سفر تا دهانه آتشفشان

بهنام سلطانی

ما ایرانی‌ها عادت داریم که به تنوع آب و هوایی کشورمان ببالیم اما برخی کشورهای دنیا از این حیث گوی سبقت را از ما ربوده‌اند. مثل شیلی که یکی از متنوع‌ترین کشورهای دنیا از نظر طبیعی به شمار می‌رود و همین تنوع طبیعی هر سال میلیون‌ها گردشگر خارجی را روانه این کشور می‌کند. بیابان‌های وسیع در شمال، یخچال‌های عظیم در جنوب، کوه‌های آتشفشانی در مرز آرژانتین در کنار زیبایی‌های شهر مدرن سانتیاگو و عجایب جزیره ایستر که در همسایگی اقیانوس آرام قرار دارد، شیلی را به یکی از خاص‌ترین کشورهای آمریکای جنوبی بدل کرده است. این نقطه از زمین در روزگار قدیم محل زیست قبایل سرخپوست بوده و حک‌شدن نام این کشور در جغرافیای جهان را می‌توان حاصل کوچ دسته‌جمعی آنها به آمریکای جنوبی دانست. شیلی حالا یکی از جذاب‌ترین کشورهای جهان برای گردشگران خارجی است و بیشتر مردم دنیا به‌جای صحبت کردن درباره معادن مس و تولید بیش از 50درصد کاغذهای جهان در شیلی، از جاذبه‌های طبیعی این کشور می‌گویند.

جای امنی برای سرخپوست‌ها
برای صحبت کردن درباره تاریخ کهن شیلی باید به حدود 10هزار سال قبل برگردیم؛ وقتی که قبایل سرخپوست به دره‌های حاصلخیز در امتداد ساحل اقیانوس آرام پناه بردند و محل زندگی آنها با گذشت زمان به نام شیلی شناخته شد. شیلی از همان موقع و به‌واسطه داشتن معادن با ارزش مس در تیررس کشورهای اروپایی قرار گرفت اما مقاومت سرخپوست‌ها، اروپایی‌‌هارا به عقب‌نشینی وادار کرد. فلسفه شورش گسترده مردم شیلی در سال 1533که به قیام«مپوچه» معروف شد، همین مسئله بود. قیام سرخپوست‌ها علیه اروپایی‌ها در سال‌های 1598و 1655هم رخ داد و به تخریب بسیاری از مناطق تحت سلطه اروپایی‌ها منجر شد. قیام‌های گاه و بی‌گاه سرخپوست‌ها سرانجام در سال 1638قوانین برده‌داری را در این کشور لغو کرد و اینگونه بود که تجارت بین «مپوچه»‌ها و استعمارگران قانونمند شد. این پایان ماجرای مبارزه قبایل سرخپوست با استعمارگران نبود و شیلی  بعدها به تصرف اسپانیا درآمد و این کشور جزو قلمرو نایب‌السلطنه اسپانیا در پرو شد تا اینکه در سال ۱۷۸۸ میلادی کارلوس سوم، پادشاه اسپانیا در سازماندهی مستعمرات کشور تجدید نظر کرد و شیلی از پرو مستقل شد.

 نواری باریک
بیش از 200سال از قیام مردم شیلی علیه استعمار اسپانیا گذشته و این کشور حالا به‌عنوان یکی از زیباترین و در عین حال مهم‌ترین کشورهای آمریکای جنوبی شناخته می‌شود. سانتیاگو، پایتخت شیلی که با فاصله کمی از اقیانوس آرام در حاشیه رشته‌ کوه «آند»واقع شده یکی از زیباترین شهرهای جهان است و نمادی از رشد و پیشرفت این کشور در 2سده اخیر به‌حساب می‌آید. شیلی با حدود 757هزار کیلومترمربع مساحت و 19میلیون نفر جمعیت، سی‌وهشتمین کشور بزرگ جهان به‌شمار می‌رود و به‌عنوان طولانی‌ترین کشور شمالی- جنوبی دنیا شناخته می‌شود. این کشور در نقشه آمریکای جنوبی مثل یک نوار بلند و باریک میان رشته کوه‌های آند در شرق و اقیانوس آرام در غرب کشیده شده‌ و کمتر کشوری را می‌توان با چنین مختصاتی روی نقشه جهان پیدا کرد. خیلی‌ها اورست را مرتفع‌ترین نقطه دنیا می‌دانند اما براساس تعاریف علمی، بخش‌هایی از رشته کوه‌های ‌آند در همسایگی کشور شیلی را که 20هزار فوت بالاتر از سطح دریا قرار دارد بلندترین نقطه زمین به‌شمار می‌رود.

جزیره پنگوئن‌ها
بازدید از پنگوئن‌ها در کشور شیلی یکی دیگر از جذاب‌ترین گزینه‌های گردشگران در سفر به این کشور است؛جزیره‌ای با ۱۲۰ هزار پنگوئن که از نژادهای مختلف دور هم جمع شده‌اند و بزرگ‌ترین تجمع پنگوئن‌ها در جهان را تشکیل داده‌اند. جزیره ایستر در اقیانوس آرام جنوبی هم جای شگفت‌انگیزی است. این جزیره زیبا و اسرارآمیز با تندیس‌های ۴۰۰ساله باستانی که به شکل نیم تنه ساخته شده شناخته می‌شود. کلیسای سن‌مارکوز را هم همان معماری ساخته است که برج ایفل را طراحی کرده بود.«الکساندر گوستاو ایفل» این کلیسا را در شمالی‌ترین نقطه شیلی و روی خرابه‌های کلیسای که بر اثر زلزله در همین مکان ویران شده بود، بنا کرد. شاید به همین دلیل باشد که کلیسای سن‌مارکوز را معرف تاریخ و فرهنگ شیلی هم می‌دانند و یک بنای تاریخی به‌شمار می‌رود.

