خانه‌نشینی یا گردش در شهر

ساناز فلاح‌زاده- روانشناس

 تعطیلی‌های دلنشین آخر هفته در فصل‌های بهار و تابستان ارزان‌تر تمام می‌شد. اما نمی‌توانید حال من را درک کنید، وقتی روز جمعه می‌شود و نمی‌توانم آنقدر که می‌خواهم در رختخوابم بمانم و باید از زمانی که شیپور خروج از منزل زده می‌شود، مثل یک سرباز یا کارگر خوب، مقادیر زیادی اسباب و اثاث را روی کول بگذارم و در ماشین جا ‌دهم. بعد از یک، 2 یا حتی 3 ساعت رانندگی و رسیدن به محل دلخواه و پیدا کردن یک جای خوب، زیبا، دلنشین و دور از جمعیت (واقعا چرا باید از خانه بیرون برویم ولی از حضور دیگران دوری کنیم؟ آن بندگان خدا اگر در خانه می‌ماندیم که کاری به‌کار ما نداشتند! خانوادگی به باقی خانواده‌های نشسته در جاهای بهتر و مناسب‌تر چشم غره می‌رویم و زیر لب می‌گوییم: حالا همه امروز آمدند سیزده به‌در!) و از همه مهم‌تر پیدا کردن جایی امن برای بازی بچه‌ها است. (انگار در خانه امنیت نداشتند، یا نمی‌شد بعدازظهر در پارک امن محله خودمان بازی کنند!) شروع می‌کنم به پهن کردن اثاث. دوان‌دوان آتشی به راه می‌کنم و زغال‌های از پیش تهیه شده را روشن کرده و می‌گیرانم. بساط یک جور غذای صحرایی حالا کباب باشد یا هر چه را فراهم کرده و بعد از آن با بطری آب معدنی دست‌ها را می‌شویم. بوی دود تمام وجودم را گرفته. روی زمین سفت با شلوار ناراحت و معذب هستم، اما خوشحال از خوشحالی بقیه دراز می‌کشم و بعد وسایل را بار ماشین می‌کنم و برمی‌گردیم.
اما ظهر نشده در جمعه‌های پاییز و زمستان،‌ساز ناکوک حوصله سر رفته‌مان کوک می‌شود. چون نمی‌توان در دل سرما خطر سرماخوردگی خود و بچه‌ها را به جان خرید؛ بیرون رفتن در فصل سرد حتما هزینه‌بر خواهد بود. چه کلی قول  و قرار بگذارید که فقط در بازار دوری می‌زنیم و چه فقط غذا بخوریم و به منزل برگردیم. در هر حالت نمی‌توان خیلی جلوی هزار جور جنس رنگ و وارنگ و خوراکی‌های سر پایی و اسباب بازی‌های ریزه‌میزه مقاومت کرد. من دوست دارم جمعه‌ها در خانه بمانم و واقعا استراحت کنم. از جایم تکان نخورم. رانندگی نکنم. در ترافیک نمانم. خسته نشوم و آخر شب با تنی خُرد و فکری فرسوده، غمگین، خشمگین و راضی از رضایت بقیه نخوابم.
واقعا می‌خواهم در خانه بمانم؟

حل تعارض
در خانه بمانیم؟ یا بیرون برویم؟ پرواضح است که «به سلطه باید‌ها و نبایدها پایان دهید» تا این معضل نیز به آسانی حل شود.
بسیار گفته‌اند و شنیده‌ایم که خانواده‌های شاد یا خانواده‌های موفق، با یکدیگر بسیار سخن می‌گویند. اما نکته حائز اهمیت و از قلم افتاده این است که حرف زدن بدون «پذیرش»، توانایی حل تعارض‌ها را ندارد و در بسیاری از موارد صحبت کردن تبدیل به مشاجره، دعوا، قهر و کینه می‌شود. قبل از آغاز به حرف زدن، به این نکته توجه کنید که «هدف از مکالمه چیست؟»   
دانستن فکر و احساس طرف مقابل یا اعمال عقیده و رأی خود به دیگری؟ برای داشتن یک مکالمه بهتر آن است که تنها گوینده نباشیم. چه بسا شنونده خوب بودن بسیار مفیدتر و اثرگذارتر است. حتما اصطلاح شنونده فعال بودن به گوش‌تان خورده و شاید هم نه! شنونده فعال بودن برای بسیاری از ما کار آسانی نیست و نیاز به تمرین دارد؛ تمرین‌هایی مرتبط با توجه و تمرکز و در لحظه حال بودن. شنونده فعال تنها روی شنیدن تمرکز می‌کند، نه روی پاسخ دادن! درحالی‌که اگر به جای آماده کردن پاسخ در ذهن‌تان، فقط گوش کنید و اگر مطلبی را خوب درک نکردید درباره آن سؤال کنید، بی‌شک هم به درک و استنباط درست‌تری از فرد طرف صحبت خود به‌دست می‌آورید و هم او احساس توجه و درک شدن کافی را از شما دریافت می‌کند.
پس در مهارت‌های گفت‌وگو و حل مسئله‌ شاه‌کلید «شنونده فعال» بودن را فراموش نکنیم. برای حل تمام تعارض‌ها کافی است نسبت به فکر، هیجان و توانایی‌های ذاتی دیگری پذیرا باشیم. همچنین فکر و باور خود را از زیرسلطه بایدها و نبایدهایمان خارج کنیم. بهتر است انعطاف‌پذیر فکر کرده و عمل کنیم. افراد با خلق و خوهای ذاتی و متمایز از یکدیگر به دنیا می‌آیند. حتی فرزندان یک خانواده که از نظام تربیتی یکسانی بهره‌برده‌اند تفاوت‌های آشکاری با یکدیگر دارند که یکی از دلایل عمده آن خلق و خوی متفاوتی است که با آن به دنیا می‌آییم. همه توان بدنی و تمایل یکسانی به گردش و تفریح ندارند و گرچه این میل یک علاقه مثبت و حتی سازنده است، اما نمی‌توان گفت همه افراد نوع بشر «باید» از آن بهره بجویند و خواهان آن باشند. این آخر هفته قبل از مشاجره بر سر بیرون رفتن یا نرفتن، به این فکر کنید و از خود بپرسید:  آیا «حتما» اگر از خانه بیرون بروم یا نروم جمعه‌ام به باد می‌رود یا نمی‌رود؟
اگر از خانه بیرون نرویم «اصلا» نمی‌توانیم از روز تعطیل لذت ببریم یا بالعکس؟
 آیا این بیرون رفتن از منزل برای همه اعضای خانواده به یک اندازه لذتبخش است؟
آیا از نیازهای دیگر اعضا، از خواست‌ها و تمایلات همه آگاهیم؟
 راه‌حلی وجود ندارد که همه بتوانند از این روز لذت ببرند؟ اندکی خلاقیت، انعطاف و پذیرش در فکر می‌تواند جهان شما را متحول کند.
آخر هفته خوبی به دور از بایدها برایتان آرزومندیم.