کارنامه تولید صنعتی در آذرماه

آمارهای پژوهشکده پولی و بانکی نشان می‌دهد سطح تولید در میان شرکت‌ها در آذرماه امسال بهبود پیدا کرده؛ با این حال شاخص تولیدات صنعتی هنوز در محدوده منفی 0.2درصد است. در این میان صنایع صادرات‌محور همچنان با بیشترین میزان کاهش تولید مواجهند. روند کاهش تولید 2صنعت داروسازی و پتروشیمی در آذرماه بیش از سایر صنایع بوده است. بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد به‌دلیل محدودیت‌های موجود احتمالا میزان تولید در ماه‌های آینده با کاهش بیشتری مواجه خواهد شد.
به‌گزارش همشهری، پژوهشکده پولی و بانکی به‌عنوان بازوی تحقیقاتی بانک مرکزی تازه‌ترین گزارش تولیدات صنعتی شرکت‌های بورس را منتشر کرد. طبق این اطلاعات، روند تولید در میان کارخانه‌های صنعتی که ماه قبل به منفی 0.7درصد رسیده بود در آذرماه به منفی 0.2درصد رسیده است. این آمار نشان می‌دهد روند تولید در ایران در یک ماه گذشته اندکی بهبود پیدا کرده است، ولی با این حال هنوز سطح تولید در ایران منفی است. با درنظر گرفتن موجودی انبار کارخانه‌ها می‌توان گفت احتمالا این روند منفی در ماه‌های آینده هم ادامه خواهد یافت. طبق اطلاعات پژوهشکده پولی و بانکی موجودی انبار کارخانه‌ها از خردادماه تا آذرماه امسال روند افزایشی داشته؛ به این معنا که حتی با وجود کاهش تولید، بخشی از تولید این کارخانه‌ها انبار شده است. این اقدام از مهرماه روندی فزاینده گرفته؛ به‌طوری که در آذرماه شاخص موجودی انبار از بیشترین افزایش در یک‌سال اخیر برخوردار شده است. این افزایش در موجودی انبار می‌تواند نشان‌دهنده تضعیف تولید صنعتی در ایران در ماه‌های آینده باشد. در این میان شرکت‌های صادرات‌محور با بیشترین میزان کاهش تولید در میان صنایع مواجه شده‌اند.

کاهش تولید شرکت‌های صادراتی 
پژوهشکده پولی و بانکی گزارش داده، در آذرماه امسال همچون 6ماه گذشته میزان تولید در شرکت‌های صادرات‌محور روند نزولی را طی کرده است. طبق این اطلاعات از آبان‌ماه سال گذشته، برخلاف دوره قبلی، رشد تولید صنایع صادرات‌محور، از رشد تولید سایر صنایع، پایین‌تر بوده است. این اختلاف در ماه‌های اخیر به مرور افزایش یافته؛ به‌طوری‌که رشد شرکت‌های صادرات‌محور از مهر تا آذر به‌طور متوسط 8واحد درصد کمتر از رشد سایر صنایع بوده است.
آمارها نشان می‌دهد روند تولید کالاهای مصرفی نیز در 6ماه اخیر نزولی بوده؛ به‌طوری که رشد ۱3درصدی تولید کالاهای مصرفی در خردادماه امسال به 3.3درصد در آذرماه رسیده است که نشان می‌دهد روند تولید کالاهای مصرفی در ایران سیر نزولی را طی می‌کند.
یکی از مهم‌ترین دلایل افت تولید کالاهای مصرفی، وابستگی خطوط تولید این کالاها به واردات مواداولیه از سایر کشور‌هاست. این اطلاعات حاکی است بسیاری از صنایع به‌دلیل محدودیت‌های موجود، نتوانسته‌اند مواد اولیه مورد نیاز خود را وارد کنند و این موضوع به افت تولید کالاهای مصرفی منجر شده است. یکی از مهم‌ترین صنایعی که به این دلیل با کاهش تولید مواجه شده صنعت دارو‌سازی‌ است که در کنار صنایع پتروشیمی با بیشترین میزان کاهش تولید در آذرماه مواجه شده‌است.

افت تولید در صنایع شیمیایی
در میان صنایع صادراتی، بیشترین افت تولید مربوط به گروه محصولات شیمیایی یا شرکت‌های تولید‌کننده محصولات پتروشیمی بوده است. آمار‌ها نشان می‌دهد موجودی انبار تولید‌کننده‌های پتروشیمی در پاییز امسال 8.7درصد و فقط در آذرماه 7.4درصد رشد کرده است. این افزایش قابل توجه موجودی انبار، همزمان با کاهش میزان تولید در شرکت‌های پتروشیمی رخ داده است. این موضوع نشان می‌دهد میزان فروش تولید‌کننده‌های پتروشیمی در گروه صنایع شیمیایی به شکل محسوسی کاهش یافته است. بررسی‌ها روشن می‌کند که یکی از دلایل کاهش تولید در این شرکت‌ها شروع فصل سرما و کاهش خوراک گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها بوده است. در طول چند ماه گذشته به‌دلیل کمبود گاز، حجم گاز تحویلی به این صنایع کاهش یافته است. با وجود این، افزایش موجودی انبار صنایع در 3ماه اخیر و احتمال ادامه‌دار بودن قطعی گاز صنایع در ماه‌های آینده احتمال ادامه‌دار بودن رشد منفی تولید صنعتی در این صنعت را در ماه‌های آینده تقویت می‌کند.

