جابه‌جایی 85 روستا در چهارمحال و بختیاری

پرنیان سلطانی- خبر‌نگار

چهارمحال و بختیاری به‌دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیمی یکی از استان‌های حادثه‌خیز کشور به‌حساب می‌آید تا جایی که 25مخاطره طبیعی در این استان شناسایی شده است. سیل، زمین‌لرزه و خشکسالی به‌ترتیب بیشترین فراوانی حوادث در این استان را به‌خود اختصاص داده‌اند. به این مخاطرات طبیعی پرتکرار، رانش زمین و ریزش سنگ را هم به‌دلیل قرار داشتن شهرها و روستاها در دامنه کوه و شیب‌دار بودن زمین اضافه کنید تا دست‌تان بیاید مردم این خطه تا چه اندازه در معرض خطر قرار دارند. به‌دلیل همین حادثه‌خیز بودن چهارمحال و بختیاری، جابه‌جایی روستاهایی که بیشتر در معرض خطر قرار داشتند از سال‌ها پیش در دستور کار مدیریت بحران استان قرار گرفت. تا اینکه به‌تازگی از این استان خبر رسیده است که مردم 85روستای در معرض خطر به 55شهرک امن منتقل شده‌اند و هنوز 47روستای دیگر در معرض وقوع سیل، رانش زمین و ریزش سنگ قرار دارند.

یکی از دغدغه شروع جابه‌جایی روستاها از دهه70
ماجرای جابه‌جایی فیزیکی روستاهای در معرض خطر چهارمحال و بختیاری از ابتدای دهه70شروع شد؛ یعنی 30سال پیش. آن زمان با تشکیل یک کارگروه استانی و در قالب طرح شناسایی روستاهای در معرض خطر 184روستا شناسایی شدند. اعضای این کارگروه استانی با حضور در این روستاها و بررسی‌های میدانی، اولویت‌بندی رسیدگی به وضعیت آنها را مشخص و میزان خطر هر روستا را در قالب اعداد یک تا 4ذکر کردند. به این ترتیب روستاهایی که درجه اولویت آنها بالا بود و بیش از هر روستای دیگری در معرض خطر قرار داشتند باید به‌طور کلی جابه‌جا می‌شدند. در روستاهای دیگری هم که درجه اولویت‌شان کمتر بود، ایمن‌سازی‌ها و بهسازی‌هایی صورت ‌گرفت تا دیگر خطری متوجه ساکنان آنها نباشد.

جابه‌جایی 85روستا
براساس طرح شناسایی مناطق در معرض خطر، روستاهایی که بیشتر در معرض خطر شدید حوادث ازجمله سیلاب، رانش زمین و ریزش سنگ بودند به مرور به نقاط ایمن‌تری منتقل شدند. اینطور که سرپرست مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری به همشهری می‌گوید، تامین اعتبار ایجاد شهرک‌های ایمن برای جایگزین شدن محل روستاهای در معرض خطر، از محل اعتبار مدیریت بحران استان صورت گرفت و با همکاری بسیار خوب دستگاه‌های اجرایی مانند اداره برق، اداره گاز و... اهالی روستاهای با اولویت خطر بالا به محل‌های امن نقل مکان کردند.
خسرو کیانی می‌افزاید: ما نخستین استانی بودیم که طرح جابه‌جایی روستاهای در معرض خطر را آغاز کردیم و تا امروز 85روستا را در قالب 55شهرک امن اسکان داده‌ایم.
او درباره چگونگی جانمایی شهرک‌های امن هم توضیح می‌دهد: تمام تلاش ما این بود که نزدیک‌ترین مکان به محدوده اراضی روستاها را برای ایجاد شهرک‌های امن درنظر بگیریم تا هم بعد مسافت مشکلی برای معیشت و کسب‌وکار اهالی روستا پیش نیاورد و هم از طرفی مشکلات قبلی را نداشته و تا حد امکان از مخاطرات پیش‌بینی شده دور باشند. درباره برخی از این روستاها این امکان وجود داشت. اما برای برخی دیگر از روستاهای ما که موقعیت جغرافیایی منحصر به‌فردی داشتند و نمی‌شد در اطراف آنها فضای امنی پیدا کرد به اجبار اهالی‌شان را به نزدیکی روستاهای ایمن دیگر منتقل کرده یا چند روستا را با هم تجمیع کردیم. به همین دلیل است که می‌گوییم اهالی 85روستای در معرض خطر ما امروز در قالب 55شهرک امن اسکان یافته‌اند.

