آسیا
مخالفت اندونزیایی‌ها با عادی‌سازی روابط با تل‌آویو
با وجود مخالفت جامعه اندونزی، نشانه‌هایی از حرکت تدریجی دولت این کشور به‌سوی برقراری روابط رسمی با رژیم صهیونیستی دیده میشود
سیاوش فلاح‌پور- خبرنگار
«عادی‌سازی بعدی با یک کشور مسلمان در شرق آسیاست؛ کشوری با جمعیت بالا که البته پاکستان نیست!» این جملات ماه گذشته از زبان وزیر کار رژیم صهیونیستی درباره هفتمین کشور مسلمانی که قرار است روابط خود با اسرائیل را عادی‌سازی کند بیان شده است. او به نام کشور مورد نظر اشاره نکرد اما تمامی نشانه‌ها گویای اندونزی است؛ بزرگ‌ترین کشور جزیره‌ای جهان با بیش از 270میلیون نفر جمعیت که 87درصد آن مسلمان هستند. این گمانه‌زنی‌ها پس از ملاقات اخیر برابوو سوبیانتو، وزیر دفاع اندونزی با سفیر رژیم صهیونیستی در حاشیه نشست امنیتی منامه بیش از گذشته تقویت شده است. از سوی دیگر پایگاه اینترنتی اکسیوس نیز مدعی شده آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا رایزنی‌هایی را برای میانجیگری بین اسرائیل و اندونزی آغاز کرده است. در مقابل، پاسخ رسمی مقامات اندونزی به این شایعات، تکذیب قاطعانه و تأکید بر حمایت از مردم فلسطین است. برای پاسخ سخنگوی دولت این کشور در مصاحبه با شبکه الجزیره می‌گوید: موضع جاکارتا نسبت به مسئله فلسطین روشن است؛ وزیر دفاع اندونزی نیز در سخنرانی خود در اجلاس منامه، بار دیگر بر حقوق ملت فلسطین تأکید کرده است. او همچنین در مقابل اصرار مجری درباره چرایی ملاقات وزیر دفاع اندونزی با سفیر رژیم صهیونیستی در بحرین نیز گفت: به‌دلیل حضور هر دو شخصیت در کنفرانس، برگزاری چنین ملاقات‌های حاشیه‌ای اجتناب‌ناپذیر است و نمی‌توان برداشت خاصی از آن داشت. در نگاه اول توضیحات سخنگوی دولت اندونزی منطقی به‌نظر می‌رسد اما آیا این تمام ماجراست؟ به‌عبارت صریح‌تر آیا هیچ چشم‌اندازی برای عادی‌سازی روابط اندونزی با رژیم صهیونیستی وجود ندارد؟
مناسبات اندونزی و رژیم صهیونیستی به روایت تاریخ
اندونزی ازجمله کشورهای اسلامی است که اسرائیل را تحریم کرده و آن را به رسمیت نمی‌شناسد. البته نگاهی به رفتارهای حاکمان اندونزی طی سالیان گذشته نشان می‌دهد این سیاست، بیش از هر چیز ریشه در نگرانی از واکنش‌های مردم مسلمان این کشور دارد؛ مردمی که هرگونه برقراری روابط با اسرائیل را خط قرمز خود می‌دانند. بر همین اساس سوکارنو، رئیس‌جمهور اسبق اندونزی، مجوز ورود تیم ورزشی رژیم صهیونیستی به المپیک آسیایی سال 1962که در جاکارتا برگزار می‌شد را صادر نکرد.
موضع اندونزی نسبت به رژیم صهیونیستی در این سال‌ها، تابعی از سیاست‌های رسمی جهان عرب و مشخصا کشور مصر بود. بنابراین توافق اوسلو و آتش بس میان اسرائیل با کشورهای عربی مانند مصر و اردن، به‌تدریج تغییرات محتاطانه‌ای را هم در مواضع اندونزی پدید آورد. ازجمله این تغییرات، ملاقات اسحاق رابین با سوهارنو، رئیس‌جمهور وقت اندونزی در سال1993 و حتی خرید 30جنگنده دست دوم آمریکایی از اسرائیل برای تقویت نیروی هوایی ارتش اندونزی بود. همچنین در این دوران عبدالرحمن وحید، یکی دیگر از روسای جمهور اندونزی که نقش مهمی در تاریخ معاصر این کشور دارد به صراحت از تمایل خود برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل سخن گفت؛ اگرچه صرفا در سطوح تجاری و اقتصادی. او در مصاحبه‌ای با تلویزیون دولتی اندونزی که جنجال‌های زیادی به پا کرد و خشم عمومی را به‌دنبال داشت گفته بود: اندونزی دلیلی برای دشمنی با اسرائیل ندارد. البته دولت وحید پیش از آنکه این خواسته‌اش برآورده شود سقوط کرد و در ادامه نیز، مسئله عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی به‌دلیل حساسیت شدید مردمی تا سال‌ها به حاشیه رفت.
