قدرت نمایی جدید نانوتکنولوژی ایران
دیروز ۵۵محصول جدید نانوتکنولوژی که می‌تواند باعث بهبود زندگی و صنعت کشور شود رونمایی شدند
عمادالدین قاسمی‌پناه- خبرنگار
نمایشگاه دستاوردها و محصولات منتخب نانوفناوری روز گذشته با رونمایی از 55محصول جدید مبتنی بر فناوری نانو آغاز شد. در این نمایشگاه که در محل دائمی نمایشگاه محصولات صادراتی ایران‌ساخت برگزار شد، شرکت‌هایی که از دانش فناوری نانو برخوردار هستند، جدیدترین محصولات خود را در معرض دید مدیران صنعتی قرار دادند. به‌طور کلی، فناوری نانو به‌معنای استفاده از مواد گوناگون در مقیاس‌های اتمی، مولکولی و فوق مولکولی برای اهداف صنعتی است. همین اهداف صنعتی باعث شده که باوجود آشنا بودن اصطلاح «نانو» برای عموم مردم، بسیاری از آنها نتایج ملموس این فناوری را در زندگی روزمره خود احساس نکنند. این در حالی است که عموم مردم، گاهی بدون آنکه از اثرگذاری یک محصول نانوفناوری در زندگی آگاه باشند، از مزایای آن بهره می‌برند. یکی از این محصولات نانوداروها هستند که به‌عنوان مثال در تشخیص و درمان سرطان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. کارکرد این نانوداروها این است که به‌طور هدفمند سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد و ضمن کاهش دوز مصرفی از عوارض دارو هم می‌کاهد. فناوری نانو تقریبا در همه صنایع و حوزه‌ها، از سلامت و پزشکی و خودرو گرفته تا نساجی و عمران و فضا کاربرد دارد.
پولیش خودرو
یکی از محصولاتی که با بهره‌گیری از فناوری نانو در این نمایشگاه عرضه شد، پولیش بدنه خودرو بود. بسیاری از مردم از پولیش‌های معمولی برای بدنه خودروها استفاده می‌کنند. با این حال، به مرور زمان و پس از چندبار پولیش، لایه‌ای از رنگ خودرو از بین می‌رود. محمدعلی سنجری شهرضایی، عضو گروه تکنولوژی مواد شرکت جامع تحقیق و توسعه فناوری خودرو (جتکو) در گفت‌وگو با همشهری به انواع پولیش‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «پولیش‌ها براساس میزان خشن بودن و ساییدگی آن طبقه بندی می‌شوند. پولیش‌های «سخت» برای از بین بردن خط و خش‌های عمقی و پولیش‌های «نرم» برای براق کردن سطح استفاده می‌شود.» سنجری با اشاره به اینکه بخشی از این محصول، طراحی شده و بخش دیگر با مهندسی معکوس تولید شده است، پولیش‌های معمولی را دارای سیلیکون می‌داند. به‌گفته او «قیمت این پولیش‌ها نسبت به پولیش‌های معمولی 5 تا 10برابر گران‌تر است. با این حال، قیمت آن یک سوم نمونه مشابه خارجی است.»
سنجری در پاسخ به این پرسش که چرا مردم باید قانع شوند که از یک پولیش گران‌تر استفاده کنند، می‌گوید: «لایه براق سطح خودرو(clear coat) حدود 30میکرون است و هربار که از پولیش معمولی استفاده می‌شود، یک لایه ساییده می‌شود.»
او با اشاره به اینکه معمولا پولیش‌های معمولی زبر هستند و ذرات میکرونی دارند که میزان ساییدگی آنها بالاست، ادامه می‌دهد: «پس از 2 یا 3بار استفاده از پولیش معمولی، کیلر سطح از بین می‌رود، درحالی‌که پولیش ساخته شده براساس فناوری نانو در هر بار پولیش فقط یک لایه نانومتری از سطح را برمی‌دارد و عمر مفید کیلر سطح بیشتر می‌شود.»
سامانه میکروفلوئیدیک نانودارو
یکی از کاربردهای فناوری میکروفلوئیدیک، تولید نانو حامل‌هاست که با بارگذاری دارو در این نانو حامل‌های لیپیدی، لیپوزومی و پلیمری، می‌توان عملیات دارورسانی در بدن را به‌صورت هدفمند انجام داد.
سیدعلی موسوی شایق، مدیرعامل شرکت ریزسامانه بهبود درمان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت‌وگو با همشهری، به دستگاهی به نام سامانه میکروفلوئیدیک نانودارو اشاره می‌کند که برای تولید انواع نانوذرات حاوی دارو و واکسن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
او به مزایای این فناوری نانو در پزشکی اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی دارو به فرم نانو در می‌آید، اثربخشی بهتری خواهد داشت و عوارض آن هم کاهش می‌یابد.»
به‌گفته شایق «میکروفلوئیدیک به روش طراحی و مطالعه ابزاری گفته می‌شود که باعث حرکت و بررسی مقادیر بسیار کوچکی از سیالات می‌شود.»
