کسب درآمد پایدار‌ با مشارکت مردم و فرصت‌های بین‌المللی

 حمید جوانی، شهردار منطقه3 تهران

از بدو تأسیس بلدیه از سال1286 تاکنون، موضوع استقلال مالی شهرداری‌ها به‌عنوان نهاد محلی به موضوعی جدی تبدیل شده است. به‌طور کلی شهرداری‌ها دارای 2منبع کلی درآمدی هستند. منابع پایدار شامل: درآمد حاصل از عوارض نوسازی، نقل و انتقال خودرو، مالیات، جرایم و فروش خدمات و منابع ناپایدار شامل: شهرفروشی، کمک‌های بلاعوض دولتی و استقراض است. اما آنچه در تامین منابع مالی شهرداری‌ها اهمیت دارد، پایداری منابع مالی است؛ به‌گونه‌ای که قابلیت اتکا، استمرارپذیری و تهدیدی برای توسعه پایدار نباشد. درحالی‌که در راستای تحقق سند چشم‌انداز سال1404 کشور، ضروری است نظام مدیریت شهری به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که تا آن سال، بی‌تعادلی‌های موجود میان سهم وصول درآمدهای ناپایدار شهرداری‌ها (مانند درآمدهای حاصل از فروش تراکم) در کلانشهرهای کشور با منابع درآمد پایدار جایگزین شود و به حداقل ممکن، یعنی کمتر از 5درصد کاهش یابد. اگرچه براساس هدف آرمانی درنظر گرفته شده، این شاخص در سال1404، دست‌کم 25درصد خواهد بود. نکته اینجاست که با وجود افزایش بودجه‌های سنواتی طی سال1393 تا سال1400 به نرخ جاری، به‌دلیل وجود تورم‌های موجود، شاهد روندی نزولی به نرخ ثابت خصوصا در بودجه مناطق بوده‌ایم. برای بهتر نشان دادن این موضوع با اتکا به آمارهای بانک مرکزی درخصوص نرخ تورم و محاسبه نرخ ثابت بودجه سنواتی می‌توانیم دریابیم که در برخی از مناطق، بودجه1400 به‌میزان 12درصد سال1393 بوده و این موضوع نشان می‌دهد که بودجه 88درصد کاهش پیدا کرده است. با توجه به آنچه بیان شد و سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی در راستای تحقق اقتصاد مقاوم و پایدار برای کشور و طبق بند16 آن، لزوم صرفه‌جویی در هزینه‌های عمومی کشور تأکید می‌شود. از این‌رو با مروری بر اندیشه‌های اقتصادی اسلام درخصوص معیارهای عملکردی و در ادامه با تبیین روند گذشته و وضعیت فعلی هزینه‌های عمومی راهکارهایی برای افزایش درآمد ضروری است؛ که ازجمله این خدمات می‌توان به اجرای طرح تحول نگهداشت شهر اشاره داشت. این طرح می‌تواند با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور با کاهش هزینه‌های جاری و عدم‌تعریف کد پروژه‌های جدید شاهد توسعه پایدار، متوازن و موزون شهری در سطح تمامی محدوده‌های شهری تهران باشیم. این طرح می‌تواند با زنده نگه داشتن پوسته شهر، ایجاد انگیزه و ترغیب سطح مشارکت شهروندان در اداره امور شهر نقش مؤثری داشته باشد. بدین معنا که شهروندان به‌صورت کاملا محسوس نقش این ارتباط حسنه و کارشناسانه را در رفع مشکلات محلات خود لمس کرده و شهروندان ارتباط و مشارکتی بی‌واسطه با مدیران شهری داشته باشند. همچنین انجام بازدیدهای میدانی مستمر موجب کنترل و نظارت دقیق‌تر بر امر نگهداشت شهر و سرعت بخشی در امر خدمات‌رسانی مطلوب‌تر به محله‌ها شود. اجرای اینچنین طرح‌ها و انجام پروژه‌های احداثی به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک بدون درنظر گرفتن مسائل مالی در آینده باعث ایجاد چالش‌هایی در انجام پروژ‌ه‌ها خواهد شد.
 بنابراین پیشنهاد می‌شود به‌منظور توسعه بهینه شهر و تعریف پروژه جدید و ترغیب شهرداران مناطق 22گانه به تحقق مازادتر از درآمدهای مصوب شده خود و انجام پروژه‌های جدید؛ درصورت تامین حداقل درآمد مصوب در سال مالی و وصول آن در خزانه، شهرداران این امکان را داشته باشند که مازاد درآمد را صرف اجرای برنامه‌های توسعه محلی یا پروژه‌های غیرمستمر مشخص شده در بودجه مصوب خود کنند. از سویی دیگر می‌توان راهکارهایی برای افزایش درآمد مانند فروش اوراق مشارکت، مشارکت بخش خصوصی در طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی و خدماتی، توانمندسازی املاک و مستغلات در مالکیت شهرداری‌ها و کسب درآمد از آنها، احداث پروژه‌های خدماتی، عمرانی، ترافیکی و فرهنگی را به‌کار گرفت. همچنین می‌توان با ایجاد طرح صندوق‌های سرمایه‌گذاری میان شهرهای اسلامی کشورهای منطقه از پتانسیل‌های دیگر شهرها و فرصت‌های بین‌المللی نیز استفاده کرد.