از ساخت فیلم‌های وطن پرستانه قهرمانانه تا همکاری با جشنواره کن
مدل چینی توسعه سینمایی
فرحناز دبلشکی - روزنامه‌نگار
طبق برنامه‌ای که چندی پیش از سوی دولت چین اعلام شد، این کشور در صدد برآمده ضمن اجرای یک برنامه 5ساله جایگاه خود را در مقام بزرگ‌ترین بازار فیلم دنیا حفظ کند و برای نیل به این هدف ارتباطات گسترده‌ای نیز با جشنواره‌های معتبر جهانی از جمله جشنواره کن ایجاد کند. این برنامه پنج‌ساله که از سال 2021تا 2025به اجرا درمی‌آید جایگزین برنامه 10 ساله قبلی که از سال 2011تا 2020به اجرا درآمده بود، می‌شود. هدف نهایی این برنامه تبدیل چین به یک ابرقدرت فرهنگی تا سال 2035اعلام شده است. براساس این برنامه دولت چین قصد دارد، پرده‌های سینمای خود را به عدد 100هزار برساند و همچنین سالانه دست‌کم 50فیلم تولید کند که بتوانند در گیشه حداقل 15میلیون دلار فروش کنند. در این مطلب به نقل از ورایتی، به مهم‌ترین موارد این سند 5ساله که با هدف تقویت هرچه بیشتر جایگاه جهانی سینمای چین ترسیم شده می‌پردازیم.
ساخت 10 فیلم جهانی بزرگ در سال
در مقدمه این برنامه به این نکته اشاره شده چین زمانی تبدیل به یک قدرت مسلم سینمایی خواهد شد که بتواند به‌طور مداوم آثار بزرگ سینمایی تولید کند که در این آثار روحیه چینی، ارزش‌های چینی، قدرت چینی و اخلاقیات چینی منعکس شده باشد. در این برنامه همچنین بر این نکته تأکید شده است که صنعت سینمای چین در طول سال باید 10اثر سینمایی بزرگ تولید کند که هم منتقدان و هم تماشاگران این آثار را مورد تحسین و تمجید قرار دهند. در این سند همچنین تأکید شده است که تولیدات سینمایی چین باید سهم 55درصدی از مجموع درآمدهای ناشی از فروش فیلم‌ها در گیشه سینماهای این کشور داشته باشند.
با توجه به آمار ارائه شده در سایت «مائویان» دستیابی به چنین هدفی دور از انتظار به‌نظر نمی‌رسد، در سال 2018، 62درصد مجموع درآمد گیشه سینماهای چین متعلق به آثار سینمایی تولید شده در این کشور بود، در سال 2019نیز 64درصد از مجموع درآمد ناشی از فروش فیلم‌ها در گیشه سینماهای چین به فیلم‌های ساخته شده در این کشور اختصاص داشت. سال گذشته و زمانی که اغلب تولیدات سینمایی در آمریکا و اروپا و بخش مهمی از کشورهای آسیایی به‌دلیل اوج‌گیری شیوع کرونا متوقف شده بود نیز سهم آثار سینمایی تولید چین از مجموع درآمد سالانه گیشه سینماهای این کشور 84درصد بود.