لباس محافظ در برابر اشعه ایکس
همچنین شیوا شهرشناس، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد و مدیرعامل شرکت ایده‌سازان فناوری پروشات هم در گفت‌وگو با همشهری در مورد لباس محافظ در برابر اشعه ایکس می‌گوید: «این لباس بدون سرب است و برای محافظت از بیماران، پزشکان و تکنیسین‌هایی که در مراکز رادیولوژی، آنژیوگرافی و کاردیوگرافی در معرض تابش امواج اشعه ایکس هستند، تولید شده است.» به‌گفته شهرشناس «نمونه‌های سربی که اکنون در کشور استفاده می‌شود، وزن بالا و انعطاف‌پذیری پایینی دارند. بنابراین برای کسانی که طولانی‌مدت از آنها استفاده می‌کنند، آزاردهنده است. همچنین این لباس در مقایسه با نمونه‌های خارجی از قیمت پایین‌تری برخوردار است.»
فناوری نانو؛ برای زندگی بهتر مردم
سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری به کاربردهای فناوری نانو در زندگی روزمره مردم اشاره می‌کند و می‌گوید که این محصولات با افزایش کیفیت، باعث کاهش هزینه‌های مردم می‌شود.
مردم چگونه فناوری نانو را در زندگی معمول خود باید لمس کنند؟
نانو در واقع باعث می‌شود که کیفیت محصولات و خدمات افزایش یابد و هزینه‌ها کاهش یابد. به‌عبارت دیگر، وقتی شما از یک سرویس یا محصولی که از فناوری نانو بی‌بهره است، استفاده می‌کنید، هزینه بیشتری پرداخت می‌کنید. درحالی‌که وقتی یک محصول مبتنی بر فناوری نانو تولید می‌شود، به‌خاطر کیفیت بالای آن، درواقع هزینه کمتری برای آن پرداخت می‌کنید.
نمونه این افزایش کیفیت و کاهش هزینه را کجا می‌توان دید؟
به‌عنوان مثال، کارآمدی این فناوری را می‌توان در مصالح ساختمانی مشاهده کرد. مصالحی که براساس فناوری نانو تولید شده‌اند، شکستگی کمتری دارند و در برابر آتش‌سوزی و فرسایش مقاومت بالاتری دارند.
محصولات نانو که در این نمایشگاه عرضه شده، در زندگی روزمره مردم کاربرد دارد؟
محصولات نانوفناورانه متعددی در زندگی روزمره مردم کاربرد دارد. همانطور که مشاهده می‌شود، چندنوع از این محصولات در این نمایشگاه ارائه شده است که شاید ملموس‌ترین آن، شوینده‌های خانگی باشد.
استقبال از محصولات نانوایران
سعید سرکار، دبیر ستاد توسعه فناوری نانو در حاشیه این نمایشگاه به خبرنگار همشهری می‌گوید که مردم ذهنیت مثبتی نسبت به فناوری نانو دارند و اینکه این تکنولوژی باعث افزایش کیفیت و مقاومت محصول می‌شود، از نظر آنها و ما بسیار ارزشمند است.
محصولات نانو چقدردر زندگی مردم قابل لمس است؟
مردم بعضی از محصولات نانو را در زندگی روزمره خود لمس می‌کنند. به‌عنوان مثال، منسوجات نانو در قالب محصولاتی مانند جوراب یا لباس‌های ضد‌آب و لک را تقریبا همه دیده‌اند. ضدباکتری بودن این نوع منسوجات هم از مزایای این فناوری است. با این حال، برخی از محصولات نانوفناورانه را شاید مردم از نزدیک حس نکنند، اما از مزایای آن برخوردار شوند. مثل داروهای ضد‌سرطان نانو که دارو را به‌صورت هدفمند به تومورهای سرطانی می‌رساند.
چه محصولات نانوفناورانه دیگری داریم که مردم از آن استفاده می‌کنند؟
ما اکنون حدود 140محصول در حوزه ساختمان داریم که بخشی از آن شامل رنگ‌های نانویی(عایق حرارتی، ضد‌لک)، شیشه‌های عایق، بتن‌های سبک و شیرآلات با پوشش نانوست. در صنعت خودرو هم ما 61محصول مبتنی بر تکنولوژی نانو داریم که این صنعت نسبت به آن اقبال نشان داده است. صنعت خودرو باور کرده است که این تکنولوژی باعث افزایش ایمنی، مقاومت و زیبایی می‌شود. همچنین در حوزه آب 12نوع محصول نانوفناورانه داریم که آب آشامیدنی مطلوب را برای مردم فراهم می‌کند. مردم ذهنیت مثبتی نسبت به فناوری نانو دارند و اینکه این تکنولوژی باعث افزایش کیفیت و مقاومت محصول می‌شود، بسیار ارزشمند است.
بعضی معتقدند فناوری نانو هزینه‌های مردم را افزایش می‌دهد. آیا واقعا همینطور است؟
نانوتکنولوژی باعث افزایش قیمت نمی‌شود. در بعضی موارد ممکن است 20درصد قیمت افزایش یابد، اما از سوی دیگر طول عمر محصول را 5 تا 10برابر افزایش می‌دهد. بنابراین فناوری نانو می‌تواند باعث کاهش هزینه‌های مردم شود. به‌عنوان مثال، آبکاری‌های معمولی شیرآلات پس از مدتی از بین می‌روند و پوشش خود را از دست می‌دهند، اما عمرآبکاری‌های نانو به شکل قابل‌توجهی بیشتر است.