حداقل هزینه یلدا؛ 830 هزار تومان

فرخنده رفائی- خبرنگار

بعد از 2سال ترس از بیماری، قرنطینه، دوری و دیدارهای مجازی، یلدای امسال نخستین مناسبتی است که به لطف واکسن و تا حدی فروکش کردن کرونا خانواده‌ها می‌توانند با خیالی به نسبت راحت دور هم جمع شوند، خاطرات بد 22‌ماه شوم را به سیاهی بلندترین شب سال بسپارند و برای سپیدی زمستان و برکت روزهای پیش‌ رو دعا کنند.
پس از نزدیک به 2سال منع و پرهیز و نگرانی، حالا دورهمی‌ها آزادتر شده و بزرگ‌ترهای خانواده‌ها شب چله امسال چشم انتظار فرزندان و نوه‌هایشان هستند تا با روی و سفره گشاده میزبان آنها باشند و خاطره‌ای خوش بسازند. اما دورهمی و مهمانی فارغ از دردسرهای معمول و شیرین تدارکات، هزینه‌هایی دارد که مدتی است سرسام‌آور شده و بسیاری از پس تامین آن برنمی‌آیند. یک خرید کوچک 3-2قلمی از سوپرمارکت کافی است تا نشان دهد درآمدها تا چه حد در برابر غول هزینه‌ها کوچک و حقیر است و میزبانی این روزها به چه کار سختی تبدیل شده است. آجیل، انار، هندوانه، یک جعبه کوچک شیرینی و یک شام کمی تا قسمتی خاص، ساده‌ترین ملزومات سفره‌های شب چله‌ای است که ایرانی‌ها از قدیم به یاد دارند، اما تهیه همین اقلام به ظاهر ساده برای چله‌نشینی امسال، چقدر هزینه برمی‌دارد؟

فقط 25درصد مردم آجیل می‌خرند
آجیل، معروف‌ترین، مهم‌ترین و البته گران‌ترین جزء سفره شب یلداست. از آجیل و خشکبار، فقط بررسی قیمت 3قلم پسته، بادام و گردو کافی است تا دلیل افت 75درصدی خرید آجیل در یک‌سال اخیر مشخص شود. مغز گردو با 102درصد افزایش، بلندترین جهش قیمت را در 2سال گذشته داشته و از 137هزار تومان سال98، به 277هزار تومان امسال رسیده است. این‌ ارقام به روایت مرکز آمار است و حکایت آجیل‌فروشی‌های سطح شهر، حکایت دیگری است.  مغز گردوی آجیلی در بیشتر آجیل‌فروشی‌های تهران کمتر از کیلویی 300هزار تومان نیست و فقط اگر گردوی فسنجانی بخواهید می‌توانید قیمت‌های پایین‌تری بپردازید. مغز پسته و مغز بادام درجه یک در آجیل‌فروشی‌ها کمتر از 350هزار تومان قیمت ندارند و تابلوی قیمت تخمه هم اعداد و ارقامی غیرقابل باور را نشان می‌دهد؛ هر کیلو تخمه جابانی بین 135تا200هزار تومان، هر کیلو تخمه کدو بین 75تا 120هزار تومان و هر کیلو تخمه آفتابگردان حداقل 45هزار تومان قیمت دارند.

