گزارش
واشنگتن - مسکو؛ راه بی سرانجام مذاکره
دیپلمات‌های ارشد آمریکا و روسیه، برای مذاکره بر سر پیشنهادهای امنیتی مسکو به غرب، امروز در ژنو در فضایی خالی از امید رو در روی هم می‌نشینند
کشورها برای رسیدن به توافق و سرانجامی که برای طرفین سود داشته باشد، با هم مذاکره می‌کنند؛ اما امروز نمایندگان دیپلماتیک روسیه و آمریکا، در حالی در ژنو روبه‌روی هم می‌نشینند که واشنگتن از قبل، برخی از پیشنهادهای روسیه را غیرقابل‌قبول خوانده و مسکو هم در آستانه مذاکرات گفته که نسبت به سیگنال‌های طرف مقابل بدبین است.
در چنین فضایی، انتظار رسیدن به توافقی که رضایت هر دو طرف را در برداشته باشد، منطقی به‌نظر نمی‌رسد؛ به‌خصوص اینکه رئیس هیأت روس، تلویحا اعتراف کرده که ممکن است این مذاکره، خیلی زود و بعد از نخستین جلسه، به پایان برسد.
مذاکرات در اوج تنش
این مذاکرات بر سر بررسی درخواست تضمین‌های امنیتی مسکو از آمریکا و غرب انجام می‌شود. مسکو حدود یک و ماه نیم پیش، از ناتو خواست که از گسترش به شرق اروپا، جایی که مسکو به‌صورت سنتی حیاط خلوت خود می‌داند، دست بردارد. روسیه همچنین مشخصا از آمریکا خواسته تا موشک‌های هسته‌ای خود را از شرق اروپا برچیند. این پیشنهادها، در اوج تنش‌های ناتو و آمریکا با روسیه بر سر اوکراین مطرح شد. غربی‌ها، هفته‌هاست روسیه را متهم می‌کنند که آماده حمله به اوکراین است. روسیه که ده‌ها هزار نظامی را به پشت مرزهای اوکراین اعزام کرده، این اتهام را رد کرده و در مقابل کی‌یف را به اقدامات تحریک‌آمیز و تنش‌زا متهم می‌کند.
همان زمان که پیشنهادهای روسیه با هدف کاهش تنش‌ها مطرح شد، بسیاری در ناتو شدیدا با آن مخالفت کردند و گفتند از نظر قانونی، تنها اعضای ناتو می‌توانند درباره گسترش این پیمان امنیتی اظهارنظر کنند. آمریکا هم در همان زمان گفت که برخی از درخواست‌های مسکو، غیرقابل‌قبول است؛ با این حال امکان مذاکره را رد نکرد. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در مذاکره تلفنی اخیر خود با ولادیمیر پوتین، همتای روسی خود، صراحتا مسکو را تهدید کرده که اگر به اوکراین حمله کند، با پاسخ تند ناتو و غرب مواجه و موجی از تحریم‌های بی‌سابقه علیه روسیه وضع خواهد شد. با این حال هر دو رهبر در این مذاکره تلفنی، بر انجام مذاکرات در ژنو تأکید کردند.
اما روح توافق احتمالی، حتی پیش از شروع مذاکرات هم از بین رفته است. آمریکا عملا گفته گامی در راستای درخواست‌های اصلی روسیه بر نخواهد داشت و روسیه هم صراحتا گفته امید چندانی به تداوم مذاکرات ندارد.
نرمش اندک، بدبینی فراوان
از نظر آمریکایی‌ها مذاکره بر سر موارد خاصی، شدنی است. به گزارش الجزیره، یک مقام آمریکایی گفته که دولت بایدن برای مذاکره بر سر محدود کردن اعزام موشک‌های هجومی به اوکراین و همینطور برخی مانورهای ناتو و آمریکا در شرق اروپا آماده است. این مقام آمریکایی گفته است که روس‌ها برای مذاکره بر سر استقرار سامانه‌های موشکی مشخصی در اروپا از خود آمادگی نشان داده‌اند. به‌گفته او، مسکو همچنین آماده مذاکره بر سر پیمان موشک‌های هسته‌ای میان‌برد(INF) است. او البته گفته است که وعده‌ها به‌صورت متقابل داده خواهند شد و روسیه هم باید برای پیشبرد مذاکرات، گام هایی بردارد.
اما از نظر روسیه، ممکن است هیچ گام دومی در کار نباشد. سرگئی ریابکوف، رئیس هیأت دیپلماتیک روسیه در این مذاکره، دیروز به رسانه‌های روسیه گفته که از سیگنال‌هایی که از طرف مقابل دریافت کرده، ناامید شده و چنان به مذاکرات بدبین است که از نظر او، امکان دارد حتی کار به جلسه دوم نکشد؛ «من نمی‌توانم احتمالات مختلف را رد کنم. این (پایان غیرمنتظره مذاکرات بعد از یک جلسه) یکی از گزینه‌هاست و آمریکایی‌ها نباید توهم داشته باشند. طبیعتا ما تحت فشار بوده و بر اثر تهدیدهای شرکت‌کنندگان غربی در مذاکرات پیش رو، هیچ امتیازی نخواهیم داد. ما از سیگنال‌هایی که در چند روز اخیر دریافت کرده‌ایم ناامید هستیم. این سیگنال‌ها، نه فقط از سوی واشنگتن که از سوی بروکسل هم بوده‌اند.»
