آغاز دور جدید نوسازی بافت فرسوده در تهران

توافق دولت‌های ملی و محلی برای بازسازی بافت فرسوده در تهران به مرحله جدیدی رسیده و قرار است تهران به الگویی برای هم‌راستایی نهضت ملی مسکن با بازآفرینی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد تبدیل شود.
یافته‌های همشهری حاکی از این است که به‌زودی از سناریوهای جذابی برای حل معضل بافت‌های فرسوده شهر تهران رونمایی خواهد شد؛ سناریوهایی که متکی به مشوق‌ها و تخفیف‌های شهرداری تهران و همراهی و تسهیلات شرکت بازآفرینی شهری ایران از محل منابع نهضت ملی مسکن است و صرفه اقتصادی بازسازی بافت‌های فرسوده را برای مالکان، سازندگان و توسعه‌گران افزایش می‌دهد.

رایزنی‌های فشرده پشت درهای بسته
اواخر مهرماه بود که علیرضا زاکانی، شهردار تهران به ظرفیت بسیار مساعد بافت‌های فرسوده برای ساخت مسکن در قالب نهضت ملی مسکن اشاره کرد؛ ظرفیت‌هایی که البته در متن قانون جهش تولید مسکن نیز به آن توجه شده، اما در آغاز اجرای نهضت ملی مسکن، توجهی به این ظرفیت قانونی و ظرفیت قابل توجه نشده بود. 50روز پس از این اظهارنظر شهردار تهران، وزیر راه و شهرسازی نیز وارد عمل شد و از توافق اولیه وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران برای تجمیع امکانات و اختیارات 2مجموعه به‌منظور متحول کردن بافت‌های فرسوده خبر داد. اواسط آذرماه، رستم قاسمی اعلام کرد کمیته مشترکی با حضور وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران برای نوسازی بافت‌های فرسوده با استفاده از قابلیت‌های نهضت ملی مسکن تشکیل می‌شود و اینک یافته‌های همشهری حاکی است این کمیته با حضور نمایندگانی از شهرداری تهران و شرکت بازآفرینی شهری رسمیت پیدا کرده و جلسات کارشناسی فشرده‌ای را به‌منظور تدوین دستورالعمل کارآمد و تعیین مشوق‌ها و تخفیف‌های اعطایی به بازسازی بافت‌های فرسوده برگزار می‌کند. اگرچه تاکنون جزئیاتی از جلسات این کمیته منتشر نشده، اما منابع آگاه در وزارت راه و شهرسازی به همشهری می‌گویند دوطرف در حال تدوین فهرستی از مشوق‌های بازسازی بافت فرسوده هم در حوزه مسئولیت‌های شهرداری در مورد صدور پروانه ساختمانی و تعیین تراکم ساخت و هم در حوزه اختیارات مرتبط با نهضت ملی مسکن در مورد تسهیلات بانکی و تأمین زیرساخت‌های آب، برق و گاز هستند که می‌تواند یک محرک قوی برای روشن کردن موتور تولید مسکن در بافت‌های فرسوده باشد و می‌تواند تهران را به الگویی برای هم‌راستایی نهضت ملی مسکن و بازآفرینی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد تبدیل کند.

دلیل اهمیت الگوسازی
سند ملی بازآفرینی شهری، مدون‌ترین حرکت و برنامه‌ای بود که در ایران به‌دنبال ایجاد شرایطی ایده‌آل و آرمانی برای بازآفرینی بافت‌های فرسوده، ناکارآمد و حاشیه‌ای شهری بود و تلاش می‌کرد محلات ضعیف و فرسوده شهر را از نظر امکانات و کیفیت زندگی تا میانگین شهر ارتقا دهد، اما این سند با وجود استفاده از سرمایه بخش خصوصی و باز توزیع آن با اهرم‌ها و مشوق‌های قابل توجه، از یک سو به‌دلیل هزینه‌ای که برای دولت، شهرداری و حتی مالکان به همراه داشت و از سوی دیگر به‌واسطه وخیم شدن اوضاع مالی دولت در جریان تنش اقتصادی سال 1397به بعد، هرگز نتوانست به جایگاهی برسد که از قبل مقرر شده بود. اهمیت توجه به بازآفرینی شهری و ارتقای کیفیت بافت‌های مسکونی شهرها به حدی بود که هیأت وزیران در اردیبهشت 1397 برای اجرای سریع و متمرکز این سند ملی، اساسنامه شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران (زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی) را اصلاح و ضمن تغییر نام این شرکت به «بازآفرینی شهری ایران» مأموریت‌های ویژه‌ای را در چارچوب سند ملی بازآفرینی برای این شرکت تعیین کرد.
به گزارش همشهری، در شرایط فعلی، نهضت ملی مسکن آخرین تلاش بزرگی محسوب می‌شود که یک دولت می‌تواند برای حل مشکل مسکن ایران انجام دهد و منابع، تسهیلات و مشوق‌های اختصاص یافته به این نهضت نیز نهایت توان مالی و حمایتی موجود در کشور محسوب می‌شود؛ از این رو، استفاده از ظرفیت‌های نهضت ملی مسکن برای نجات بافت‌های فرسوده شهری و آغاز یک حرکت بزرگ برای حل معضل این بافت‌ها، آخرین راهکاری است که متولیان امر در وزارت راه و شهرسازی و شهرداری پیش‌روی خود دارند. بر همین اساس است که کمیته مشترک نوسازی بافت‌های فرسوده تهران جلسات فشرده‌ای را برای آغاز این حرکت برگزار کرده که نتایج آن به‌زودی رسانه‌ای خواهد شد.
 
