ملاقات ناکام در شب پایانی

مسعود پویا- روزنامه نگار

در فاصله ۲۴ساعت مانده تا برگزاری اختتامیه فجر چهلم، دبیر جشنواره از حذف سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم خبر داد. این مهم‌ترین حاشیه جشنواره‌ای بود که تا شب پایانی خیلی درگیر حواشی نشده بود. اتفاقی که واکنش تهیه‌کننده فیلمی را به همراه داشت که از همان نخستین نمایش‌ها جای خود را در صدر جدول بهترین‌ها از نگاه تماشاگران محکم کرده بود. به این ترتیب فیلم «ملاقات خصوصی» به‌عنوان صدرنشین جدول بهترین‌های مردمی، سیمرغ تماشاگران را از دست داد تا تهیه‌کننده‌اش در واکنش به این اتفاق درخواست داوری نشدن فیلم را مطرح کند. البته ملاقات خصوصی در روزهای پایانی جشنواره «موقعیت مهدی» را به‌عنوان رقیبی جدی کنار خود می‌دید که با عبور از فیلم «علف‌زار» در جایگاه دوم قرار گرفته بود. در پایان ششمین روز جشنواره ملاقات خصوصی با میانگین رأی4.44 در صدر و موقعیت مهدی با میانگین رأی4.34 در مقام دوم بود. درحالی‌که فاصله‌اش هم با فیلم علف‌زار (با میانگین رأی 4.33) میلی‌متری بود. در واقع از روز اول اعلام جدول بهترین‌ها از نگاه تماشاگران، جدول با همین ترکیب شکل گرفته بود. در آخرین آمار اعلام شده وضعیت فیلم‌ها به این صورت بود: ملاقات خصوصی 4.47، موقعیت مهدی 4.41، علف‌زار 4.34، شادروان 4.1، مرد بازنده 3.93 و نگهبان شب 3.77. با این ترکیب به‌نظر می‌رسید اگر اتفاق خاصی رخ ندهد ملاقات خصوصی سیمرغ مردمی را خواهد برد. اتفاق خاص اما رخ داد.

    دبیر جشنواره: نتایج نظرسنجی آرای مردمی اطمینان‌بخش نیست
در فاصله ۲۴ساعت مانده به اعلام برنده سیمرغ مردمی جشنواره فجر، دبیر جشنواره اعلام کرد به‌علت اینکه جشنواره نتوانسته از صحت آرا اطمینان پیدا کند سیمرغ مردمی اهدا نمی‌شود تا برای نخستین‌بار در تاریخ جشنواره فجر در فاصله یک روز مانده به اختتامیه، یک تصمیم عجیب برای یکی از مهم‌ترین جوایز جشنواره گرفته شود. مسعود نقاش‌زاده دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر اعلام کرد: «در پی ابهامات مطرح شده از سوی برخی فیلمسازان و صاحبان آثار در مورد اعتبار نظرسنجی مردمی،  کمیته‌ای مأمور بررسی و پیگیری ادعاهای مطروحه در مورد صحت و دقت آرای مردمی جشنواره شد. گزارش‌های کمیته نشان می‌دهد، به‌دلیل پیچیدگی این فرایند و وجود متغیرهای متعددی که در صحت و دقت نتایج نظرسنجی دخالت دارند، اطمینان کامل از صحت نتایج در بخش‌های مختلف به سادگی حاصل نمی‌شود. بررسی تیم‌های کارشناسی نشان می‌دهد به‌دلیل پاره‌ای اشکالات و ازجمله اشکال فنی در ارسال پیامک که باعث شده بعضی از مخاطبان دریافت نکنند، و نیز قطعی و اختلال اینترنت در بعضی سینماها، نتایج نظرسنجی مردمی برای ستاد جشنواره اطمینان‌بخش نیست.
بنابراین، ضمن سپاس و پوزش توأمان از تماشاگران عزیز که در فرایند نظرسنجی مردمی مشارکت کردند، به‌خاطر صیانت از آرای مردم و نیز حفظ حقوق صاحبان آثار، و جلوگیری از ضایع شدن کوچک‌ترین حقی از فیلمسازان، در این دوره جایزه داوری مردمی را نخواهیم داشت.»

