سبقت ایران از اروپا در واکسیناسیون

 مریم سرخوش- خبرنگار
 
عملیات ویژه علیه کرونا، ماه‌هاست آغاز شده اما ویروس همچنان در حال تاخت و تاز است و حالا در تلاشی دوباره، زنجیره‌ شیوع‌اش را در کشورهای اروپایی ادامه داده. بیش از 2 سال است که جهان درگیر کروناست و دراین مدت سیاست‌های مختلفی برای مهار آن در پیش گرفت؛ اعمال قرنطینه‌، محدودیت‌های تردد، ممنوعیت رفت و آمد و استفاده اجباری از ماسک و از ماه‌ها قبل، واکسیناسیون. جنگ علیه کرونا، در هر مرحله، سخت‌تر و ویروس مقاوم‌تر می‌شود. بررسی وضعیت شیوع و مدیریت کرونا در کشورهای دنیا، حکایت از  نوسان‌ در آمار و سیاست‌گذاری‌ها دارد. کشورها هنوز فاصله زیادی با ایمن شدن دارند، در حالی‌که هر روز هم به آمار مرگ و ابتلایشان افزوده می‌شود.
 مقایسه وضعیت چندین کشور جهان در واکسیناسیون علیه کرونا نشان می‌دهد میزان پوشش کامل واکسیناسیون (تزریق 2دوز) در آمریکا 57.95درصد و در کل اروپا 57.12درصد است. در این میان اما کشورهای آسیایی رکورد خوبی را ثبت نکرده‌اند و این عدد برای آنها 46.55درصد است. حالا در ایران با پوشش قابل توجه واکسیناسیون هر دو دوز، 53درصد از جمعیت کل کشور واکسینه شده‌اند و براساس وعده وزارت بهداشت قرار است جمعیت 67میلیون نفری هدف واکسن در کشور (12سال به بالا) هم به‌زودی واکسینه شوند.بر اساس آمارهای جهانی تزریق 2دوز واکسن کرونا در ایران، 53 درصد و در اروپا 57 درصد است، اما مجموع واکسن‌های تزریق شده در ایران 67 و در اروپا 62 درصد است که نشان‌دهنده پیشتازی ایران در واکسیناسیون نسبت به اروپاست.پیش از این وزارت بهداشت اعلام کرده بود که تا اول آذر 65درصد جمعیت 12 تا 18 سال و 83درصد جمعیت 18سال به بالا دوز اول واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند.
در بررسی وضعیت ایران، انگلیس، آلمان، فرانسه، ایتالیا و ترکیه به‌عنوان کشورهایی با جمعیت مشابه، ایتالیایی‌ها بیشترین درصد واکسیناسیون دوز اول را ثبت کرده‌اند و پس از آنها، مردم فرانسه، انگلیس و آلمان با واکسینه شدن بیش از 60درصد جمعیت کل کشورشان، قرار می‌گیرند. براساس آمارهای جهانی ثبت شده برای ایران درمجموع 67درصد از جمعیت کل ایران حداقل یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند؛ این در حالی است که با وجود شروع زودهنگام واکسیناسیون در کشورهای اروپایی اکنون درصد تزریق واکسن در ایران تفاوت چندانی با دیگر کشورها  ندارد و با تزریق دوز دوم، به‌زودی ایران عدد 78درصدی تزریق براساس کل جمعیت در ایتالیا را به‌خود اختصاص خواهد داد. در ترکیه هم با وجود دسترسی زودهنگام به واکسن به‌دلیل شرکت در کارآزمایی بالینی واکسن‌های چینی و خرید واکسن‌های آمریکایی اما پوشش واکسیناسیون در تزریق حداقل یک دوز تنها 66درصد است. جهش قابل توجه واکسیناسیون در ایران از نیمه‌های شهریور آغاز شد و با ورود محموله‌های سنگین واکسن به ایران از اواخر مرداد، در 3ماه، میزان واکسیناسیون دوز اول در میان جمعیت 18سال به بالا به 83درصد رسیده است. در این میان اما با گذشت بیش از 6‌ماه از آغاز واکسیناسیون برای جمعیت عمومی کشور، هنوز تزریق دوز یادآور عدد بالایی در ایران ندارد. براساس اعلام روز گذشته وزارت بهداشت، تنها 833هزارو605نفر در کشور دوز سوم را دریافت کرده‌اند که از میان کادر درمان و افراد در گروه‌های پرخطر و سالمندان بوده اند. در کشورهای دیگر اما میزان تزریق دوز سوم بالاتر است که یکی از دلایل آن آغاز واکسیناسیون زود‌تر در این کشورها نسبت به ایران است؛ به‌طوری‌که انگلیسی‌ها با تزریق روزانه 22.48نفر از هر 100نفر رکورددار تزریق واکسن‌های یادآور شده‌اند و پس از آن ترکیه با 15.58نفر، فرانسه با 8.02نفر، آلمان با 6.95نفر، ایتالیا با 6.56نفر و ایران با 0.90نفر در رده‌های بعدی قرار دارند. البته به تأکید مسئولان وزارت بهداشت ایران، هم‌اکنون اولویت تزریق به جز 3گروه اعلام شده، تکمیل پوشش واکسیناسیون جمعیت هدف است؛ هر چند که در تامین واکسن‌ها هم مشکلی وجود ندارد و با قرار گرفتن 5واکسن ایرانی (برکت، پاستوکووک، اسپایکوژن، کووپارس و فخراوک) در سبد واکسیناسیون علاوه بر واکسن‌های وارداتی ازجمله آسترازنکا، سینوفارم و اسپوتنیک مشکلی در تزریق دوز سوم هم وجود نخواهد داشت.

