پایان عصر طلایی هالیوود در سرزمین اژدهای سرخ

آرش نهاوندی - روزنامه‌نگار

چین برای دومین سال متوالی توانست سینمای هالیوود را با رکورد‌شکنی در فروش فیلم‌ها در گیشه پشت سر بگذارد. براساس آمار ارائه شده از سوی«آرتیسان گیت‌وی»، یکی از شرکت‌های برتر در زمینه مشاوره سینمایی در آسیا، سینمای چین 7.3میلیارد دلار از فروش بلیت در گیشه سینماهای این کشور درآمد داشته است. با وجود اینکه میزان فروش فیلم‌ها در گیشه سینماهای چین نسبت به سال2020 افزایش بیش از دو‌برابری را نشان می‌دهد، همچنان مجموع درآمد سینمای چین از گیشه در سال‌جاری با میزان فروش سال2019(سال قبل از شیوع کرونا)، فاصله‌ای 26درصدی دارد. در سال2019 و یک‌سال پیش از بروز پاندمی کرونا، مجموع درآمد سینمای چین از گیشه 9.2میلیارد دلار بود. در آمریکای‌شمالی اما به‌دلیل وضعیت بسیار سختی که پس از شیوع کرونا پیش آمد و در بیشتر سال 2020 و اوایل سال2021 سینماها در اکثر ایالات این کشور تعطیل بودند، هنوز این صنعت در آمریکا نتوانسته به دوران پیش از پاندمی بازگردد و در سال2021 مجموع درآمد ناشی از فروش فیلم‌ها در این کشور تنها 4.5میلیارد دلار و 60درصد کمتر از درآمد گیشه در 2019، یک سال پیش از شیوع پاندمی کرونا بوده است.

کمرنگ شدن جای پای سینمای آمریکا در چین
خبر بد برای صنعت سینمای آمریکا، این است که جای پای هالیوود در سینمای روبه‌رونق چین طی سال گذشته کمرنگ‌تر از قبل نیز شده است. در سال2021 فیلم‌های آمریکایی تنها 12درصد از مجموع درآمد فیلم‌ها در گیشه چین را به‌خود اختصاص دادند و درآمدی معادل 899میلیون دلار از گیشه سینماهای چین به‌خود اختصاص دادند، با مقایسه سال 1202 با سال2019، سهم سینمای آمریکا از گیشه سینمای چین، 30درصد کاهش یافته است. در سال2019(یک سال پیش از شیوع کرونا)، فیلم‌های آمریکایی در مجموع در گیشه سینماهای چین 2.8میلیارد دلار فروش کرده بودند. در حالی در 2سال اخیر از سهم سینمای آمریکا در گیشه سینماهای چین کاسته شده که طی دوران رونق باکس‌آفیس(گیشه) در چین حد فاصل اواخر دهه 2000و 2010، درآمد استودیوهای هالیوودی از گیشه سینماهای چین روندی افزایشی را نشان می‌داد. سینمای آمریکا در آن دوران بین 30تا 50درصد مجموع درآمد گیشه سینماهای چین را به‌خود اختصاص داده بود.
مهم‌ترین مشکل هالیوود در سال2021 در بازار چین کمبود تولیدات سینمایی نسبت به سال‌های قبل بود. امسال تنها 20فیلم آمریکایی در چین انتشار یافت، در حالی که در سال2019، 31فیلم مطرح آمریکایی در بازار چین نمایش داده شده بودند. در سال 2020که همگان از آن به‌عنوان سال اوج شیوع ویروس کرونا یاد می‌کنند، 17فیلم آمریکایی در سینماهای چین نمایش داده شده بودند.

نقش سیاست در کاهش نفوذ هالیوود
یکی از دلایل عدم‌موفقیت هالیوود در بازار سینمای چین را نیز می‌توان تعویق مکرر اکران فیلم‌های آمریکایی دانست، با این حال عدم‌موفقیت هالیوود در سال‌جاری به این عوامل خلاصه نمی‌شود. در این میان سیاست‌های داخلی حکومت چین نیز دخیل بود؛ چرا که از تابستان سال2021 که سینمای هالیوود بسیاری از فیلم‌های تولیدی خود را در سالن‌های سینما اکران کرد هم نتوانست جای پای محکمی در بازار فیلم چین برای خود دست‌وپا کند. امسال مصادف با یکصدمین سالگرد تاسیس حزب کمونیست چین بود و در نتیجه سیاستمداران ارشد این کشور با هدف تقویت ملی‌گرایی و تقویت حمایت مردم از حزب کمونیست چین تصمیم گرفتند بیشتر فیلم‌های تولید سینمای چین را در بازار داخلی انتشار دهند، از همین رو بسیاری از فیلم‌های آمریکایی که آماده اکران در سینماهای چین بودند به بایگانی سپرده شدند یا اینکه در جو اکران فیلم‌های حماسی و میهنی در چین به حاشیه رانده شدند. البته تداوم تیرگی روابط سیاسی میان چین و آمریکا و ادامه سیاست‌های خصمانه واشنگتن علیه دولت پکن نیز مزید بر علت شد و در اتخاذ تصمیم به کنار گذاشتن بسیاری از فیلم‌های آمریکایی از بازار سینمای چین دخیل بود. در این راستا تعدادی از فیلم‌های هالیوودی قربانی سیاست خصمانه آمریکا علیه چین شدند و در ماه‌های پایانی سال یا در سینماهای چین نمایش داده نشدند و یا به‌صورت محدود بر پرده سینماهای چین نمایش داده شدند. تعداد قابل‌توجهی از فیلم‌های ابر‌قهرمانی مطرح آمریکایی در سال2021، ازجمله فیلم‌های«بیوه سیاه»، «ابدی‌ها، شانگ‌شی و افسانه ده‌حلقه»، «اسپیس جم» تولید سونی، «ونوم: بگذار کارنیج بیاید»، «مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست»(پر فروش‌ترین فیلم سال 2021)، که می‌توانستند تماشاگران زیاد چینی را به سالن‌های سینما جذب کنند و صدها میلیون دلار درآمد از گیشه کسب کنند، قربانی تخاصم در روابط میان دو کشور چین و آمریکا شدند.