کاهش تولید در صنعت دارو‌سازی‌
یکی دیگر از صنایعی که در طول ماه‌های گذشته با کاهش شدید تولید مواجه شده، صنعت دارو‌سازی‌ است. شاخص‌های آماری در این صنعت نشان می‌دهد وضع تولید در این صنعت حتی در یک ماه گذشته بدتر شده و روند تولیدات شرکت‌های این گروه حتی با کاهش بیشتری مواجه شده است. در آبان‌ماه امسال سطح تولید در این صنعت 6.4درصد کاهش یافته بود که این میزان در آذرماه به منفی 10.3درصد رسیده است که نشان‌دهنده یک سیر نزولی در تولید محصولات دارویی است. رشد منفی ادامه‌دار تولید در صنعت دارو‌سازی‌ در ماه‌های اخیر که با کاهش موجودی انبار در این صنعت همراه بوده است، می‌تواند نشان‌دهنده این مسئله باشد که کاهش تولید در این صنعت به‌دلیل محدودیتی از طرف عرضه مانند کمبود مواداولیه وارداتی بوده است.

صنایعی که با رشد مواجه شده‌اند
آمار‌ها نشان می‌دهد روند تولید در برخی صنایع بهبود یافته است؛ به‌طور مثال در گروه فلزات اساسی اگرچه سطح تولید در آذرماه همچنان منفی بوده است، اما این روند منفی کمرنگ‌تر شده و از منفی ۶.5درصد در آبان‌ماه به منفی ۲.9درصد رسیده است. قطعی گاز صنایع فولادی می‌تواند مهم‌ترین دلیل ادامه‌دار بودن رشد منفی در این صنعت باشد.
در آذرماه امسال همچنین روند تولید در صنعت خودرو‌سازی‌ هم 9.3درصد رشد کرده است. با این حال رشد‌ این صنعت هنوز نتوانسته زیان انباشته این صنعت را جبران کند و صنعت خودرو‌سازی‌ همچنان زیان‌ده‌ترین صنعت در ایران است. اطلاعات موجود همچنین نشان می‌دهد روند تولید در صنعت لاستیک و پلاستیک، ماشین‌آلات، منسوجات، محصولات کاغذی و فرآورده‌های نفتی نیز در آذرماه رشد کرده است که بیشترین میزان رشد متعلق به صنعت کوچک محصولات کاغذی است که با 20درصد رشد مواجه شده است. همچنین سطح تولید در گروه لاستیک و پلاستیک و ماشین‌آلات به‌ترتیب 4.2 و 4.4درصد افزایش یافته است. روند تولید در صنعت منسوجات و فرآورده‌های نفتی نیز در ماه قبل 2.9 و 1.4درصد افزایش یافته است.

کاهش درآمد شرکت‌های بورس 
همگام با کاهش سطح تولید در میان صنایع، آمارها نشان می‌دهد سطح درآمد‌ شرکت‌ها نیز با وجود رشد اسمی به‌صورت واقعی رشد نکرده‌ است. طبق آمارهای موجود تعداد کل شرکت‌های زیان‌ده در 6ماه امسال در مقایسه با پارسال 13درصد افزایش یافته و از 53شرکت در سال گذشته به 60شرکت در نیمه نخست امسال افزایش یافته است. این روند افزایش تعداد شرکت‌های زیان‌ده نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته در سال‌های اخیر سابقه نداشته است.
بررسی‌های دقیق‌تر در میان شرکت‌های سودده نیز نشان می‌دهد، با وجود رشد اسمی سود، حاشیه سود این شرکت‌ها در حال کاهش است. طبق اطلاعات موجود سود اسمی شرکت‌های بورس در 6ماه امسال نسبت به پارسال ۱۱8درصد رشد کرده و این رشد بالاتر از تورم بوده، اما این رشد در مقایسه با رشد سودآوری در فصول قبلی کمتر و روند نزولی داشته است.
به‌طور مثال نگاهی به رشد سود اسمی صنایع نشان می‌دهد صنایع صادرات‌محور مانند محصولات شیمیایی و فلزات اساسی به‌دلیل افزایش قیمت ارز در چند فصل اخیر بیشترین رشد سود اسمی را داشته‌اند، اما نرخ رشد سودآوری این صنایع در 6ماه سال‌جاری روند نزولی داشته است. از طرف دیگر تولیدکننده‌های محصولات ضروری و مصرفی مانند صنایع دارویی و غذایی رشد سود اسمی کمتر از رشد تورم داشته‌اند؛ به‌گونه‌ای که رشد سودآوری صنعت محصولات غذایی در 3ماه و 6ماه ۱۴۰۰ نسبت به‌مدت مشابه سال قبل به‌ترتیب منفی ۱۶درصد و صفر درصد بوده است و این نرخ رشدها برای صنعت دارویی نیز به‌ترتیب ۲۲درصد و ۲3درصد بوده است. این ارقام نشان می‌دهد ارزش حقیقی سودآوری این صنایع کاهش داشته است. کاهش ارزش حقیقی سود این صنایع و افزایش تعداد شرکت‌های زیان‌ده می‌تواند ریشه در قیمت‌گذاری دستوری این صنایع داشته باشد که حاشیه سود این صنایع را تحت‌تأثیر منفی قرار داده است. در مجموع، افزایش تعداد شرکت‌های زیان‌ده به همراه روند نزولی رشد سود می‌تواند علامت‌های هم‌جهت در راستای تضعیف سودآوری شرکت‌های بورس باشد، در این میان صنعت خودروسازی‌ بدترین وضعیت را از نظر سودآوری دارد و تقریبا هیچ شرکت سودآوری در این گروه وجود ندارد.