آجیل برای4 نفر، 180هزار تومان
«قیمت آجیل 80تا 90درصد بالا رفته و به‌طور مثال پسته‌ای که امسال 400هزار تومان می‌فروشیم، شب یلدای پارسال 320هزار تومان قیمت داشت، آجیل شب یلدا هم نسبت به پارسال 100هزار تومان گران‌تر شده و امسال 280هزار تومان می‌فروشیم» این جمله‌ها را یکی از پرسنل آجیل‌فروشی معروف تهران در حوالی پارک‌وی، می‌گوید. فروشگاه در فاصله چند روز مانده به شب چله بسیار شلوغ است ولی با هرکدام از مشتری‌ها که صحبت می‌کنیم می‌گویند که گرانی باعث شده نصف پارسال خرید کنند. اتحادیه آجیل و خشکبار تهران با تشکیل کمیته کارشناسی و با درنظرگرفتن قدرت خرید مردم، کف قیمت هر کیلو آجیل شب چله را 180هزار تومان تعیین کرده است؛ رقمی که سقف قیمت پارسال بود. البته امسال با توجه به قیمت نسبتا پایین باسلوق در مقایسه با دیگر اقلام آجیل، 2 بازه قیمتی برای آجیل شب چله درنظر گرفته شده که حداقل و حداکثر قیمت برای هر کیلو آجیل باسلوق‌دار 150و 250هزار تومان و کف و سقف قیمت هر کیلو آجیل بدون باسلوق 180تا 275هزار تومان است. با احتساب سرانه 300گرمی مصرف آجیل برای هر نفر، یک خانواده چهار نفره بین 180تا 330هزار تومان فقط برای آجیل شب یلدا باید هزینه کند. این را هم باید اضافه کنیم که به‌گفته رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران، سرانه مصرف آجیل در کشور تا همین 3-2سال پیش ۶۵۰ تا ۷۰۰ گرم بود و حالا به کمتر از نصف رسیده است.

هندوانه 4و انار 3برابر پارسال
اگرچه بزرگ‌ترین بخش هزینه‌های شب یلدا مربوط به آجیل و خشکبار است اما دیگر اجزای این سفره سنتی هم قیمت‌های پایینی ‌ندارند و بزرگ‌ترهایی که فامیل را برای این شب خاص در منزلشان میزبانی می‌کنند باید به فکر تدارک شام و خرید میوه هم باشند. انار و هندوانه معروف‌ترین میوه‌های یلدایی‌ هستند اما قدیمی‌‌تر‌ها از انگور و خرمالو هم صرف‌نظر نمی‌کردند. میوه‌هایی که این روزها قیمتشان سر به فلک گذاشته و بیشتر مردم در این مناسبت خاص به هندوانه و انار بسنده می‌کنند. کمترین قیمت هندوانه در مغازه‌های سطح شهر کیلویی 11هزار تومان و کمترین قیمت برای انار نه‌چندان مرغوب کیلویی 30هزار تومان است، اما برای هندوانه   15هزار تومان و برای انار تا 48هزار تومان هم برای محصول شیراز و ساوه قیمت زده‌اند. اگر کمترین قیمت‌ را مبنای محاسبه قرار دهیم، برای یک هندوانه متوسط 4تا 5کیلویی حدود 50هزار تومان و برای خرید یک کیلو انار که معمولا 4عدد بیشتر هم نیست، 30هزار تومان باید بپردازیم. تهیه یک ظرف میوه از دیگر اقلام، هزینه را تا 200هزار تومان بالا می‌برد. خرمالو در میوه‌فروشی‌های سطح شهر از 30تا 48هزارتومان، سیب از 22تا 32هزار تومان، پرتقال بین 20تا 35هزار تومان، نارنگی از 25تا 36هزار تومان و خیار به‌طور میانگین 17هزار تومان به فروش می‌رسد و اگر از میان آنها فقط 2قلم میوه دیگر به انار و هندوانه اضافه شود، 150هزار تومان برای خرید میوه باید هزینه شود.

