فضاسازی برای امتیازگیری بیشتر از ایران

مذاکرات هشتمین دور از کمیسیون مشترک برجام درحالی با رایزنی‌های فشرده در وین ادامه دارد که با وجود اذعان همه طرف‌های حاضر مبنی براینکه اختلاف‌های موجود میان طرفین درحال کاهش بوده و مسیر برای دستیابی به توافق مثبت بیش ‌از گذشته هموار شده‌ است، به‌نظر می‌رسد طرف‌های غربی همچنان تلاش دارند با بهره‌گیری از ابزارهایی مانند «ضرب‌الاجل» و «توافق موقت»، امتیازهای بیشتری از ایران طلب کنند.
تعلل غربی‌ها در پیشبرد مذاکرات و‌ ساز ناکوکی که در روزهای اخیر از اردوگاه آنان شنیده می‌شود، گواهی است بر اتخاذ راهبرد «مذاکرات فرسایشی» که هدف خارج کردن ابتکار عمل از دست هیأت مذاکره‌کننده ایرانی و به انحراف کشاندن مسیر گفت‌وگوها را دنبال می‌کند؛ راهبردی که بارها از سوی مقام‌های ایرانی و دیپلمات‌های کشورمان در وین رد و عنوان شده فشارهای ساختگی بر عزم ایران در تحقق یک توافق خوب تأثیری ندارد. بر همین اساس برخی منابع نزدیک به مذاکرات معتقدند با وجود گذشت بیش‌از 5هفته از آغاز گفت‌وگوهای احیای برجام در وین، طرف‌های اروپایی و آمریکا نه‌تنها در پذیرش پیشنهادها و ایده‌های ایران تعلل و تأخیر دارند، بلکه از ارائه ساز‌وکارها عمل‌گرایانه برای تأمین نظرات ایران در رابطه با «لغو تحریم‌ها»، «تضمین توافق» و همچنین «راستی‌آزمایی از اجرای تعهدها» طفره می‌روند. این درحالی‌است که جمهوری ‌اسلامی ایران در روزهای اخیر دیپلماسی فعالی را برای پیشبرد هرچه سریع‌تر و مطلوب‌تر مذاکرات در دستورکار قرار داده‌است که سفر منطقه‌ای وزیر امورخارجه کشورمان در روزهای اخیر به عمان و قطر و همچنین سفر فردا (جمعه) به چین، بخش مهمی از تحرکات دیپلماتیک ایران در مسیر دستیابی به یک توافق مطلوب قلمداد می‌شود.

فرانسه؛ باز هم «پلیس بد»
در روزهای اخیر مذاکرات در چارچوب رایزنی‌های دوجانبه و چندجانبه و همچنین کارگروه‌ها همچنان ادامه داشته و به‌نظر می‌رسد شاهد پیشرفت‌هایی در این عرصه هستیم. برهمین اساس هم بود که معاون وزیر امور خارجه روسیه با بیان اینکه «احتمال رسیدن به راهکاری در وین برای احیای توافق هسته‌ای افزایش یافته است»، تأکید کرد: «تعیین ضرب‌الاجل برای تصمیم‌گیری در این زمینه ضرورت ندارد.» درمقابل، اما طرف‌های غربی همچنان با پیگیری راهبرد «مقصرنمایی ایران»، در پذیرفتن تعهدهای برجامی خود تعلل می‌کنند و با فرافکنی و فضاسازی رسانه‌ای می‌کوشند امتیازات بیشتری از جمهوری‌ اسلامی ایران مطالبه کنند. برهمین اساس هم بود که موضع‌گیری ضدونقیض برخی مقام‌های غربی در خارج از وین خبرساز شد. به‌نظر می‌رسد گذشته از اینکه عملکرد مخرب ایالات‌متحده بر روند مذاکرات همچنان ادامه دارد، فرانسه نیز بار دیگر از موضع «پلیس بد» درحال ایفای نقش سنتی خود در قبال مذاکرات هسته‌ای است. در چنین شرایطی بود که وزیر امور خارجه فرانسه در روزهای اخیر در جلسه پارلمان این کشور، برخلاف روند رو به ‌جلوی مذاکرات در چند روز گذشته که همه طرف‌ها به آن اذعان کردند، اعلام کرد: «طرفین مذاکرات هنوز تا رسیدن به یک توافق فاصله دارند». ژان ایو لودریان با وجود اذعان به پیشرفت‌های به‌دست آمده در مسیر مذاکرات تا پایان دسامبر 2021 و همچنین اعتراف به همکاری جمهوری ‌اسلامی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی ‌اتمی، بار دیگر در قامت «پلیس بد» مذاکرات هسته‌ای ظاهر شد و گفت که ایران و قدرت‌های جهانی هنوز تا رسیدن به هرگونه توافقی برای احیای توافق هسته‌ای فاصله دارند.
وی همچنین دراین جلسه با انتقاد از روند کند مذاکرات، این موضوع را زمینه‌ساز بروز شکافی می‌داند که سبب می‌شود‌ فرصت یافتن راهکاری در راستای تأمین منافع همه طرف‌ها به خطر بیفتد.‌ ابراز نگرانی وزیر امورخارجه فرانسه از روند کند مذاکرات درحالی است که از زمان آغاز هشتمین دور مذاکرات، تروئیکای اروپایی، همانند دور قبل، بدون هیچ‌گونه ابتکار عملی در گفت‌وگوها حاضر شده و تاکنون پیشنهادهای راهگشایی برای کاهش اختلاف‌ها ازسوی آنان ارائه نشده ‌است. غربی‌ها در هفته‌های اخیر صرفا بر موضوع مقصرنمایی ایران متمرکز بوده و کوشیده‌اند با طرح مکرر موضوع «کمبود زمان» و با استفاده از ابزارهای فشار و ابراز نگرانی از سرعت پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، جمهوری ‌اسلامی را از پافشاری بر مطالبات بحق ملت ایران منصرف و گفت‌وگوها را به ‌مسیر مطلوب خود هدایت کنند.

