آنها 3نفر هستند
«کمیته اکران» بالاتر از شورای صدور پروانه نمایش؟
مسعود پویا- روزنامه‌نگار
همه‌‌چیز با اعتراض تهیه‌کننده فیلم «چپ، راست» شروع شد؛ فیلمی که در راه اکران با موانعی روبه‌رو شد و ابتدا خبر رسید که نمایش عمومی‌اش منوط به انجام اصلاحات است و چند ساعت بعد از انتشار نامه اعتراض‌آمیز منوچهر محمدی، تهیه‌کننده فیلم چپ، راست که لحن تندی هم داشت، سازمان سینمایی اعلام کرد علت تعویق نمایش فیلم چپ، راست ترافیک اکران است. داستان اما در اینجا خاتمه نیافت و خبرگزاری مهر این خبر را روی خروجی‌اش گذاشت: «در دوران جدید سازمان سینمایی هر فیلمی که قرار است اکران شود (فارغ از اینکه پروانه نمایش دارد یا نه) پیش از نمایش باید توسط کمیته‌ای 3نفره متشکل از مشاوران محمد خزاعی و البته زیرنظر خود رئیس سازمان سینمایی بازبینی شود.» مهر از پژمان لشگری‌پور، حبیب ایل‌بیگی و محمدحسین نیرومند به‌عنوان اعضای کمیته 3نفره اکران نام برده و آورده بود: «این 3نفر هم‌اکنون بازبینی فیلم‌های سینمایی را پیش از اکران برعهده‌دارند.» با توجه به اینکه لشگری‌پور و نیرومند از اعضای شورای پروانه نمایش هستند و ایل‌بیگی مسئولیت معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی را عهده‌دار است، تشکیل چنین کمیته‌ای نشانه‌ای بر موازی‌کاری در سازمان سینمایی بود؛ سازمانی که با انبوهی فیلم مواجه است که در دولت قبلی پروانه گرفته و هنوز به نمایش عمومی درنیامده‌اند.
انتقاد تهیه‌کنندگان
از دل التهابی که نامه تند منوچهر محمدی آفرید، بیانیه اتحادیه تهیه‌کنندگان بیرون آمد؛ بیانیه‌ای که در آن از بی‌اعتبار خوانده شدن مجوزهای دولت قبل انتقاد شده و هرگونه بازبینی مجدد و اعمال نظر و سلیقه در فیلم‌های سینمایی‌ای که دارای پروانه نمایش هستند، به‌شدت محکوم شده بود. در قسمتی از این بیانیه آمده بود: «ما تهیه‌کنندگان، مالکان و صاحبان حقوق مادی آثار سینمای ایران هستیم و «پروانه نمایش» فصل‌الخطاب است. قطعا افرادی که دست به این اقدامات می‌زنند نه‌تنها دلسوز سینما نیستند، بلکه با ریل‌گذاری غلط، آگاهانه یا ناآگاهانه به‌دنبال بی‌قانونی و ملتهب کردن فضای فرهنگی و فراهم کردن زمینه‌های عصیان سینماگرانند. این حاکمان فعلی عرصه فرهنگ، فراموش کرده‌اند که مجوز نمایش‌های صادر شده از دولت قبل است و نه حکومت قبل و دلیل عدم‌نمایش فیلم‌ها شرایط کرونا بوده؛ نه انتظار برای اکران در دولت جدید!» ظاهرا انتقاد اتحادیه تهیه‌کنندگان با توجه به همزمانی با اعتراض منوچهر محمدی بر این فرض استوار بود که اکران فیلم چپ، راست با وجود دریافت پروانه نمایش از دولت قبلی منوط به اصلاحات جدید شده است.
واکنش معاون نظارت و ارزشیابی
همانطور که انتظار می‌رفت، نامه تهیه‌کننده فیلم چپ، راست و بیانیه اتحادیه تهیه‌کنندگان با واکنش سازمان سینمایی مواجه شد. حبیب ایل‌بیگی، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی با انتقاد از لحن ناشکیبا و عجولانه اتحادیه تهیه‌کنندگان گفت: «تعجب من از بی‌توجهی عزیزان باتجربه سالیان متمادی به‌عنوان بزرگ و نماینده تشکل‌های تهیه‌کنندگی به آیین‌نامه و دستورالعمل‌هایی است که سالیان سال با آنها زندگی کرده‌اند و بدان آشنا هستند.»