  نگرانی‌های مالکان بافت فرسوده رفع می‌شود؟
در شهر تهران ۱۲هزار هکتار بافت ناپایدار اعم از بافت فرسوده، ناکارآمد و حاشیه شهری وجود دارد که معادل ۱۱.۷ درصد از کل بافت‌های فرسوده، ناکارآمد و حاشیه شهری کشور است. از این مقدار، ۴هزار و ۵۶۰ هکتار مربوط به بافت‌های فرسوده است که از نظر پراکندگی، عمدتاً در مناطق ۱۲، ۱۰، ۱۴، ۱۵، ۱۶ و ۱۷ تهران قرار دارند و حدود نیمی از آنها با مشکل کم‌دوامی و آسیب‌پذیری بالا در برابر زلزله مواجه هستند. با وجود محرز بودن خطرات بافت‌های فرسوده تهران و اجماع همگانی بر لزوم رفع مشکل این بافت‌ها، مسائل زیادی وجود دارد که به همکاری نکردن مالکان، ارگان‌ها یا افکار عمومی منجر می‌شود و راه اصلاح این بافت‌ها را سد می‌کند. در این وضعیت، یکی از مواردی که در کانون توجه کمیته مشترک نوسازی بافت‌های فرسوده تهران قرار گرفته و انتظار می‌رود اخبار رسمی آن به‌زودی منتشر شود، این است که با احصای موانع بازسازی بافت‌های فرسوده، پیشنهاد‌ها، مشوق‌ها و تخفیف‌هایی ارائه شود تا فاز جدید بازسازی بافت‌های فرسوده با استقبال مالکان، سرمایه‌گذاران و توسعه‌گران همراه باشد. تخفیف جذاب در هزینه صدور پروانه ساختمانی یکی از مشوق‌هایی است که احتمالا در دستورالعمل نهایی این کمیته گنجانده خواهد شد. علاوه بر اعطای تراکم تشویقی به ازای عریض‌تر کردن معابر، حذف موانع در اعطای مجوزهای آب، برق، گاز و تلفن واحدهای نوساز در بافت‌های هدف، امکان استفاده از کل تسهیلات مصوب در نهضت ملی مسکن برای هر واحد آپارتمان احداثی در بافت‌های فرسوده و... ازجمله مشوق‌هایی است که به مالکان بافت‌های فرسوده و سرمایه‌گذارانی که در این مناطق قصد تجمیع پلاک‌های فرسوده و احداث بناهای جدید دارند، اعطا خواهد شد. نکته قابل توجه این است که طبق اعلام محمود محمود‌زاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، اعطای تسهیلات نهضت ملی مسکن به‌خودمالکان و همه سازندگانی که قصد دارند بناهای نیمه‌تمام یا جدید خود را احداث کنند، بدون نیاز به سپرده‌گذاری یا خرید اوراق امتیاز مسکن (تسه) امکان‌پذیر است و همه فعالان صنعت ساختمان می‌توانند با ثبت‌نام در سامانه نهضت ملی مسکن به ازای همه واحدهایی که در پروانه ساختمانی تعیین شده، در تهران تسهیلات بانکی 450میلیون تومانی و در سایر نقاط شهری نیز تسهیلات مصوب همان شهرها را دریافت کنند.