشر از خدیجه بانویی باسواد و دارای خط و اهل مطالعه می‌سازد که بعد از ازدواجش با محمد(ص) و مبعوث‌شدنش به‌عنوان پیامبر، این امکانات در خدمت دین و رسول اکرم در‌آمدند. او خدا فهم بود و حتی پیش از بعثت رسول خدا، موحد بوده است؛ مانند برخی از زنان و مردان آن زمان که تابع دین ابراهیم بوده و فطرتا به وحدانیت خداوند ایمان داشتند.
مکث
چرا اطلاعات اندکی از حضرت خدیجه(س) در دسترس است ؟
خدیجه(س) از آنجا که بانویی سرشناس و تاجری شناخته‌شده بود، خواستگاران بسیاری داشت و بسیاری از رجال بزرگ مشتاق ازدواج با او بودند، هرچند بسیاری از این خواستگاران به‌خودشان اجازه نمی‌دادند از او خواستگاری کنند اما افراد معروف و شناخته‌شده‌ای هم که از او تقاضای ازدواج کرده بودند با پاسخ منفی خدیجه روبه‌رو شده بودند. به همین دلیل ازدواج این بانو با پیامبر اکرم که آن زمان جوانی 25ساله بود که نه‌تنها مال‌التجاره‌ای نداشت بلکه خودش هم در دوره‌ای از زندگی‌اش برای خدیجه کار کرده بود، مایه تعجب، حسادت و البته نگرانی بود و از محبوبیت او کاست. قبیله بنی‌هاشم نیز شاید باور نمی‌کردند که خدیجه، بانوی سرشناش قریش به محمد پاسخ مثبت بدهد. هرچند محمد(ص) در آن زمان هنوز به پیامبری مبعوث نشده بود اما بیشتر مردم او را به‌عنوان جوانی خاص و ویژه می‌شناختند و حتی برخی نشانه‌های منجی را در او دیده بودند به همین دلیل ازدواج خدیجه که تا آن زمان از احترام و جایگاه ویژه‌ای میان افراد برخوردار بود، برای رجال بزرگ و شناخته‌شده گران تمام شد، مال و دارایی و شبکه وسیع تجاری این بانو، در اختیار محمد، جوانی از قبیله بنی‌هاشم قرار گرفت که خودش نشانه‌های منجی را داشت و در برابر ظلم سکوت نمی‌کرد. این اتفاق موجب شد نقالان و تاریخ‌نویسان، شخصیت و فعالیت‌های خدیجه(س) را در همان زمان حیات ایشان کمرنگ کرده و آن را در سایه نگه دارند و یا تنها بر ثروتش تأکید کنند تا وجوه شخصیتی او مورد توجه قرار نگیرد. بعد از آن نیز نقش زن در عرف جاهلیت آن زمان، کمرنگ و بدون تأثیر جلوه داده شده است. از طرفی آنچه بیشتر افراد هم‌اکنون از این بانو می‌دانند، ثروت و دارایی اوست که این نتیجه تلاش همان افرادی است که سعی داشتند جنبه شخصیتی و مجاهدت‌ها، اقدامات و فعالیت‌های او به‌عنوان بانوی پیامبر اکرم(ص) را در سایه نگه داشته و تنها ثروت او را برجسته کنند.
در همینه زمینه :