ساخت سینماهای بیشتر در مناطق روستایی و حمایت از تولید فیلم‌های دارای محتوای میهنی براساس طرح‌های توسعه سینمای چین و براساس سند برنامه پنج‌ساله، تعداد پرده‌های نمایش فیلم در این کشور باید از 82.248پرده کنونی سینما تا سال 2025به 100هزار پرده برسد. با توجه به اینکه هم‌اکنون تعداد سالنهای نمایش فیلم در چین بیش ازتعداد تماشاگران علاقه‌مندان به سینما در این کشور است و همچنین از تعداد تماشاگران سینما در این کشور، در سال‌های اخیر تا حدی کاسته شده، طرح افزایش تعداد پرده‌های سینما در چین به عدد 100هزار، تعجب بسیاری را برانگیخته است. با این حال به‌نظر می‌رسد که بخش مهمی از پرده‌های سینمای افزوده شده تا سال 2025به مناطق در حال توسعه و روستایی چین اختصاص یابد، در سال‌های اخیر مقامات فرهنگی دولت چین بر شتاب در ساخت سالنهای نمایش فیلم در مناطق روستایی این کشور بسیار تأکید داشته‌اند. یکی از دلایل این تأکیدات علاقه بیشتر مردم مناطق روستایی چین به فیلم‌های حماسی و میهنی و زبان اصلی چینی عنوان شده است. طبق این برنامه پنج‌ساله، سالنهای جدید سینما درچین باید به حداقل 2 سالن نمایش فیلم، هر کدام با ظرفیت پذیرش دست‌کم 100تماشاگر و دستگاه‌های نمایش فیلم دیجیتال 2k یا باکیفیت بالاتر تجهیز شوند. این سالنهای سینما همچنین باید تحت مالکیت کمپانی‌های بزرگ دارنده سالنهای سینما اداره شوند. با مالکیت سالنهای سینما توسط کمپانی‌های بزرگ دارنده سالنهای سینما، سینماهای مستقل در این کشور به‌طور کامل از دور خارج خواهند شد و به‌زعم مقامات فرهنگی دولت چین، از این طریق خدمات بهتر و استانداردتری به تماشاگران سینما ارائه خواهد شد و نظارت و کنترل بر سالنهای سینما نیز افزایش می‌یابد.
در سال‌های اخیر عمده فیلم‌های بلک‌باستر(تولیدات بزرگ سینمایی) ساخت چین مضامین سیاسی داشته‌اند و هدف تدوین‌کنندگان برنامه پنج‌ساله سینمای چین این بوده که با گسترش سالنهای سینما در مناطق روستایی چین، شرایط دسترسی مردم و مناطق بیشتری را به فیلم‌های دارای مضامین سیاسی و میهنی فراهم کنند. بر همین اساس سینماهای هر منطقه استانی یا شهرستان باید یکی از سالنهای خود را به «سینمای مردمی»(فیلم‌های دارای مضامین حماسی، میهنی و سیاسی) اختصاص دهند تا در این سالن‌ها فیلم‌های مدنظر مقامات فرهنگی دولت چین به نمایش درآید. این مسئله باعث افزایش نمایش فیلم‌هایی که حکومت از آنها حمایت می‌کند و به نوعی فیلم‌های تبلیغاتی محسوب می‌شوند در سراسر چین می‌شود. این فیلم‌ها اغلب دارای مضامین قوی میهنی و ایدئولوژیک هستند و اغلب از استانداردهای هنری بالایی برخوردارند.
تأکید بر تنوع در فیلمسازی ضمن حمایت ویژه از فیلم‌های میهنی و سیاسی
در بخش‌های مختلف سند این برنامه پنج‌ساله بر لزوم تنوع در تولیدات سینمایی چین نیز تأکید ویژه شده است، با این حال در اغلب موارد به‌طور خاص بر حمایت از فیلم‌های دارای مضامین میهنی و سیاسی تأکید شده است.
در بخشی از این سند درباره فیلم‌های علمی – تخیلی و فیلم‌های کارتونی آمده است که این فیلم‌ها باید تصویرگر و توصیف‌کننده روحیه چینی و اخلاقیات شرقی باشند و در مخاطبان جوان اعتماد به‌نفس فرهنگی ایجاد کنند. در این سند همچنین برای ساخت فیلم‌های ویژه و به‌احتمال زیاد ساخت فیلم‌ها در فرمت ای مکس و سه‌بعدی تأکید شده و همچنین ساخت فیلم‌هایی با موضوع داستان‌هایی که در مناطق روستایی رخ می‌دهند یا با موضوع‌های داستان‌های دوران کودکی یا گروه‌های قومی ساخته می‌شوند، مورد تأکید قرار گرفته است. در این سند همچنین به ساخت فیلم‌های مستند و فیلم‌های موزیکال اپرایی نیز مدنظر قرار گرفته است.