  شائبه مهندسی آرا
خبرهای غیررسمی از دستور محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی به دبیر جشنواره برای بررسی شائبه بلیت خریدن یکی از صاحبان فیلم‌ها، به‌عنوان بستر‌ساز این تصمیم جنجالی حکایت می‌کرد. انتشار شائبه مهندسی آرا در فضای مجازی بیشتر با هواداری از فیلم دوم جدول بهترین‌های تماشاگران صورت می‌گرفت. متهم اصلی هم نه صاحبان فیلم‌ها که سامانه سمفا بود؛ سامانه‌ای که گفته می‌شد باگ‌هایی جدی دارد و می‌توان با بانک شماره تلفن همراه که مختص شرکت‌های تبلیغاتی است اقدام به خرید بلیت و ارسال آرای تقلبی کرد. انتشار این شایعه در فضای مجازی، بیشتر از همه به زیان فیلم ملاقات خصوصی تمام‌شده بود. درحالی‌که عده‌ای هم تناسب نداشتن وضعیت فیلم موقعیت مهدی در جدول پرفروش‌ها با جایگاهش در جدول بهترین‌ها از نگاه تماشاگران را مورد سؤال قرار داده بودند. به‌نظر می‌رسید همه‌‌چیز در دل رقابت فیلم‌های اول و دوم جدول بهترین‌های مردمی شکل گرفته است. هرچند رسانه‌هایی هم از نگرانی تهیه‌کننده فیلم شادروان نسبت به شیوه اتخاذ آرا خبر داده بودند. عباس نادران، تهیه‌کننده فیلم شادروان نخستین فردی بود که در گفت‌وگو با ایسنا، شائبه مهندسی آرا در جشنواره چهلم را مطرح کرد: «درباره سامانه سمفا شائبه‌هایی وجود دارد که یکی از آنها در پیش‌فروش بلیت‌هاست. ما در جشنواره بزرگانی را داریم که طبیعی است به‌خاطر اسمشان بلیت فیلم‌هایشان خیلی زود فروخته شود مثل آقای کیمیایی و محمدحسین مهدویان، اما پیش‌فروش بعضی بلیت‌ها آن هم در 2روز مانده به شروع اکران فیلم به‌شدت شائبه‌برانگیز است؛ یعنی عجیب است فیلمی که دیده نشده، هیچ تبلیغاتی نداشته و کارگردانش هم فرد شناخته شده‌ای نیست میزان پیش‌فروش بلیتش ناگهان بالا رود. اما نکته مدنظر من درباره سمفا این بحث نیست چرا که امسال در این سامانه یک مهندسی جدی آرا به‌نفع یک فیلم در حال رخ دادن است.» داستان دستکاری در آرای مردمی جشنواره البته قدیمی‌تر از این حرف‌ها بود. اینکه با خرید بلیت توسط صاحبان فیلم‌ها، آرا جا‌به‌جا می‌شوند شایعه‌ای بود که قدمتش به دست‌کم یک دهه پیش باز می‌گشت. از زمانی که خانه سینما متولی گردآوری و اعلام آرای مردمی بود؛ مسئولیتی که از سال گذشته بر عهده سامانه سمفا گذاشته شد تا از حاشیه‌ها کاسته شود ولی در عمل این اتفاق رخ نداد.

