ازآرساس تا کشوین

قزوین یکی از شهرهای قدیمی دنیاست؛ آنقدر قدیمی که در نوشته‌های باستانی یونان، با نام «راژیا» معرفی شده و در نوشته‌های اروپایی قدیمی از آن با نام شهر باستانی «آرساس» یا «آرساسیا» نام برده شده است اما اینکه نام قزوین از کجا آمده، تاریخچه جالبی دارد که کمتر کسی از ما چیزی درباره‌اش می‌داند.
اینطور که مورخان می‌گویند، کهن‌ترین سند درباره نام قزوین، کتابی نوشته «قداثر بن جود» در نیمه دوم سده سوم هجری قمری است که در آن نام قزوین به فارسی «کشوین» خوانده می‌شد. «حمدالله مستوفی» مورخ نام‌آشنای قرن هشتم هجری قمری هم از این شهر با عنوان کشوین نام برده که بعدها عرب‌ها آن را معرف کرده و قزوین نامیده‌اند.
درباره وجه‌تسمیه کشوین اینطور گفته شده که کشوین به معنی سرزمینی است که نباید از آن غافل شد! در برخی از متون نام این شهر «قسوین» ذکر شده است؛ یعنی شهری که مردمی پرصلابت و استوار دارد اما اینطور که مورخان غربی معتقدند و البته مورخان و باستان‌شناسان عصر حاضر نیز آن را تأیید می‌کنند، واژه قزوین در اصل عربی شده «کاسپین» است. آنها بر این باورند که کاسپی‌ها، قومی که در سواحل دریای کاسپین زندگی می‌کردند، به مرور کوچ کرده و شهر قزوین را بنا کردند. به همین دلیل نامشان روی شهر قزوین قرار گرفت.