مروری بر کتاب «در خدمت و خیانت زنان»

امیرحسن اوصالی- روزنامه‌نگار

چندی پیش بعد از ورق زدن کتاب رمان زویا پیرزاد یعنی «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» که بیشتر شبیه یک فیلمنامه بود تا یک رمان، نام شهلا زرلکی را در کنار آثار پیرزاد در کتابخانه مشاهده کردم‌. او کتابی در نقد و بررسی آثار پیرزاد نوشته بود. در آثار پیرزاد که در قالب ادبیات داستانی ارائه می‌شود گاهی مفاهیم انتقادی فمینیستی نیز به چشم می‌خورد که زرلکی در کتابی که  توسط نشر نیلوفر به چاپ رسیده است به آنها اشاره‌هایی کرده بود. اما این بار زرلکی اثری مستقل در حوزه زنان به رشته تحریر درآورده است که گویا عنوان آن را نیز از اثر جلال آل احمد اقتباس کرده است. «در خدمت و خیانت زنان» که گفتارهایی در حوزه زنان است توسط نشر «چشمه» به چاپ رسیده است. زرلکی در مقدمه کتاب با نگرشی انتقادی مبنی بر اینکه چرا زن‌ها اینقدر باید مورد مطالعه قرار بگیرند و اصلاً چرا مردها باید درباره زن‌ها بنویسند سخن خود را آغاز کرده و طرح مسئله‌ای انجام داده است. او در بخش اول کتاب با عنوان «ازدواج، توهم یک ضرورت»، دلیل ازدواج دختران را قهرمان‌پنداری «پدر» در خانه می‌بیند که مواجهه یک دختر با جنس مخالف در وهله اول با شناخت شخصیت پدر شکل می‌گیرد و میزان اعتبار شخصیت پدر در ذهن دختر را با میزان میل به ازدواج در یک راستا قلمداد می‌کند. زرلکی متأسفانه همه را از دم نیازمند به ازدواج یا به‌عبارت دیگر «هلاک شوهر» می‌پندارد و در برخی مواضع برای اثبات کلام خود دست به دامان فروید نیز می‌شود. زرلکی در ادامه کتاب به بحث چالش‌برانگیز «جنون ماهانه» یا به‌عبارتی ایام عادت زنان می‌پردازد و مخاطبانی که احساس می‌کردند او قرار است حامی آنان در کتاب باشند در بخش «زیبایی هیستریک» کاملاً ناامید می‌شوند؛ زیرا زرلکی هیستری را اوج تجلی بیماری در زبان زنان می‌بیند.