کیک‌های آب‌رفته یلدایی
یخچال شیرینی‌فروشی‌ها این روزها هم مثل هرسال پر شده از کیکی‌هایی با تم یلدا و تزئینات انار و هندوانه و خیلی‌‌ها به جای شیرینی این قبیل کیک‌ها را برای خرید انتخاب می‌کنند تا تزئینی هم برای سفره‌ شب یلدایشان باشد، اما اندازه این کیک‌ها امسال به وضوح از سال‌های قبل کوچک‌تر شده است. قیمت این کیک‌ها بسته به منطقه شهری، درجه قنادی و البته وزن و تزیینات کیک متفاوت است اما این کیک‌های مناسبتی به‌طور متوسط کیلویی 80هزار تومان به فروش می‌رسد. قیمت شیرینی اما تابستان امسال مصوب شده و بر این اساس هر کیلوگرم شیرینی‌تر درجه یک 78هزار تومان و هر کیلوگرم شیرینی دانمارکی درجه یک 65هزار تومان قیمت خورده است. رئیس اتحادیه قنادی‌های تهران هفته گذشته گفت: شیرینی شب یلدا با همان قیمت مصوب تیر‌ماه امسال عرضه می‌شود و قرار نیست گران شود.  براساس قیمت‌های مصوب، هر کیلو زبان و پاپیونی درجه یک 65و کیک یزدی کیلویی 39تا 49هزار تومان قیمت خورده است. اما قیمت شیرینی در قنادی‌‌های بیشتر مناطق شهر با آنچه گفته شد متفاوت است. هر کیلو شیرینی‌تر در قنادی‌های معتبر مرکز شهر 80تا100هزار تومان به فروش می‌رسد و شیرینی خشک هم در این قنادی‌ها کمتر از 75هزار تومان نیست. شیرینی‌فروش‌ها علت اختلاف قیمت با نرخ مصوب اتحادیه را استفاده از مواداولیه متفاوت و با کیفیت عنوان می‌کنند. در فروش‌های آنلاین قنادی‌ها، هر کیلو شیرینی‌ دانمارکی گاه تا 130هزار تومان هم به فروش می‌رسد. گرچه خیلی از خانواده‌ها در چنین مناسبت‌هایی کیک یا شیرینی خانگی می‌پزند و برای خرید شیرینی از بیرون هزینه نمی‌کنند اما پختن شیرینی خانگی هم با قیمت امروز آرد و شکر و روغن و تخم‌مرغ، خیلی کم‌هزینه‌ نیست. با احتساب حداقل قیمت‌های گفته شده برای انواع شیرینی، یک خانواده چهار نفره باید 50هزار تومان برای خرید فقط نیم‌کیلو از ارزان‌ترین شیرینی موجود در قنادی‌ها هزینه کند تا به هر عضو خانواده فقط 100گرم شیرینی برسد. خرید یک کیلوگرم شیرینی مرغوب، هزینه را تا بیش از 100هزار تومان بالا می‌برد.

شام و خوراکی‌های دیگر چقدر هزینه دارند؟
خورش فسنجان معروف‌ترین شام یلدایی است اما گرانی گردو فسنجان را به غذایی لاکچری و مجلسی تبدیل کرده که جز در مناسبت‌های خاص، مهمان سفره‌های بیشتر مردم نمی‌شود. اما از فسنجان گران‌قیمت که بگذریم، تهیه دیگر غذاها ازجمله خورش‌های محلی مثل خورش ناردون، خورش انار مسما، خورش اناربیج و همچنین انواع آش‌ها و پلوهایی مثل کلم‌پلو که شیرازی‌ها به خوردن آن در شب یلدا علاقه دارند هم چندان کم‌هزینه نیست.
برنج ایرانی هرکیلو بین 45تا 70هزار تومان و برنج خارجی از 18(نرخ تنظیم بازاری) تا 30هزار تومان، هر کیلو گوشت گوسفندی بین 120تا 150و گوشت گوساله از 140تا 180هزار تومان به فروش می‌رسد و نگاهی به قیمت دیگر مواداولیه از سبزی و صیفی و رب انار و روغن و... نشان می‌دهد برای تهیه یک وعده شام چهار نفره کمتر از 200هزار تومان هزینه نمی‌شود. در این مناسبت خاص بسیاری از خانواده‌ها کدو حلوایی پخته و لبو را هم جزو آداب و رسوم شب چله می‌دانند. یک کدو حلوایی متوسط 2کیلویی حدود 40هزار تومان و یک کیلو چغندر 13هزار تومان قیمت دارد که به این دو باید قیمت شکر را هم اضافه کرد.

   هزینه یک دورهمی چهار نفره
محاسبات همشهری نشان می‌دهد حداقل قیمت‌های موجود برای اقلام مورد نیاز برای تهیه سور و سات یک دورهمی چهار نفره در شب چله، از مغازه‌های سطح شهر تهران، حداقل 830هزار تومان است که برای هر یک‌نفر مهمان 200هزار تومان به این هزینه‌ها اضافه می‌شود.