آینده پرابهام نمایش فیلم‌های خارجی در چین
سهم فیلم‌های خارجی در باکس‌آفیس چین در واقع به پایین‌ترین میزان خود در یک‌دهه گذشته رسیده است. تدوین یک چارچوب قانونی برای فروش فیلم‌های هالیوودی در بازار چین نیز از هر زمان دیگر مبهم‌تر و نامحتمل‌تر به‌نظر می‌رسد. قرارداد دوجانبه میان دولت‌های چین و آمریکا که دولت چین را مکلف به واردات دست‌کم 34فیلم هالیوودی در طول یک‌سال می‌کرد نیز در سال2017منقضی شده و تا‌کنون مذاکراتی برای انعقاد قرارداد جدیدی در این زمینه به انجام نرسیده است. دولت چین به‌رغم تنش‌های سیاسی با آمریکا، تا به امروز اجازه ورود فیلم‌های آمریکایی به بازار چین را داده است اما هر زمان این امکان وجود دارد که دولت پکن دسترسی فیلم‌های آمریکایی به بازار چین را محدود یا ممنوع کند.

رونق بی‌توقف
اما صنعت سینمای چین در دوران پساکرونا با سرعت بیشتر نسبت به سایر کشورهای دارنده صنعت سینما توان خود را بازیافته است. تنها در سال2021، 472عنوان فیلم چینی انتشار یافته است، این در حالی است که در سال2019، یک سال پیش از شیوع پاندمی، 428عنوان فیلم چینی انتشار یافته بودند.8فیلم برتری که در سینماهای چین در سال2021نمایش داده شدند، همگی فیلم‌های داخلی بودند. «نبرد دریاچه چانگ جین» با بیش از 909میلیون دلار فروش نه‌تنها پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای چین بوده که دومین رده در فهرست پرفروش‌ترین فیلم‌های سال2021 را پس از فیلم «مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست» به‌خود اختصاص داده است. «سلام مامان» نیز با فروش بیش از 848میلیون دلار در سال2021 رده دوم پرفروش‌ترین فیلم‌های چین را به‌خود اختصاص داده است، این فیلم همچنین در جایگاه سومین پرفروش‌ترین فیلم سال2021قرار گرفته است. «کارآگاه چاینا تاون3» نیز با 703میلیون دلار فروش چهارمین رده فیلم‌های پرفروش سینمای چین را به‌خود اختصاص داده است.
رنس پو، رئیس آتیسان گیت وی درباره دلایل موفقیت تجاری و اقتصادی سینمای چین در سال2021 می‌گوید: مخاطبان سینمای چین در سال‌های اخیر به موفقیت‌های ملی کشورشان و همچنین ارتقای جایگاه جهانی چین با غرور و افتخار زیادی می‌نگرند. انطباق فیلم‌های تولید چین با ذائقه مردم این کشور نیز از دلایل دیگر اقبال مخاطبان چینی به سینمای این کشور است.
صنعت سینمای چین البته از مزیت افزایش بهای بلیت‌های سینما طی سال2021 نیز بهره‌ برده‌است. میانگین بهای بلیت در سینمای چین در سال‌جاری به 6.37دلار رسیده که نسبت به سال گذشته افزایش 8.7درصدی را نشان می‌دهد. در سال‌های اخیر دولت چین به ساخت سالن‌های نمایش فیلم در این کشور به طرز بی‌سابقه‌ای سرعت داده و 6.700پرده سینمای جدید به امکانات نمایشی این کشور اضافه شده‌اند. هم‌اکنون این کشور دارای 82.248پرده سینماست، بیشتر ساخت‌وساز در زمینه امکانات سینمایی، نظیر سالن پخش و پرده سینما نیز در مناطق روستایی‌چین که فیلم‌های به زبان مادری، بیشترین طرفدار را دارند، در حال انجام است.
منبع: هالیوود ریپورتر