  واکنش تهیه‌کننده ملاقات خصوصی: فیلم ما را داوری نکنید
امیر بنان تهیه‌کننده ملاقات خصوصی، فیلمی که سیمرغ مردمی را در دستانش می‌دید، خیلی زود به تصمیم مسعود نقاش‌زاده واکنش نشان داد. تهیه‌کننده فیلم سینمایی «ملاقات خصوصی» به‌عنوان فیلم صدرنشین جدول آرای مردمی چهلمین جشنواره فیلم فجر در واکنش به حذف سیمرغ مردمی به مهر گفت: «یک فاجعه بزرگ برای جشنواره فیلم فجر در حال رقم خوردن است و حتما باید دبیرخانه توضیح شفافی ارائه کند، با این تصمیم، با آبروی جماعتی بازی شده است و من از این مسئله کوتاه نخواهم آمد. هم حق‌الناس است به‌واسطه حضور مردم در سالن‌های سینما و آرایی که به فیلم‌ها داده‌اند و هم معنای آن نادیده گرفتن مردم است. این تصمیم جشنواره فجر پس از اتفاقاتی که در این چند روز شاهد بودیم، موید وقوع یک تخلف از سوی جشنواره است. باید مصداق این تخلف اعلام شود نه اینکه اصل صورت‌مسئله را پاک کنند. این عمل ناجوانمردانه است که نسبت به آن ناراحت هستم.» امیر بنان در انتها گفت:« قطع به یقین می‌دانم که فیلم من، در آرای مردمی جشنواره تا امروز فیلم اول بوده است. چرا قاعده را به‌هم می‌زنید؟ باور کنید یک سیمرغ برایم ارزشی ندارد اما اینها دارند با آبروی سینما و آبروی جشنواره فجر بازی می‌کنند. مگر می‌شود در طول این ۱۰روز متوجه این ابهام نشده باشند. اگر مسئولی دلش برای سینما می‌سوزد، باید واکنش نشان دهد تا جشنواره فجر از این تصمیم عجیب بازگردد. این تصمیم شأن مردم را زیر سؤال می‌برد.»
طولی نکشید که متن درخواست داوری نشدن فیلم ملاقات خصوصی منتشر شد. در متنی که امیر بنان در اختیار رسانه‌ها قرار داد، چنین آمده بود: « نظر به بی‌توجهی به آرای مردمی در جشنواره فجر و حذف آن و از طرفی با عنایت به اینکه به‌زعم این حقیر این تصمیم اثر وضعی در سینمای ایران دارد، ضمن سپاس از حضرت‌عالی و سایر همکاران‌تان بدین‌وسیله اعلام می‌دارم که فیلم ملاقات خصوصی به کارگردانی آقای امید شمس و تهیه‌کنندگی اینجانب را از داوری جشنواره خارج نمایید و در هیچ‌یک از رشته‌ها داوری نشود. ان‌شاءالله که جوابی برای حق‌الناسی که ضایع شد داشته باشید.» درخواست تهیه‌کننده ملاقات خصوصی تنها چند ساعت مانده به اعلام اسامی نامزدها منتشر شد. وقتی نامزدهای دریافت سیمرغ منتشر شدند مشخص شد برگزار‌کنندگان جشنواره اعتنایی به درخواست امیر بنان نداشته‌اند چون فیلم ملاقات خصوصی در 2رشته بهترین فیلم اول و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، نامزد دریافت جایزه شده بود. موضوعی که امیر بنان آن را حاصل شیطنت دبیر جشنواره دانست. او در صفحه شخصی‌اش خطاب به دبیر جشنواره نوشت:«آقای نقاش‌زاده. ساعت۱۹ امشب (پنجشنبه) بنده اعلام انصراف کردم اعلام 2نفر از همکارانم در جمع نامزدها، بخشی از عدم‌صداقت و شیطنت جشنواره فجر است؟!!.»

  موقعیت پیچیده، حاشیه‌های تمام نشدنی
حذف سیمرغ بهترین فیلم مردمی به‌عنوان مهم‌ترین حاشیه جشنواره، حاصل تصمیم‌گیری براساس موقعیت پیچیده‌ای بود که در آن صاحب هر فیلمی خود را محق می‌دانست. تصمیمی بی‌سابقه که احتمالا بعدها به‌عنوان مهم‌ترین تصمیم مدیریتی مسعود نقاش‌زاده به‌عنوان دبیر یاد خواهد شد. این داستانی است که تا این جای کار فقط یک شاکی داشته است. و به‌نظر می‌رسد جز ملاقات خصوصی، سازندگان فیلم‌های دیگر خیلی نکته‌ای درباره حذف سیمرغ مردمی نداشته‌اند. سکوتی که می‌تواند نشانه رضایت هم باشد.

  آخرین واکنش
مسعود نقاش زاده دیروز در واکنش به اقدام تهیه کننده ملاقات خصوصی به ایرنا گفت: فیلمسازان، تهیه کنندگان و کارگردانان قبل از اعلام فیلم های خود به جشنواره، آیین نامه ای را امضا می کنند.بر اساس این آیین نامه، آنان حق انصراف و خارج کردن فیلم های خود آن هم چند ساعت قبل از پایان جشنواره ندارند.