دولت بعدی اندونزی به ریاست سوسیلو بامبانگ یودهویونو که تا سال2014 قدرت را در اختیار داشت، مواضع بسیار قاطعانه‌ای در حمایت از حقوق فلسطین اتخاذ کرده و هرگونه ارتباط با رژیم صهیونیستی را به پایان اشغالگری و تامین استقلال شهروندان فلسطینی گره زد. بسیاری معتقدند این سیاست متفاوت، ریشه در نگرانی دولت جدید اندونزی از تکرار واکنش‌های منفی مردمی نسبت به‌احتمال برقراری روابط با اسرائیل داشت. درهرحال این سیاست‌ها پس از حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی به نوار غزه در جریان جنگ سال2006 تشدید شد به‌گونه‌ای که نمایندگان اندونزی در سازمان ملل بارها اسرائیل را محکوم کرده و خواستار صدور قطعنامه‌های تحریمی علیه این رژیم شدند. مجموعه این عوامل باعث شد حتی دعوت رسمی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی در سال2008 از اندونزی برای عادی‌سازی گام به گام روابط نیز با پاسخ منفی این کشور مسلمان روبه‌رو شود. اما این شرایط پس از پایان عمر دولت سوسیلو به‌تدریج تغییر کرد.
عادی‌سازی از دروازه گردشگری
عوامل دقیقی که طی سال‌های اخیر منجر به ایجاد نرمش‌های تدریجی و محتاطانه در مواضع اندونزی نسبت به رژیم صهیونیستی شده چندان روشن نیست اما برخی رسانه‌ها از نقش فعالانه سنگاپور در میانجیگری بین طرفین خبر می‌دهند. به گزارش شبکه العربیه، برخی دیپلمات‌ها و مقامات پایین یا میان‌رتبه اندونزی از سال2016 ملاقات‌هایی را با نمایندگان رژیم صهیونیستی به میزبانی سنگاپور برگزار کرده‌اند؛ ملاقات‌هایی که با مرور زمان فشرده‌تر شده و یکی از نتایج آن، صدور روادید برای بازرگانان و گردشگران صهیونیستی یا اندونزیایی است. البته اندونزی تا‌کنون چندین بار صدور این روادیدها را لغو کرده و مجددا از سر گرفته است؛ امری که نشان از محافظه‌کاری و نگرانی‌های این کشور نسبت به پیامدهای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی دارد. اگرچه ترامپ تلاش داشت اسامی کشورهای مهم دیگری مانند اندونزی را هم به لیست عادی‌سازان روابط با رژیم صهیونیستی در دوران خود بیفزاید، اما این کشور تا‌کنون از اتخاذ چنین تصمیمی به‌طور رسمی خودداری کرده است. حال باید دید رایزنی‌ها و فشارهای دولت بایدن در این زمینه چه نتایجی به‌دنبال خواهد داشت.
اندونزی ، شگفتی اقتصادی آسیا
تمامی آینده‌پژوهی‌های اقتصادی بیانگر جهش بزرگ اندونزی طی سال‌های آینده است؛ تا جایی که پایگاه بلومبرگ از این کشور با عنوان شگفتی اقتصادی آسیا در دهه پیش رو یاد می‌کند. براساس ارزیابی‌های منتشر شده توسط صندوق بین‌المللی پول، حجم تولید ناخالص داخلی اندونزی تا سال2030 با پشت سر گذاشتن اقتصادهایی مانند انگلیس، آلمان، فرانسه و برزیل در پنجمین جایگاه جهانی قرار می‌گیرد. رشد اقتصادی بالا، جذب فزاینده سرمایه‌گذاری‌های خارجی، افزایش ظرفیت تولید و نیروی جوان کارآمد، مهم‌ترین ویژگی‌های مثبت اقتصاد اندونزی از سوی صندوق بین المللی پول توصیف شده است. برای درک بهتر رشد اقتصادی این کشور کافی است بدانیم میانگین درآمد طبقه متوسط اندونزی در سال‌های گذشته، ماهانه 3000 تا 3500دلار بوده؛ رقمی که معادل 3برابر حقوق کارکنان فیلیپینی یا 5برابر کارکنان تایلندی است. هم‌اکنون حجم مبادلات تجاری اندونزی با چین بیش از 70میلیارد دلار، با هند 50میلیارد دلار و با آمریکا نزدیک به 30میلیارد دلار در سال است. به گزارش شبکه الجزیره، صعود اقتصاد اندونزی را باید بخشی از رشد بی‌سابقه اقتصادهای آسیایی در سال‌های آینده به شمار آورد.