ایمنی 80درصدی روستاها
با این پروژه پیشگیری از خطر وسیعی که طی 30سال گذشته در چهارمحال و بختیاری دنبال شد حالا روستاهای این استان به ایمنی بالای 80درصد رسیده‌اند. مسئولان ذی‌ربط در این حوزه میزان ایمنی روستاها را 80درصد عنوان کرده‌اند چون زلزله یکی از خطرهای همیشگی استان به‌حساب می‌آید و سرتاسر چهارمحال و بختیاری خطر زمین‌لرزه وجود دارد.
اگر زلزله را از فهرست مخاطرات طبیعی استان خط بزنیم و مشکلات روستاهای چهارمحال و بختیاری را در قالب همان سیلاب، رانش زمین و ریزش سنگ بدانیم، آن‌وقت درصد ایمنی روستاها به‌مراتب بیشتر از عدد ذکر شده خواهد بود.  واقعیت این است کاری که استان چهارمحال و بختیاری برای روستاییان در معرض خطر بلایای طبیعی انجام داده تقریبا در کشور بی‌سابقه است. معمولا در استان‌های مختلف کشور با وقوع یک حادثه و ملموس‌شدن نیاز جابه‌جایی روستاها، این اتفاق آن‌هم به‌صورت موردی رخ می‌دهد یعنی ابتدا با وقوع سیل یا رانش زمین روستایی دچار مشکل می‌شود و بعد مسئولان به فکر اسکان اهالی روستا در فضاهای امن می‌افتند. اما مسئولان چهارمحال و بختیاری در این حوزه منتظر مخاطرات طبیعی نمانده و با جابه‌جا کردن موقعیت جغرافیایی روستاهای در معرض آسیب از اتفاقات تلخی که ممکن بود به‌وقوع بپیوندد، پیشگیری کرند.

47روستای دیگر در معرض خطر قرار دارند
اما جابه‌جا شدن اهالی روستاهای تلورد، لبدبازفت، دهنو - امام حسین (ع)-، شیاسی، بره مرده، دوازده امام، چلو، چوبین، سرپیر گندمان، روستاهای پشتکوه فلارد لردگان و... به شهرک‌های امن، نقطه پایان پیشگیری از مخاطرات طبیعی در چهارمحال و بختیاری نیست. به‌گفته مسئولان مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری، هنوز 47روستای دیگر در معرض خطر قرار دارند که باید فکری به حال آنها شود. کیانی با بیان این مطلب که از این پس متولی بهسازی و ساماندهی روستاهای در معرض خطر بنیاد مسکن است، می‌گوید: براساس دستورالعمل جدیدی که حدود 3سال پیش به مدیریت بحران کشور ابلاغ شد، بهسازی و ساماندهی روستاهای در معرض خطر به بنیاد مسکن واگذار شده است. این یعنی بنیاد مسکن به‌عنوان متولی رسیدگی به این موضوع باید پس از انجام مطالعات گسترده و مشورت با نهادهای ذی‌ربط در نهایت برای روستاهای در معرض آسیب تصمیم‌گیری کند. هنوز 47روستای ما در معرض مخاطراتی چون سیلاب، رانش زمین، ریزش سنگ و... قرار دارند که با انجام مطالعات درباره آنها مشخص خواهد شد کدامیک باید به کلی جابه‌جا شوند و مشکلات کدامیک از آنها با بهسازی و ایمن‌سازی رفع می‌شود.

22روستای دیگر باید منتقل شود
سرپرست مدیریت بحران استانداری چهارمحال و بختیاری درحالی از وجود 47روستای در معرض خطر استان صحبت می‌کند که این روستاها بیشتر در شهرستان‌های لردگان، کوهرنگ، اردل و کیار پراکنده هستند و بحث جابه‌جایی یا درجاسازی آنها با محوریت بنیاد مسکن در حال اجراست. مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی چهارمحال و بختیاری درباره وضعیت فعلی رسیدگی به این روستاها می‌گوید: در سال‌های اخیر با اختصاص اعتبار از محل اقتصاد مقاومتی، مطالعات روی 47روستای باقی مانده در معرض خطر آغاز شده که براساس نتایج مرحله نخست مطالعات، 22روستا باید به نقاط امن جابه‌جا شده و مشکل 25روستای دیگر با درجاسازی رفع خواهد شد.
فرشید ریاحی سامانی با اشاره به روند طولانی رفع مشکلات این روستاها می‌افزاید: تکمیل طرح‌های جابه‌جایی و درجاسازی روستاهای در معرض خطر نیازمند اعتبار قابل توجهی است. ضمن اینکه بسیاری از روستاهای در معرض خطر استان در نقاط جنگلی کوهرنگ، اردل و لردگان واقع شده‌اند و به همین دلیل مکان‌یابی برای جابه‌جایی روستاها به سبب وجود اراضی ملی دشوار است. از همین رو اجرای این طرح‌ها زمان‌بر شده است.

وقوع ۷۷۰۰سیلاب در کشور
رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور چند هفته پیش در آماری اعلام کرد: ۴۵۰شهر و ۸۲۶۰روستای کشور در معرض سیلاب قرار دارد. مسعود منصور با بیان اینکه در چند دهه اخیر بیش از ۷۷۰۰سیلاب در کشور رخ داده و هر سیلاب‌ به‌طور میانگین ۲۵میلیارد تومان خسارت وارد کرده است، گفت: آبخیزداری ۷۰درصد خسارات سیل را
کاهش می‌دهد.

۹۷‌درصد شهرها و روستاها در خطر زلزله
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در تازه‌ترین اظهارنظر خود گفت: ۹۷درصد شهرها و روستاهای ایران در معرض خطر زمین‌لرزه هستند. علیرضا شهیدی افزود: به‌طور تقریبی همه شهرها و روستاهای کشور در معرض خطر سیلاب و همه تاسیسات کوهستانی در معرض انواع رانش زمین قرار دارند و بیش از ۳۰۰دشت اصلی کشور با خطر افت آب زیرزمینی، کاهش کیفیت آب و فرونشست روبه‌رو هستند.