هنر گوش دادن

علیرضا زرندی-روانشناس و مشاور پویشی

رابطه سازنده و مطلوب نیازمند رعایت آدابی است. یکی از آن آداب «گوش دادن» است و آنقدر از اهمیت برخوردار است که آن را «هنر گوش سپردن» می‌نامند. گوش دادن، کلیدی‌ترین مهارت ارتباطی به‌حساب می‌آید و کمک می‌کند ما بفهمیم طرف مقابل چه در ذهن دارد، چگونه به زندگی می‌نگرد، ادراک او بر چه محوری می‌گذرد و دنیا برایش چگونه معنا می‌شود.
 چنین موضعی شاهراه ورود به ذهن و دنیای فرد مقابل را پیش‌روی ما می‌گشاید. آنگاه رابطه شکل می‌گیرد.
گوش دادن نیاز دارد ما ذهن را تعطیل کنیم و میدان را به چشم و گوش بسپاریم. دقیق و متمرکز شویم و ببینم طرف مقابل چه می‌گوید و چگونه می‌گوید. هرکجا متوجه نشدیم، مشتاقانه بپرسیم. جویا شویم آیا آنچه را که گفته است، به درستی فهمیده‌ایم یا خیر. اگر او تأیید کرد، مشتاقانه ادامه گفته‌هایش را می‌شنویم. اگر تأیید نکرد از او می‌خواهیم مجدد و روشن‌تر برایمان بگوید.
در بیشتر مواقع وقتی طرف مقابل صحبت می‌کند در ذهن‌مان دنبال این می‌گردیم که به او چه بگوییم و همین مانع بزرگ بر سر خوب گوش دادن است. اینکه دنبال مطلبی برای پاسخ دادن به او بگردیم، تمرکز ما برای گوش دادن را می‌گیرد.
پیامدش این است که آنچه در پاسخ می‌گوییم براساس ضرورت‌های طرف مقابل نیست و همین موجب کاسته شدن از پهنای باند رابطه می‌شود. در چنین مواردی است که دو طرف رابطه هر کدام برای خودشان حرف می‌زنند و دیگر رابطه‌ای در کار نخواهد بود و دیالوگ تبدیل به مونولوگ می‌شود.
هنگامی که خوب گوش نمی‌دهیم، نگاه همدلانه رقم نخواهد خورد. در چنین حالاتی است که مولفه‌های صمیمیت، مراقبت و آزادی در ارتباط برقرار نمی‌شود. گویی رابطه‌ای در کار نیست.
چگونه هنر گوش دادن را مشق کنیم؟ تمرین کنیم وقتی دیگران برایمان حرف می‌زنند، فقط گوش کنیم و دنبال پاسخ دادن نباشیم. از طرف مقابل بپرسیم آیا برداشت‌مان از حرف‌های او منطبق با آنچه مدنظر اوست، هست یا خیر. با سؤالات «دنبال‌کننده» اشتیاق مان را برای شنیدن حرف‌های او نشان دهیم. گاهی با سرمان یا کلام‌های تأیید‌کننده به او نشان دهیم، فعالانه و مشتاقانه به‌دنبال فهم ذهن او و درک دغدغه‌هایش هستیم.
با تجربه چنین فضایی جنس روابط، اصیل خواهد بود و طعم یک رابطه سازنده و رضایت‌بخش را خواهیم چشید.