اما آنچه در این سند مورد تأکید ویژه قرار گرفته، ساخت فیلم‌هایی با موضوع ستایش و مدح میهن، مردم و قهرمانان چینی است. در بخشی از این سند آمده است: فیلم‌هایی باید در زمینه دستاوردهای بزرگ سیاسی ملت چین، نظیر هشتادمین سالگرد جنگ دو کره ساخته شود. امسال پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای چین نیز براساس یکی از نبردهای کلیدی جنگ دو کره با عنوان «نبرد دریاچه چانگ‌جین» ساخته شده که جایگاه پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای چین و دومین پرفروش‌ترین فیلم سال را به‌خود اختصاص داده است. طبق مفاد این سند، کارگردانان باید آثاری بسازند که طبیعی جلوه کند و تصویرگر اخلاقیات باشد و در فیلم‌هایشان باید بر زیبایی دیدگاه‌ها و باورهای ملی چینی تأکید کنند و الهام‌بخش حرکت مردم به سمت آینده‌ای پرنشاط و پرافتخار باشند. فیلمسازان باید در فیلم‌های خود چهره‌ای دوست‌داشتنی، قابل اعتماد و احترام برانگیز از چین ارائه دهند.
تبدیل چین به چهارراه تکنولوژی‌های نوظهور در عرصه فیلمسازی
تدوین‌کنندگان این سند همچنین بر تاسیس یک «لابراتوار ملی تحقیقات روی تکنولوژی‌های پیشرفته سینمایی» تأکید کرده‌اند. بر همین اساس در این لابراتوار باید تحقیقات گسترده‌ای در زمینه چگونگی پیشرفت سینمای چین با استفاده از انواع فناوری‌های پیشرفته کامپیوتری انجام گیرد. همچنین بر این نکته تأکید ویژه‌ای شده که هدف باید بر از میان بردن انحصار خارجی‌ها بر فناوری‌های سینمایی باشد. چین هم‌اکنون برای شکستن این انحصار، در حال ایجاد یک نهاد مستقل حقوق مؤلفین و مصنفین در بخش‌های ویدئویی، تصویری و بصری دیجیتال، محتوای دیجیتال پنهان و آشکار، پخش و امکانات سینمایی است.
حضور گسترده‌تر چین در صحنه بین‌المللی سینما و در کن
اگر چه تولیدات بزرگ سینمایی(بلک باسترهای) چینی هیچ‌گاه محدود به سرزمین چین نبوده‌اند و بدون درنظر گرفتن محدودیتی برای تماشاگران در سطح بین‌المللی نمایش داده شده و در داخل کشور نیز از اقبال و محبوبیت برخوردار بوده‌اند، در این برنامه پنج‌ساله تنها به صنعت سینمای چین از نظر داخلی توجه نشده و حضور گسترده چین در بازارها و جشنواره‌های معتبر جهانی نیز به‌طور ویژه‌ای مدنظر قرار گرفته است.
در بخشی از این سند با عنوان «گشایش بازار فروش فیلم‌های چینی در دنیا و رقابت‌پذیر‌تر کردن فیلم‌های چینی در عرصه بین‌الملل» بر هدف دو برابر شدن تلاش‌ها جهت بازاریابی فیلم‌های چینی به‌صورت هدفمند‌تر و در مناطق متفاوت با تماشاگران دارای ذائقه و سلیقه متفاوت سینمایی تأکید شده است. در همین راستا کمپانی‌های چینی نیز ترغیب شده‌اند با سرمایه‌گذاری، ادغام، خرید و عقد قرارداد همکاری با سایر کمپانی‌های بزرگ فیلمسازی، حضور قوی‌تر و پررنگ‌تری در بازار تولید و پخش بین‌المللی فیلم داشته باشند. هم‌اکنون که اختلافات تجاری چین و آمریکا به اوج رسیده، کمپانی‌های بزرگ فیلمسازی چین نتوانسته‌اند با هالیوود در زمینه‌های مختلف همکاری داشته باشند.
به‌منظور پر کردن این خلأ، سینمای چین درصدد گسترش حضور خود در بازار فیلم کن، ونیز و هنگ‌کنگ و همکاری با جشنواره‌های معتبری است که در این شهرها برگزار می‌شود.
