دونلی‌نواز مشهور بلوچ

شیرمحمد اسپندار، سرشناس‌ترین دونلی‌نواز ایران است که حالا دهه90 زندگی خود را در گمنامی سپری می‌کند. شیرمحمد اسپندار برای آنهایی که موسیقی نواحی ایران را می‌شناسند، نامی آشناست. او در سال ۱۳۰۶ هجری خورشیدی در بمپور بلوچستان متولد شد. در نوجوانی برای پیداکردن کار به پاکستان رفت و در سال ۱۳۳۷ پس از کسب تجربه در زمینه موسیقی به ایران بازگشت. اسپندار یک نوازنده معمولی نیست؛ مردی است که موفق به کسب دکتری افتخاری موسیقی سنتی از کشور فرانسه شده و تنها کسی است که می‌تواند‌ساز «دونلی» را بنوازد. دونلی زدن به این معناست که هنرمند بتواند دو نی را همزمان در دهان بگذارد و بنوازد. دونلی،‌ساز محلی منطقه سیستان و بلوچستان است و شیرمحمد اسپندار هم با نگاه کردن از روی دست یک نفر دیگر نواختن را یاد گرفت. اغلب نوازنده‌های قدیم، سواد موسیقایی نداشتند و به همین دلیل این سبک چندان به ثبت نرسیده است. بسیاری از دونلی‌نوازها چوپان بوده‌اند و به اقتضای چوپانی، این ‌ساز را یاد گرفته‌اند؛ برای همین هم درگیر تدوین این موسیقی و ثبت آن نبوده‌اند. شیرمحمد اسپندار هنوز هم دونلی می‌زند؛ نه مثل روزهای پرشور جوانی. حالا کشاورزی می‌کند. در یکی از آخرین گفت‌وگوهایش با همشهری تأکید کرده بود که «ژاک شیراک، رئیس‌جمهور فرانسه بود که من و چند هنرمند دیگر از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد به فرانسه رفتیم. مدرک دکتری را آنجا به من دادند. از من دعوت کردند که به آنجا مهاجرت کنم اما قبول نکردم. گفتم یک سر ناخن از خاک ایران را به تمام دنیا نمی‌دهم اما چند بار که از سفر برمی‌گشتیم، وسایلم را دزدیدند؛ در خاک خودم. در فرودگاه مهرآباد یا هتل که می‌رفتیم، لوح‌های تقدیر، سوغاتی که خریده بودم و جوایزی که گرفته بودم، همه را بردند».