اکباتان، انبوه‌سازی موفق

شهرک اکباتان ویژگی خاصی دارد که در کمتر محله دیگر پایتخت می‌توان آن را پیدا کرد. مساحت مسکونی و مساحت فضای سبز آن برابر است و با وجود این، توانسته جمعیت زیادی را بدون مشکل خاصی در خود جای دهد. ساختمان‌های این شهرک که نزدیک 50سال قبل ساخته شد، بنا به پیش‌‌بینی‌ها نزدیک 300سال عمر مفید خواهد داشت.
طراح شهرک اکباتان چند روز پیش در ایالت فلوریدای آمریکا درگذشت. «رحمان گلزار شبستری» سرمایه‌گذار و سازنده شهرک اکباتان اراضی این شهرک را از یکی از رجال قاجار خرید. او که فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود، با دیدن وسعت این اراضی به فکر ساخت یک مجموعه مسکونی بزرگ افتاد تا بخشی از جمعیت شهر در آن ساکن شوند. بخشی از ساخت آپارتمان‌ها با استفاده از شرکت‌های آمریکایی و برخی مصالح ساختمانی خارجی انجام شد. در آپارتمان‌‌های این شهرک نکاتی رعایت شده ‌‌که در زمان خود مورد اعتنای سازندگان قرار نمی‌گرفت؛ مانند راه‌پله‌ فرار، دریچه شوتینگ زباله و همینطور تناسب فضای سبز و نورگیر‌بودن ساختمان‌ها. دیگر ویژگی بنا‌های این شهرک، مقاومت آن در مقابل زلزله است که ادعا می‌‌شود تا 9ریشتر را تحمل خواهد کرد. طراحی و شروع ساخت این شهرک مدتی طول کشید و در سال1354 ساخت‌وساز کاملا به جریان افتاده بود. یکی از نکات مورد توجه در ساخت این پروژه عمرانی بزرگ استفاده از سرمایه بخش خصوصی و دخالت اندک دولت در اجرای آن بود. واگذاری آپارتمان‌ها از سال1356 آغاز شد. باوقوع انقلاب اسلامی ساخت و واگذاری برای مدتی متوقف شد اما از آنجا که مشکل مسکن در سال‌های 60 یکی از بحران‌های بزرگ اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می‌آمد، امور شهرک به یک شرکت واگذار شد و با توجه به ادامه افزایش جمعیت تهران، ساخت آن ادامه پیدا کرد. واگذاری آپارتمان‌ها به‌صورت قرعه‌کشی بین متقاضیان انجام می‌شد و یکی از بزرگ‌ترین مراحل آن در سال‌1363 انجام گرفت.گلزار شبستری که پس از انقلاب از ایران رفته بود، در سال‌های ۱۳۷۰ برای انجام پروژه آزادراه تهران - شمال به کشور دعوت شد اما این کار بی‌نتیجه ماند و او کشور را ترک کرد. طرح‌‌های ساختمان‌سازی بزرگ همیشه به‌عنوان راه‌حلی برای رفع مشکل مسکن در شهرها پیشنهاد شده‌اند اما اغلب،‍‍ محاسبات اقتصادی و اجتماعی، کارآمدی و اثربخشی آنها را دگرگون می‌کند.