۶ چالش مادری در روزگار مدرن

کافی است قدری در بین خانواده‌ها رفت‌وآمد یا با آنها کار کنید تا خیلی سریع متوجه شوید حال بخش قابل‌توجهی از مادران خوب نیست! برای نگارنده که سال‌هاست با خانواده‌ها کار می‌کند، همیشه دغدغه بوده که حال خوب بچه‌ها و به‌طور کلی حال خوب خانواده بسیار به حال مادر وابسته است. چه عواملی باعث شده که مادران امروزی کمتر از گذشته شاد باشند و در چهره‌ها و کنش‌هایشان شادابی و انگیزه کمتری دیده شود؟! مادامی که نتوانیم این عامل‌ها را احصاء کنیم، هر نسخه و راه‌حلی احتمالاً مقطعی و غیرمؤثر خواهد بود. به همین جهت در هر جمعی و به هر بهانه‌ای به‌دنبال کشف این عوامل بوده‌ام و عجیب آنکه اکثر مادران یکی یا چند مورد از مشکلات ذیل را داشتند:

نگرانی از آینده
بخش بسیار بزرگی از مادران روزی نیست که بدون نگرانی از آینده فرزندان‌شان سپری کنند و هر چالش و بحرانی در اطراف‌شان این موضوع را تشدید می‌کند. یک روز نگران مهدکودک فرزندان‌شان، یک روز نگران مدرسه خوب، یک روز نگران دانشگاه، یک روز نگران شغل و درآمد، یک روز نگران ازدواج و یک روز در کمال تعجب نگران این هستند که چرا موضوعی پیدا نمی‌کنند که نگرانش باشند! عجیب آنکه اکثر نگرانی مادران از آینده‌ای است که هنوز نیامده!
بخشی از نگرانی‌ها خارج از کنترل و اراده قاطبه مادران است و موضوع این نوشته نیست؛ همچون موارد مربوط به شرایط عمومی که هر قدر بی‌ثباتی در آن بیشتر می‌شود، نگرانی و به تبع آن ناامیدی از آینده نیز افزایش می‌یابد اما بخشی در اختیار خود آنهاست، مثل مصرف رسانه‌ای‌شان! رسانه‌ها در نگرانی از آینده نقش بسیار برجسته‌ای دارند و عدم‌استفاده هوشمندانه از آنها به مادران آسیب وارد کرده است. این یک واقعیت دردناک است که هنوز هم پربازدیدترین اخبار روزانه، اخبار حوادث، بحران‌ها و به‌طور کلی خبرهای منفی هستند و متأسفانه مادران در این زمینه بسیار پرمصرف و در نشر آن بیش از بقیه فعال‌اند!

کمال‌طلبی
وقتی حدود 5سال قبل کتاب «مادر شصت‌دقیقه‌ای» از راب پارسونز را می‌خواندم با یک اصطلاح جالب روبه‌رو شدم: «سوپر‌مامان»! سوپر‌مامان‌، همه کارهایش روی روال است. برای او هیچ‌چیز نشدنی نیست. تحصیلات عالیه دارد. استاد دانشگاه است. در 3شرکت عضو هیأت‌مدیره است. 7جلد کتاب نوشته و 10سالی می‌شود یک مؤسسه خیریه تأسیس کرده و در زندگی شخصی‌اش نیز بسیار موفق است. رابطه فوق‌العاده‌ای با همسرش و خانه‌ای بسیار خوب و مرتبی دارد. هفته‌ای 4روز ورزش می‌کند و صاحب 3فرزند است.
اینها بخش کوچکی از تصویر کاریکاتوری این روزهای تلویزیون، اینستاگرام و برخی نشریات از مامان‌های موفق است. این تصویر برای مادرانی که هنوز در بخش قابل‌توجهی از امور روزمره زندگی‌شان سخت درگیرند، آنقدر تصویر رفیعی است که اگر هر قدر هم توفیقات داشته باشند، باز هم از خودشان راضی نمی‌شوند. به نوعی کمال‌طلبی بخش لاینفک مادران امروزی شده و همین موضوع مانع مادری شاداب، راضی و سالم شده است.

انباشت اطلاعات
یک مشکل بسیار اساسی در مادران امروزی این است که بدون هیچ فیلتری، روزانه حجم وسیعی از دانسته‌های تربیتی را به طرق مختلف وارد ذهن‌شان می‌کنند. هر مادری ده‌ها کانال و صفحه تربیتی دنبال می‌کند، به سفارش این و آن کتاب‌های مختلف تربیتی می‌خواند و تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی، اقوام، همسایه‌ها و دوستان، همه و همه در حال تجویز نسخه‌های تربیتی هستند بدون آنکه به تعارضات و تضادهای این نسخه‌ها پی ببرند و بیچاره مادری که با این حجم از محتوا روبه‌رو است! اکثرشان را امتحان می‌کند اما کماکان نه مشکلاتش حل می‌شود و نه می‌داند چه راهکاری درست است.

رابطه نامطلوب با همسر
چه بخواهیم و چه نخواهیم یکی از بزرگ‌ترین مشکلات عصر حاضر رابطه نامناسب همسران است. زوجین وقت کمتری برای شناخت یکدیگر می‌گذارند، کمتر صحبت می‌کنند، کمتر در پی برآوردن نیازهای یکدیگر هستند و به همین سبب کمتر همدیگر را درک می‌کنند.
بسیاری از مادران می‌گویند یادشان نمی‌آید آخرین بار چه زمانی روبه‌روی همسرشان نشسته‌اند و مثل دوران نامزدی دو‌ساعتی صحبت کرده‌اند. این موضوعی است که ناخواسته تمام افکار، احساسات، رفتار و روابط انسانی مادران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و به نسبت پدران آسیب بیشتری به آنها می‌زند.

 احساس گناه و عذاب‌وجدان
احساس گناه و عذاب وجدان جزء جدایی‌ناپذیر مادران ایرانی است! مادران همه کار برای فرزندان‌شان می‌کنند، به‌خاطر آنها شب و روز ندارند و علی‌الدوام در حال «فداکاری» هستند اما با کوچک‌ترین خطا یا اشتباهی، خود را بدترین مادر دنیا می‌دانند. بعضاً مادرانی را دیده‌ام که بعد از سپری شدن چندین سال از یک حادثه، هنوز عذاب‌وجدان دارند، حتی حادثه‌ ساده‌ای که تقریباً هیچ بخش‌اش تحت‌کنترل مادر نبوده است!

مادری و دور شدن از فعالیت‌های اجتماعی
بسیاری از مادران تحصیل‌کرده امروز یک مشکل مشترک دارند؛ اینکه در ایام شباب چه فکرهایی که برای تغییر و تحول در اجتماع نمی‌کردند اما الان مشغول وظایف مادری و کارهای روزمره فرزندشان هستند. این دسته از مادران می‌گویند تصورش را هم نمی‌کردند بعد از تولد فرزندشان تا این حد حضور اجتماعی‌شان کم‌رنگ شود و حتی کتاب خواندن برایشان آرزو بشود. این موضوعی ظاهراً ساده است اما طیف بزرگی از دختران تحصیل‌کرده و فعال دیروز را آزار می‌دهد.
آنچه مرور شد، عمده‌ترین مشکلاتی بودند که در جلسات حضوری، مجازی و در نظرسنجی‌های متعدد با مادران احصاء شده‌اند که به‌نظر می‌رسد هرگونه فعالیتی برای خانواده و مادر نیازمند توجه ویژه به آنهاست. اگر عمری بود، به بررسی تک‌تک‌شان در همین ستون خواهیم پرداخت.