یک وسیله نقلیه موتوری «از هفت دولت آزاد»

محبوبه ذاکری‌سهی- کارشناس حمل‌ونقل

انبوه موتورسیکلت‌ها و موتورسواران قانون‌گریز، به‌ویژه در محدوده مرکزی شهر، یکی از عوامل اصلی معضل پیچیده و چندبعدی ترافیک شهر تهران هستند. موتورسیکلت‌ها علاوه بر ایجاد بی‌نظمی و اختلالات ترافیکی ناشی از تخلفات گسترده و بسیار خطرناک ازجمله ورود ممنوع، ورود به خطوط ویژه اتوبوسرانی تندرو، عبور از چراغ قرمز، تردد در پیاده‌روها و مسیرهای دوچرخه و ورود غیرمجاز به محدوده‌های طرح ترافیک و آلودگی هوا، در بسیاری از موارد سبب بروز خطرهای جدی جانی برای خود و سایر کاربران سیستم حمل‌ونقل می‌شوند. همچنین، موتورسیکلت‌ها به‌دلیل عدم‌رعایت ضوابط فنی و نداشتن معاینه فنی که کنترل و سنجش میزان آلودگی‌ آنها را مشابه سایر خودروها انجام دهد، سهم قابل ملاحظه‌ای در آلودگی هوا دارند. براساس برآوردهای شرکت کنترل کیفیت هوا، موتورسیکلت چند برابر یک‌خودروی شخصی آلودگی تولید می‌کند. البته استفاده از موتورسیکلت به‌خودی‌خود می‌تواند درصورت مساوی بودن با سایر وسایل‌نقلیه موتوری در قبال قانون و مقررات و رعایت استانداردهای فنی و ایمنی، در بسیاری از مناطق پرترافیک کلانشهرها، یک راهکار مؤثر نیز باشد؛ کمااینکه در مراکز تجاری و شلوغ شهرهای بزرگ دنیا نیز، این وسیله نقلیه یا وسایل نقلیه کوچک و با ضریب همسنگ سواری کمتر از خودروی معمولی، فعالیت زیادی دارند و ازدحام کمتری را بر شبکه با ظرفیت معین و میزان تردد بالا تحمیل می‌کنند.
بنابراین، برخلاف تصور رایج که ازدیاد موتورسیکلت‌ها به‌دلیل وجود طرح‌های ترافیکی یا شرایط بد اقتصادی است، تعداد بالای موتورسیکلت‌ها در کلانشهر تهران دلیل اصلی‌تری دارد و آن مجاز بودن نسبی آنها به تخلف است. در اغلب موارد، دارندگان موتورسیکلت، دارای خودرو هم هستند، ولی به‌دلیل الزام بیشتر خودرو به پیروی از قوانین راهنمایی و رانندگی و به‌دلیل اغماض نانوشته نسبت به تخلفات موتورسواران، این وسیله را انتخاب می‌کنند که در ترافیک نمانند و سریع‌تر به مقصد برسند. درواقع موتورسیکلت هم به‌عنوان یک وسیله نقلیه موتوری باید پشت چراغ قرمز منتظر بماند، از بین خطوط حرکت کند، گردش ممنوعه انجام ندهد، خلاف جهت حرکت نکند، سرعت غیرمجاز نداشته باشد، وارد معابر پیاده نشود، از نظر فنی و ایمنی استانداردهای لازم را داشته باشد و برای ورود به محدوده‌های ترافیکی عوارض بدهد. بدیهی است که دلیل کاهش قابل ملاحظه زمان سفر موتورسیکلت نسبت به سایر وسایل، متأسفانه عدم‌رعایت قوانین و مقررات توسط اکثر موتورسوارها است.
این در حالی است که در تهران سالانه و به‌طور متوسط ۶۳۷نفر (میانگین ۵ سال اخیر) بر اثر حوادث رانندگی جان خود را از دست می‌دهند. حدود ۳۶.۴درصد از این تعداد را موتورسواران تشکیل می‌دهند که با برخوردهای شدید با سایر وسایل نقلیه یا عابران پیاده، تصادف‌های فاجعه‌باری را سبب می‌شوند و متأسفانه ایمنی خود آنها در این حوادث، بیش از سایران در معرض خطر قرار دارد.