2021؛ سال چرخش قدرت به نفع فرانسه

 جواد نصرتی- روزنامه‌نگار

کناره‌گیری آنگلا مرکل- صدراعظم بانفوذ پیشین آلمان- از قدرت، بعد از 16سال، نه ‌تنها آغاز فصلی نو در کشور خودش است که خلائی در اروپا به‌وجود آورده که پُرکردن آن، از عهده هرکسی بر‌نمی‌آید. مرکل در16سال صدراعظمی‌اش، عملا رهبر اروپا بود و اتحادیه اروپا را بحران به بحران جلو آورد و به نقطه باثبات امروزش رساند.
حالا غیبت او، ثبات و یکپارچگی اتحادیه اروپا را به خطر انداخته و این بلوک، به کسی نیاز دارد که نقش رهبری مرکل را ادامه دهد. از میان گزینه‌ها، احتمالا هیچ‌کدام به اندازه امانوئل مکرون ظرفیت و البته جاه‌طلبی لازم را ندارد که جانشین مرکل شود. رئیس‌جمهور فرانسه، بعد از برگزیت تا آنجا که می‌توانست خود را به مرکل نزدیک و هماهنگ کرد و بیشتر از هر رهبر اروپایی دیگری، بر طبل استقلال اروپا در صحنه جهانی کوبیده است. استقلال اروپا از آمریکا، در سال‌های اخیر به یکی از اهداف بلند پروازانه مکرون تبدیل شده و رئیس‌جمهور فرانسه هر بار با جدیت بیشتری در حرف و عمل به آن می‌پردازد.
فرانسه 3روز دیگر ریاست دوره‌ایِ اتحادیه اروپا را بر ‌عهده خواهد گرفت و مکرون در سمت رئیس دوره‌ای این اتحادیه، احتمالا بیش از پیش، این ایده را پیگیری خواهد کرد. او برای این کار، انگیزه‌های ملی و شخصی هم دارد. پیمان همکاری‌های امنیتی- نظامی استرالیا با انگلیس و آمریکا که باعث شد استرالیا قرارداد چند ده میلیارد دلاری توسعه زیردریایی‌های‌اش توسط فرانسه را لغو کند، چنان ضربه‌ای به فرانسه وارد کرد که فرانسوی‌ها این اقدام آمریکا را خنجر از پشت زدن خواندند و به دستور مکرون، سفرای این کشور از استرالیا و آمریکا به پاریس برگشتند. از نظر پاریس، این بحران به خوبی ثابت کرد که اروپا چاره‌ای جز استقلال از آمریکا ندارد و باید به‌دنبال جایگاه خود در عرصه جهانی بگردد.
با وجود جاه‌طلبی‌های مکرون، از نظر برخی از کارشناسان، او توانایی پرکردن خلأ مرکل را ندارد. اول از همه که به‌زودی باید در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه شرکت کند؛ جایی که از سوی راست‌های افراطی و محافظه‌کاران میانه‌رو به‌شدت تهدید می‌شود. علاوه بر آن، مکرون نمی‌تواند انتظار داشته باشد که به این زودی‌ها پیوندی همچون رابطه‌ای که با مرکل داشت، میان او و صدراعظم جدید آلمان شکل بگیرد. صدراعظم آلمان، اولاف شولتز فعلا درگیر تشکیل دولت و همه‌گیری کرونا در آلمان است و آنقدر دردسرهای داخلی دارد که نمی‌تواند جاه‌طلبی‌های اروپایی مکرون را همراهی کند. در سند ائتلاف حزب شولتز با 2 حزب دیگر آلمان برای تشکیل دولت، صراحتا به مسئله «استقلال اروپا» اشاره شده و ممکن است حتی وقتی مشکلات داخلی در آلمان برطرف شدند، شولتز نه در قامت یک متحد مکرون که به‌عنوان رقیب او در اتحادیه اروپا پا به میدان بگذارد. با وجود جاه‌طلبی‌های مکرون برای پرکردن جای مرکل و تبدیل شدن به رهبر اتحادیه اروپا، این احتمال جدی وجود دارد که اتحادیه اروپا، در غیاب مرکل، وارد دوره‌ای از بی‌ثباتی در رهبری و به جای درخشیدن در صحنه جهانی، تابعی از روابط متلاطم و رقابتی چین و آمریکا شود.