شکست مقاومت دلار با سیگنال هرات

سفر امیرخان متقی، وزیر خارجه دولت طالبان به تهران و تقویت گمانه‌زنی‌ها درباره تسهیل نقل و انتقال اسکناس ارز از طریق بازار هرات در افغانستان موجب شد سرعت نزول قیمت دلار در مبادلات دیروز بازار نقدی ارز بیشتر شود و قیمت هر دلار آمریکا بعد از 3ماه به کانال 27هزار تومان بازگردد. همزمان انتشار خبر آزاد‌سازی‌ 5میلیارد دلار از منابع ارزی بلوکه‌شده ایران و افزایش خوش‌بینی‌ها نسبت به توافق در وین به افزایش شدت این نزول کمک کرد.
به گزارش همشهری، قیمت هر دلار آمریکا که از 15آبان‌ماه و اندکی قبل از آغاز مذاکرات هسته‌ای در وین وارد کانال صعودی شده بود، از چند هفته پیش وارد کانال نزول شده و سرعت این نزول هر روز بیشتر می‌شود؛ به‌طوری که ظرف 2روز گذشته قیمت هر دلار آمریکا دست‌کم 1200تومان کاهش یافته است. این روند در مبادلات دیروز هم ادامه داشت و موجب شد قیمت هر دلار آمریکا با 2.3درصد افت به 27هزار و 720تومان برسد. به این ترتیب قیمت هر دلار آمریکا اکنون به سطح قبل از آغاز مذاکرات هسته‌ای در وین در 15آبان رسیده؛ در آن زمان قیمت هر دلار در محدوده 27هزار و 800تومان بود.
با آغاز نزول قیمت دلار، قیمت طلا و سکه هم شروع به نزول کرده؛ به‌طوری که قیمت هر سکه طرح جدید پس از ماه‌ها مقاومت در کانال 13میلیون تومان ظرف 2روز گذشته با افت‌های سنگینی مواجه شده و دیروز حتی به 12میلیون و 100هزار تومان رسید. قیمت سکه ظرف چند روز گذشته بیش از یک‌میلیون تومان کاهش یافته است. اما دلایل این نزول چیست؟

دلایل نزول
بررسی‌ها نشان می‌دهد سرعت نزول دلار در مبادلات دیروز در شرایطی بیشتر شد که برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن بود که مذاکرات هسته‌ای در وین به مرحله نهایی رسیده و احتمال انجام یک توافق بیشتر از گذشته شده است. برخی شایعات حتی حاکی از آن بود که توافق اولیه حاصل شده و قرار است نتایج نهایی این توافق تا 10بهمن‌ماه اعلام شود؛ موضوعی که البته برخی کانال‌های خبری دیروز آن را رد کردند. پیش از این میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات هسته‌ای در وین نیز در توییتی اعلام کرده بود: ما باید خودمان را به سمت تکمیل موفقیت‌آمیز مذاکرات در اسرع وقت، ترجیحا تا اوایل فوریه آماده کنیم. او دیروز هم در این‌باره گفت: دیگر تمام مشارکت‌کنندگان در گفت‌وگو‌های وین این را تأیید کرده‌اند که پیشرفت‌هایی به‌ سوی توافق برای احیای برجام و رفع تحریم‌ها ایجاد شده است. روز پنجشنبه نیز ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه گفته بود مطمئنم می‌توانیم به توافق برسیم.

آزادسازی منابع ارزی
توافق هسته‌ای اما همه ماجرا نیست و به‌نظر می‌رسد عوامل دیگری نیز در نزول قیمت دلار ظرف چند روز گذشته نقش داشته‌اند. احمد میرآبادی فراهانی، نماینده قم در مجلس گفت: 5میلیارد دلار از منابع بلوکه‌شده آزاد شده که بخش عمده‌ای از آن وارد کشور و مابقی نیز تبدیل به خط اعتباری شده است. هنوز مشخص نیست این منابع از کدام کشور آزاد شده، اما با توجه به آنکه پنجشنبه گذشته وزارت برق عراق اعلام کرده بود تمام بدهی خود بابت واردات گاز از ایران به‌جز ماه دسامبر۲۰۲۱ را به یک صندوق اعتباری واریز کرده است، احتمال می‌رود بخش عمده دلارها از مسیر بغداد آزاد شده باشد که بنا به ‌گفته‌ها بین ۵ تا ۷میلیارد دلار به تهران بدهی دارد.
گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که در صورت انجام توافق هسته‌ای در وین بخش بیشتری از منابع ارزی ایران در سایر کشور‌ها آزاد خواهد شد و سفر مقامات عربستان سعودی و کره‌جنوبی به وین و مشارکت در گفت‌وگو‌های هسته‌ای این گمانه‌زنی‌ها را تقویت کرده است.
طبق برآوردها ایران ۷میلیارد دلار در هند به‌صورت مسدودشده دارد و برخی رسانه‌ها نیز از ۲۰میلیارد دلار دارایی ایران در چین نوشته‌اند. هرچند وزارت خارجه می‌گوید در چین پول بلوکه‌شده‌ای وجود ندارد و هر زمان بخواهد می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد. حجم منابع ارزی بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی نیز 7میلیارد دلار است.
برخی اطلاعات دیگر نشان می‌دهد کشورهای عمان، ژاپن و لوکزامبورگ نیز به‌ترتیب 5، 3 و 1.5میلیارد دلار به ایران بدهکار هستند که آزاد‌سازی‌ این منابع می‌تواند تأثیر عمیقی بر بازار ارز داشته باشد.

تسهیل در نقل و انتقال ارز
برخی خبر‌های غیررسمی نشان می‌دهد به غیر از مذاکرات هسته‌ای و آزاد‌سازی‌ منابع ارزی ایران، اقدامات وزارت خارجه برای بهبود روابط با دولت طالبان، به تسهیل در مبادلات ارزی با افغانستان منجر شده که می‌تواند جریان ورودی ارز به کشور را افزایش دهد.
برخی خبر‌ها حاکی از آن است که در جریان سفر مقامات طالبان به ایران قرار شده حجم تبادلات ارزی ایران از طریق بازار ارزی هرات افزایش یابد. بازار ارزی هرات در کنار دوبی، استانبول و سلیمانیه در عراق ازجمله بازارهای مهم ارزی به‌ویژه در دوره تحریم‌ها بوده‌اند؛ هر نوع رشد تجارت و تسهیل در نقل و انتقال‌های ارزی از این مناطق می‌تواند به‌طور مستقیم بازار ارز را در چهارراه استانبول تحت‌تأثیر قرار دهد.
در کنار این موضوع، عوامل دیگری ازجمله افزایش قیمت ارز در سامانه نیما به 25هزار تومان که تجار و بازرگانان را تشویق کرده است ارز بیشتری در این سامانه عرضه کنند و در عین حال تعیین قیمت دلار در بودجه سال‌جاری به نرخ نیما، از دیگر عوامل بنیادی هستند که زمینه کاهش قیمت دلار را فراهم کرده‌اند.