انتقاد آمریکا از کند بودن مذاکرات
از سوی دیگر سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز در یک نشست ‌خبری، با بیان سخنانی مشابه موضع‌گیری وزیر امورخارجه فرانسه، از روند کند مذاکرات در وین انتقاد کرد. ند پرایس اگر چه از تصمیم دولت قبلی آمریکا برای خروج از برجام انتقاد کرد، اما با تکرار نگرانی‌های گذشته پیرامون فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، خواستار سرعت گرفتن مذاکرات شد. وی به پیشرفت‌های به‌دست آمده در روزهای اخیر در وین اذعان کرد، اما درعین حال گفت:«اگر می‌خواهیم در موقعیتی قرار بگیریم که بتوانیم برجام را احیا کنیم و اطمینان بیابیم منافع عدم‌اشاعه‌ای برجام به‌واسطه پیشرفت‌های ایران در برنامه هسته‌ای‌اش نقصی پیدا نکرده ‌است، این پیشرفت باید بیشتر از «نسبتا کم» باشد.»
انتقادهای وزیر امورخارجه فرانسه و سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا از روند کند مذاکرات برجامی در وین درحالی‌است که مقام‌های جمهوری ‌اسلامی در روزهای اخیر بارها اعلام کرده‌اند که گفت‌وگوها در وین به مرحله حساسی رسیده و به اراده بیشتری از سوی غربی‌ها برای پیشبرد آن نیاز است. جمهوری‌اسلامی ایران معتقد است سرعت دوطرف در جریان مذاکرات باید متوازن باشد و نمی‌شود ایران با «سرعت نور» حرکت کند و در مقابل غربی‌ها «سرعت لاک‌پشتی» داشته باشند. ایران بارها اعلام کرده‌ که به‌دنبال دستیابی به توافقی «پایدار» و «متوازن» است و استفاده از حربه «ضرب‌الاجل» و «کم بودن سرعت» تأثیری بر اراده ایران در پیگیری مطالبات بحق خود نمی‌گذارد.

مکث
دستاوردهای برجامی از یک سفر منطقه‌ای
رایزنی پیرامون گفت‌وگوهای احیای توافق هسته‌ای در سطح منطقه، یکی از اهداف سفر وزیر امورخارجه کشورمان به عمان و قطر در روزهای اخیر بود و به‌گفته حسین امیرعبداللهیان، ایران دوستان خود را در جریان مذاکرات وین قرار داده ‌است. رئیس دستگاه دیپلماسی کشور دیروز در بدو ورود به تهران، با اشاره به طرح موضوع‌های مرتبط با مذاکرات وین در پایتخت‌های عمان و قطر گفت: آنها به‌عنوان همسایه ما، از این حق برخوردارند که در جریان آنچه بین ایران و 1+4 در وین درحال انجام است، قرار بگیرند. امیرعبداللهیان تصریح کرد: معتقدیم دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در حوزه توسعه دانش صلح‌آمیز هسته‌ای، می‌تواند در اختیار همه کشورهای منطقه، همسایگان و کشورهای مسلمان قرار گیرد. برخی از طرف‌های ما در مذاکرات وین تلاش می‌کنند با انتقال نادرست مطالب به برخی از همسایگان، زمینه‌ساز نگرانی آنها شوند، اما یکی از اهداف ما در این گفت‌وگوها و سفرها، این است که آنها را در جریان روایت خودمان از مذاکرات وین قرار دهیم و دوستان ما در منطقه نیز مشورت‌هایی را به ما می‌دهند که در روند مذاکرات کمک‌کننده است. امیرعبداللهیان با بیان اینکه بر مبنای دعوت دولت قطر، قرار است طی روزهای آینده گروهی از وزرای جمهوری اسلامی ایران، به دوحه سفر کنند، اضافه‌کرد: ایران معتقد است که راه‌حل برخی از بحران‌ها در منطقه، صرفا تمرکز بر راه‌حل سیاسی است و نباید از مسیر زور و نظامی‌گری، مشکلات منطقه را حل و فصل کنیم؛ تجربه سال‌های اخیر نشان داده این به نفع منطقه نیست.