شهر رنگارنگ
«والپارایزو» که در سال ۲۰۰۲ به عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت شد، نام یکی از عجیب‌ترین و زیباترین شهرهای کشور شیلی است که به آن «دلبر اقیانوس» و «جواهر اقیانوس آرام» هم می‌گویند. این شهر، پایتخت فرهنگی شیلی است و خانه‌های رنگی و تنوع فرهنگی مشخصه اصلی آن به‌شمار می‌رود. در شیلی خیلی‌ها به «والپارایزو» لقب «سان‌‌فرانسیسکوی جنوبی» داده‌اند و آن را با یکی از معروف‌ترین و زیباترین شهرهای آمریکا مقایسه می‌کنند. از جاذبه‌های طبیعی شیلی که بگذریم به مکان‌های ترسناک این کشور می‌رسیم؛ یعنی بلندترین آتشفشان فعال دنیا که «اوجوس دلسالادو» نام دارد و در مرز این کشور با آرژانتین واقع شده است. گرفتن عکس یادگاری در دهانه بلندترین آتشفشان فعال دنیا دلهره‌آورترین لحظاتی است که بسیاری از گردشگران خارجی تجربه کرده‌اند تا جایی‌که از تور سفر به دهانه آتشفشان اوجوس‌دلسالادو به‌عنوان ترسناک‌ترین تور گردشگری دنیا نام می‌برند.

خشک‌ترین بیابان جهان
کشوری که سرتاسر آن در ساحل اقیانوس آرام واقع شده حتما جاذبه‌های طبیعی بسیاری دارد اما کمتر کسی می‌داند که خشک‌ترین ناحیه زمین هم در همین کشور است و این همان تضاد عجیبی است که هر سال پای میلیون‌ها گردشگر خارجی را به شیلی باز می‌کند. بیابان«آتاکاما» که هزار کیلومتر طول دارد و به‌عنوان خشک‌ترین بیابان جهان معرفی شده در شمال شیلی است و ارزش اقتصادی فراوانی برای این کشور دارد. این بیابان سرشار از فلزات معدنی مثل مس، طلا و نقره است و در سال ۲۰۱۵ چیزی حدود ۶۶میلیون تن مس از این بیابان استخراج و صادر شده است. دلیل خشک بودن این منطقه هم در نوع خودش جالب است. یک روایت علمی و نزدیک به واقعیت این است که ارتفاعات کوه‌های ‌آند مانع رسیدن ابرهای باران‌زا به آتاکاما می‌شوند و مانند دیواری این بیابان را از منطقه بارانی و جنگلی آمازون جدا می‌کنند. همین شرایط آب و هوایی موجب شده که آتاکاما خشک‌ترین بیابان جهان لقب بگیرد. در آتاکاما منطقه‌ای به‌نام گورستان نهنگ‌ها وجود دارد که در آن اسکلت صدها نهنگ انباشته شده و قدمت برخی از این فسیل‌ها به ۵ میلیون سال پیش برمی‌گردد. بیابان آتاکاما یکی از سه مقصد محبوب گردشگران خارجی برای سفر به آمریکای جنوبی است و خیلی‌ها برای دیدن جاذبه‌های طبیعی این منطقه ده‌ها هزار دلار خرج می‌کنند. تپه‌های شنی این بیابان هم برای برگزاری مسابقات رالی ایده‌آل است و هر سال یک مسابقه اتومبیلرانی تحت عنوان «عبور از آتاکاما» در این منطقه برگزار می‌شود. بنابراین اگر بگوییم نبض اقتصاد شیلی در همین بیابان به ظاهر خشک و بایر می‌زند، اغراق نکرده‌ایم.

فوتبال در مه
یکی از ویژگی‌های طبیعی شیلی تنوع آب و هوایی این کشور است؛ کویر آتاکاما که یکی از خشک‌ترین نقاط جهان به‌شمار می‌رود در شمال این کشور واقع شده و جنوب شیلی به‌دلیل همسایگی با قطب جنوب، بسیار سرد است. برخی نقاط شمالی شیلی ممکن است حتی تا سالیان متمادی بارش باران را تجربه نکنند درحالی‌که در جزیره گوارلو، میزان بارش سالانه بیش از 9000میلیمتر بوده که حتی از میانگین بارندگی در شهر برگن نروژ که یکی از پرباران‌ترین شهرهای اروپا به‌شمار می‌رود بیشتر است. مناطق ساحلی شیلی هم در بیشتر روزهای سال بسیار مه‌آلود است و به همین دلیل همه تیم‌هایی که برای رویارویی با تیم ملی فوتبال شیلی به این منطقه می‌روند متحمل شکست‌های سنگین می‌شوند. نکته جالب درباره مه‌آلود بودن هوای نواحی ساحلی شیلی این است که در سال 1992با به‌کار بردن سیستم تولید آب از مه، در مناطق ساحلی خشک شمال این کشور به‌طور متوسط روزی 11هزار لیتر آب تولید شد. این بزرگ‌ترین پروژه تولید آب از رطوبت هوا بود که در سواحل مرکزی شمال شیلی به سرانجام رسید.