ایل‌بیگی اضافه کرد: «براساس ماده۴ آیین‌نامه و ماده۶ دستورالعمل پروانه نمایش، سازمان سینمایی می‌تواند در موارد خاص با وجود دارا بودن پروانه نمایش از اکران یک فیلم تا رفع حساسیت‌ها یا رفع اشکالات موردنظرش جلوگیری کند و این مطلب اگرچه بعضا به‌طور موردی و نه فراگیر رخ می‌دهد، اما در طول 2،3دهه گذشته پیش آمده و برای فیلم‌هایی اعمال شده که علاقه‌مندان حرفه‌ای سینما و به‌خصوص عزیزان تهیه‌کننده بدان کاملا آشنا هستند.»
ایل‌بیگی با طرح اینکه چرا در مورد فیلم «چپ، راست» با وجود اعلام آن به تهیه‌کننده محترم و جلسه حضوری با وی، تحت‌تأثیر برخی ملاحظات شخصی و تعصبات خاص بدان توجه نشده و با صدور بیانیه‌ای غیرحساب شده بر مشکلات و سوء‌تفاهم‌ها می‌افزایند و باعث نگرانی اهالی سینما و دست‌اندرکاران و مهم‌تر از همه دوستداران سینما می‌شوند، ابراز تأسف کرد.
کمیته اکران؛ گره‌گشایی یا گره‌افکنی؟
نکته دیگری که ایل‌بیگی درباره‌اش توضیح داد تشکیل کمیته 3نفره اکران بود؛ کمیته‌ای که به‌نظر می‌رسید در حال موازی‌کاری با شورای صدور پروانه نمایش است و براساس خبر خبرگزاری مهر، قبل از دیدن فیلم‌ها توسط شورا، آنها را بازبینی می‌کند؛ درحالی‌که توضیحات ایل‌بیگی نشان می‌داد فلسفه تشکیل چنین شورایی حل مشکل آثاری است که به دلایل مختلف در صف دریافت پروانه نمایش معطل شده‌اند: «با اهتمام مقام محترم وزارت و تأکید ریاست سازمان مبنی بر رسیدگی و حل مشکل یا تعیین‌تکلیف آثاری که در شورای پروانه نمایش قبلی دچار اصلاحات متعدد شده بودند یا نمایش عمومی آنها به دلایل نظارتی معطل مانده بود، شورایی 3نفره به‌صورت فشرده تشکیل شد و به بازبینی این دسته از فیلم‌ها اهتمام ورزید که اکران فیلم‌های «گشت۳» و «بندربند» در ماه گذشته بخشی از خروجی این شورا بود که عزیزان تهیه‌کننده کاملا در جریان هستند و از این رویه استقبال کردند.»
شورای پروانه نمایش مشغول کار است
در ماه‌های اخیر ابهاماتی در مورد فعالیت شورای صدور پروانه نمایش به‌وجود آمد و حتی تغییراتی هم در ترکیب این شورا اتفاق افتاد که با انتشار خبر تشکیل کمیته 3نفره اکران، به‌نظر می‌رسید اختیارات این شورا عملا زیر سؤال رفته است. معاون نظارت و ارزشیابی اما تأکید کرد این شورا براساس شرح وظایف تعریف شده‌اش مشغول کار است: «بدیهی است روند صدور پروانه نمایش برای سایر آثار متقاضی و در صف اکران برعهده شورای ۹نفره صدور پروانه نمایش است که از ماه گذشته براساس انتصاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به‌کار شدند و بحمدلله جلسات آن به‌طور منظم نیز در سازمان تشکیل می‌شود.»
ماموریت مهم سازمان سینمایی
تعیین‌تکلیف فیلم‌های در صف اکران مهم‌ترین ماموریت سازمان سینمایی است. همیشه وقتی دولت‌ها عوض می‌شوند، مدیران بعدی با تعدادی فیلم بازمانده از دولت قبلی مواجه می‌شوند که با سیاست‌های دولت قبلی پروانه گرفته‌اند یا به دلایل مختلف تعیین‌تکلیف نشده‌اند و معمولا هم تعدادی فیلم توقیفی در میانشان به چشم می‌خورد. وزارت ارشاد دولت سیزدهم به شکل ویژه‌ای با این ماجرا مواجه شده است؛ چون در 2سال اخیر به‌دلیل کرونا عملا روند اکران عمومی سینماها کند و در ماه‌هایی کاملا متوقف شده بود؛ به همین دلیل به شکل غیرطبیعی تعداد فیلم‌های پشت خط اکران بسیار زیاد است. می‌توان گفت با حدود ۲۰۰فیلم سینمایی مواجهیم که در صف اکران به‌سرمی‌برند. تعیین‌تکلیف این تعداد فیلم که قطعا با توجه به ظرفیت‌های اکران، نمی‌توان همه آنها را روی پرده آورد، مهم‌ترین و در عین حال دشوار‌ترین ماموریت سازمان سینمایی است.
در همینه زمینه :
