دوده‌زدایی از معاینه فنی یک ساعته

فاطمه عباسی

قطعه‌ای در خودرو هست که کارش کنترل آلایندگی ناشی از احتراق سوخت است و پشت اگزوز ماشین نصب می‌شود. اگر این قطعه درست کار کند و سالم باشد، گازهای سمی مانند کربن منوکسید، هیدرو کربن و اکسیدهای نیتروژن که از احتراق سوخت درون سیلندر ایجاد شده است را طی یک فرایند شیمیایی به گازهای بی‌خطر و غیرسمی تبدیل می‌کند. اما اگر این قطعه عمرش را کرده باشد، موقع معاینه فنی گیرتان می‌اندازد. آنطور که کارشناسان می‌گویند، اکنون ۶۰ درصد منابع انتشار آلودگی هوا در شهر تهران، منابع متحرک هستند که عدد قابل توجهی است. بنابراین مراکز معاینه فنی در این شرایط نقشی کلیدی و اساسی برای کاهش آلودگی هوا  ایفا می‌کنند. خودروهایی که  تایید نمی شوند ، باید فیلتر دوده یا کاتالیست جدید نصب ‌کنند اما از آنجا که این قطعه از فلزات گرانبهایی مثل پلاتین ساخته شده و قاعدتا قیمت بالایی دارد، خودروهایی که کاتالیست آنها درست کار نمی‌کند، معمولا با مراجعه به مراکز معاینه فنی و مردودی در آزمون، به جای خرید کاتالیست، این قطعه را ساعتی اجاره می‌کنند و صرفاً آزمون معاینه فنی را با آن پشت سر می‌گذارند. البته اجاره قطعه فقط محدود به کاتالیست نمی‌شود و حتی برخی از افراد لاستیک اجاره می‌کنند تا کارشان در مرکز معاینه فنی راه بیفتد. علاوه بر آن برخی از تولیدکنندگان کاتالیست در کشور اقدام به تولید قطعه‌های تقلبی می‌کنند؛ قطعاتی که در ظاهر شبیه کاتالیست هستند اما هیچ‌گونه پوشش کاتالیزوری (فلزات واکنش‌دهنده) روی سطوح داخلی آنها وجود ندارد و  تأثیری در کاهش انتشار آلاینده‌های گازی منتشره از خودرو ندارند و عملاً گازهای سمی و آلاینده بدون تصفیه و پالایش از اگزوز خارج می‌شوند. بنابراین وجود کاتالیست‌های تقلبی باعث می‌شود نظارت‌ها در مراکز معاینه فنی بر آلایندگی وسایل نقلیه بی‌اثر شود. نتیجه‌اش هم می‌شود آلودگی بیشتر هوا و محیط‌زیست. به گفته زهره عبادتی، معاون محیط‌زیست انسانی اداره کل محیط‌زیست تهران قطعه‌های تقلبی یا اجاره‌‌ای کاتالیست، اعتبار معاینه فنی را زیر سؤال می‌برد و با افزایش آلودگی هوا سبب به مخاطره افتادن جان مردم می‌شود. با اینکه فروش، اجاره و یا دستکاری کاتالیست‌ها به هیچ وجه قابل توجیه نیست اما مصرف‌کنندگان این قطعه، یعنی رانندگان بیچاره و مالکان خودروها هم عمدتا توانایی مالی این را ندارند تا هزینه تعویض قطعات گران‌قیمتی مانند کاتالیست را بپردازند. این جاست که کاتالیست اجاره‌ای روی خودرو نصب و معاینه فنی ماشین تمدید می‌شود، اما تهران هم هر روز آلوده‌تر می‌شود. این دوده‌زدایی جدید از دور زدن قانون و البته جیب‌های خالی مردم است.