مدیر رفت و دبیر بازگشت

احسان زیورعالم- روزنامه‌نگار

اگر نام رحیم نجفی‌برزگر را جست‌وجو کنید، اطلاعات چندانی درباره این چهره پیش‌تر مؤثر در عالم تئاتر نمی‌یابید؛ مردی که در دوران سازندگی برای مدت کوتاهی مدیر مرکز هنرهای نمایشی می‌شود، یک دوره رایزن فرهنگی ایران در کانادابود. البته آقای نجفی‌برزگر دستی بر قلم هم داشت. اگر در نشریات دهه 70جست‌وجوی مبسوطی داشته باشید با مجله‌ای با عنوان «فصلنامه هنر» روبه‌رو می‌شوید که در یک بازه دوساله، نجفی‌برزگر در کنار سیدمصطفی میرسلیم و علی لاریجانی، مقالاتی در باب هنر می‌نوشت و از جان کیج در حوزه موسیقی ترجمه می‌کرد. آقای نجفی‌برزگر، دبیر پانزدهمین دوره جشنواره تئاتر فجر هم بود.
دوره پانزدهم برخلاف رویه برگزاری جشنواره در ایام فجر یا ماه بهمن، از سوم اسفند آغاز شد و از دوره‌هایی به‌حساب می‌آید که در آن جدول رقابت دچار انبساط می‌شود. حجم بالای آثار دریافتی نشان از رشد تئاتر در سراسر کشور داشت. ورودی دبیرخانه در سال 1375، 750متن و 310نمایش بود تا در نهایت 330متن خوانش و 158نمایش بینش شود. جدول از 24نمایش به 38نمایش ارتقا پیدا می‌کند تا در 7روز و شب، جشنواره‌ای به نام تئاتر فجر در تهران برگزار شود. نجفی‌برزگر در گزارشی اعلام می‌کند در این جشنواره 4میلیون و 760هزار نفرساعت اوقات‌فراغت پر شده است. فارغ از واحد عجیب نفرساعت، به‌نظر می‌رسد نگرش مدیران در اواخر دوران سازندگی به سمت سرگرمی بودن هنر پیش رفته بود. او در پیام خود می‌نویسد: «هرچه در چنته تئاتر کشور داشتیم، در قاب آینه این جشنواره نقش بست.»
با وجود نگاه کمی‌گرای برزگر، هیأت داوران فجر پانزدهم نظری کیفی داشتند. در بیانیه‌ای که ایرج راد در اختتامیه می‌خواند، او از وجود آثار ضعیف گلایه می‌کند و علت موفقیت آثار مقابل را بهره‌گیری از متون ایرانی و گرایش به شیوه‌های نمایش ایرانی می‌داند. او البته از نقصان در امکانات نیز می‌گوید که شرایط گروه‌ها برای تولید اثر هنری را با نابرابری مواجه کرده است. راد از حضور مونودرام‌ها گلایه می‌کند و آن را برخلاف جمعی‌بودن هنر تئاتر برمی‌شمارد؛ البته نمایش «شعبده و طلسم» چیستا یثربی که یک مونولوگ بود، در چند بخش نامزد دریافت جایزه می‌شود. اما جالب‌ترین نقد او به آثار جشنواره، تقلید نمایش‌ها از سریال‌های تلویزیونی است. در آن سال‌ها ایرج راد خود با «در پناه تو» چهره تلویزیونی شناخته‌شده‌ای بود.
برخلاف رویه مرسوم این سال‌ها که مراسم اختتامیه با استندآپ کمدی و موسیقی دنبال می‌شود، در آن دوره اختتامیه با نمایشی با عنوان «عروج» از دکتر محمود عزیزی برگزار می‌شود. البته مشخص نیست این نمایش درباره چه بوده و آیا جز آن هم اجرایی داشته است یا خیر، ولی محمود عزیزی شخصیت محبوبی در دوره میرسلیم به‌حساب می‌آمد. نمایش «سردار سازندگی» با یک شب اجرا در تابستان 1376در تالار وحدت، نمونه‌ای از این محبوبیت بود.
جشنواره پانزدهم در بخش مهمان، میزبان برخی از آثار پرفروش آن زمان شد. ازجمله «عشق‌آباد» داوود میرباقری که در اختتامیه فجر نیز بخشی از آن اجرا می‌شود یا «بینوایان» بهروز غریب‌پور که رکورددار اجرا در ایران به‌حساب می‌آید.  در دوره پانزدهم به‌صورت روزانه خبرنامه‌ای نیز منتشر می‌شد که حاوی گفت‌وگوهای مهم‌شده برای امروز ماست. در شماره دوم این خبرنامه گفت‌وگویی با پرویز پرستویی ترتیب
داده شده است. پرستویی با «عشق‌‌آباد» در فجر حاضر می‌شود و در نقد جشنواره فجر می‌گوید: «بدون تعارف بگویم در طول جشنواره همه در حال و هوای جشنواره‌ایم، اما متأسفانه پس از آن دیگر از آن شور و هیجان‌ها خبری نیست. چرا نباید آثار برگزیده جشنواره به‌طور وسیع در سراسر کشور اجرا شود؟» این صحبت‌های پرستویی پس از 25سال هنوز مورد بحث در میان اهالی تئاتر است.