سیگنال‌های مورد اشاره او، صحبت‌های مقامات آمریکایی درباره ملاحظات امنیتی آمریکا در اروپاست. به‌گفته آنها، هرگونه توافق با روسیه، به برچیده شدن تهدید نظامی روسیه علیه اوکراین مربوط است و هیچ توافقی، بدون موافقت اوکراین و ناتو نهایی نخواهد شد. آنها همچنین گفته‌اند که امکان ندارد آمریکا حضور نظامی و یا زرادخانه خود در شرق اروپا را آنطور که روسیه خواسته است، کاهش دهد.
این صحبت‌ها در یک کنفرانس خبری از راه دور، توسط مقاماتی که نامشان افشا نشده، مطرح شده است. این مقام‌ها همچنین تهدیدهای آمریکا علیه روسیه را درصورتی که به اوکراین حمله کند تکرار کرده‌اند؛ «در صورت حمله روسیه به اوکراین، ما در هماهنگی با متحدان و شرکای مان، هزینه‌های جدی و جامعی را بر اقتصاد روسیه، از جمله سیستم مالی آن و بخش‌هایی که برای کرملین حیاتی است، وارد خواهیم کرد.»
در این کنفرانس همچنین تأکید شده که آمریکا آماده هر نتیجه‌ای است؛ «تا وقتی که مذاکرات شروع نشود، نمی‌دانیم که آیا روسیه آماده مذاکره جدی است یا نه. ما واقع‌گرایانه وارد این مذاکرات می‌شویم، نه خوش‌بینانه.»
آمریکا و متحدانش، می‌خواهند علاوه بر تحریم انرژی و کالاهای مصرفی روسیه، صادرات قطعات پیشرفته الکترونیک، نرم‌افزار و فناوری‌های وابسته که از تجهیزات آمریکایی استفاده می شود را ممنوع کنند.
مذاکرات ژنو که «دیالوگ امنیتی و استراتژیک» نامگذاری شده، نخستین مرحله مذاکرات روسیه با غرب است. روسیه قرار است بعد از این مذاکرات، روز چهارشنبه با ناتو در بروکسل مذاکره کند. بعد از آن، نشست سازمان امنیت و همکاری در اروپا (OSCE) که آمریکا، روسیه و اوکراین هم عضو آن هستند، در وین برگزار خواهد شد.
ریابکوف رو در روی شرمن
آمریکا و روسیه، کارکشته‌ترین دیپلمات‌های خود را برای این مذاکرات به وین می‌فرستند. روی هم رفته، وندی شرمن، رئیس هیأت آمریکایی و همتای روسی او، سرگئی ریابکوف، بیش از 50سال سابقه فعالیت دیپلماتیک دارند. آنها در مذاکرات بسیار فنی و پیچیده دیپلماتیک سال‌های اخیر کشورشان ازجمله برجام، حضور داشته‌اند و مهارت بالایی در مذاکره دارند.
سرگئى ریابکوف /معاون وزیر خارجه /61ساله
ریابکوف، دیپلمات کارکشته با 40سال سابقه مستمر در وزارت‌های خارجه اتحاد جماهیر شوروی و روسیه است. او در هفته‌های اخیر، مسئول ارسال تندترین پیام‌ها و بیانیه‌های مسکو درباره بحران اوکراین بوده است. او بیش از یک‌بار بحران پیش آمده را با بحران موشکی کوبا در سال1962، یعنی زمانی که دنیا در آستانه جنگ هسته‌ای قرار گرفت، مقایسه کرده و هشدار داده که مسکو ممکن است مجبور شود موشک‌های هسته‌ای میان‌برد به اروپا اعزام کند. ریابکوف با وجود لحن تندی که اخیرا در پیش گرفته، به اندازه تیم امنیتی کرملین تندرو نیست؛ با این حال در نهایت، تصمیم‌های مهم را پوتین در مـسـکو خواهد گرفت.
وندى شرمن /معاون وزیر خارجه / 72ساله
نفر دوم در وزارت خارجه آمریکا، از دهه90 میلادی در دولت‌های دمکرات آمریکا فعالیت می‌کند. او به‌خاطر رهبری مذاکرات منتهی به توافق هسته‌ای با ایران مشهور است. شرمن در همین مذاکرات، تعامل با روس‌ها را به خوبی یاد گرفت. او همان زمان از سوی تندروهای آمریکایی متهم بود که در مقابل ایرانی‌ها نرمش زیادی دارد. شرمن قبلا، در سال2014 به اوکراین سفر کرده و از نزدیک با مناسبات در این کشور و میزان نفوذ روسیه در آن آشناست. او در همان زمان، به روسیه درباره ضمیمه کردن شبه جزیره کریمه و حمایت از جدایی‌طلبان طرفدار مـسـکو در اوکراین هشدار داده بود.
در همینه زمینه :