ثبت بیشترین مرگ‌ در فرانسه، انگلیس و ایتالیا
در بررسی وضعیت میزان شیوع کرونا در کشورهای با جمعیت مشابه، تنها کشوری که توانست در اوج بیماری کرونا یعنی پاییز سال گذشته، وضعیت متعادل‌تری داشته باشد، ایران بود. آن زمان، دنیا با بحران کرونا مواجه و واکسیناسیون گسترده هم شروع نشده بود. به استناد آمارهای منتشر شده، حتی در پیک پنجم کرونا در ایران که بحرانی‌ترین طول بیماری را در مرداد و شهریور امسال تجربه کرد، ایران وضعیت سختی مانند دیگر کشورهای این گروه نداشت، اما این نکته هم قابل توجه است که براساس اعلام بسیاری از متخصصان میزان تست‌گیری و شناسایی بیماران در بسیاری از کشورهای اروپایی، بسیار گسترده‌تر از ایران بود که این موضوع روی تعداد بیماران هر کشور تأثیر‌گذار بوده است. در میان کشورهای مورد بررسی در این گزارش، فرانسه، انگلیس و ایتالیا در ابتدای بحران، بیشترین مرگ ناشی از کرونا را ثبت کرده‌اند؛ به‌طوری‌که نرخ بالاترین مرگ روزانه در فرانسه از هر یک میلیون نفر 14.39نفر، در انگلیس 13.87نفر و در ایتالیا 13.49اعلام شد. این نرخ در آلمان 2.93نفر و در ترکیه 1.44نفر بود. این عدد برای ایران از هر یک میلیون نفر، 1.60نفر ثبت شد؛ هر چند که در تابستان سال گذشته، آمار فوتی‌ها در 5کشور به جز ایران به کمتر از 0/5 نفر در هر یک میلیون نفر رسید، اما ایران بیشترین آمار فوتی‌ها را به‌خود اختصاص داد. رکورددار ثبت مرگ در میان این کشورها، مربوط به انگلستان است که در بهمن سال گذشته 18.37نفر از هر یک میلیون نفر از مردم این کشور جان خود را بر اثر ابتلا به کرونا از دست دادند. البته در تابستان امسال، ایران رکورددار بالاترین میزان مرگ در میان این گروه از کشورها شد؛ به‌طوری‌که 7.64نفر از هر یک‌میلیون نفر در ایران جان خود را از دست می‌دادند؛ درحالی‌که در آن دوره، ابتلا و مرگ در سایر کشورها بالا نبود. هم‌اکنون هم فرانسه، ترکیه، آلمان و انگلیس بیشترین آمار مرگ را به‌خود اختصاص داده‌اند و ایران و ایتالیا هم در رده‌های انتهایی قرار گرفته‌اند؛ هر چند که ایتالیا این روزها روند صعودی ابتلا را تجربه می‌کند و احتمال افزایش فوتی‌ها به‌ویژه در واکسن‌نزده‌هایش وجود دارد. با اینکه در ایران، هنوز گونه جهش‌یافته‌ جدیدی ثبت نشده، اما گزارش‌های رسمی اعلام شده از سوی وزارت بهداشت نشان می‌دهد، گونه غالب در ایران مانند 5کشور دیگر، دلتاست. اکنون هم غالب‌ترین گونه جهش‌یافته ویروس در تمامی این کشورها همان دلتا و دلتاپلاس است که منجر به افزایش بیماری در این کشورها شده است.

حرکت ناهماهنگ کشورها علیه کرونا
یکتا فراهانی-  خبرنگار:   علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است و برای خروج کشورها از وضعیت بحران کرونا، معتقد است که باید سیاست‌های هماهنگ برای مقابله با ویروس اعمال شود و میزان واکسیناسیون کشورها، بالا رود. به‌گفته او، به‌طور کلی، برای مقابله با کرونا، باید 4مسئله مورد توجه قرار گیرد؛ رعایت بهداشت فردی و اجتماعی، فاصله گذاری، استفاده از ماسک فاصله‌گذاری و واکسیناسیون: «تجربه مدیریت کرونا در ماه‌های گذشته نشان می‌دهد که مردم به‌تدریج رعایت این موارد را فراموش کرده‌اند، دولت‌ها هم نشان داده‌اند که سیاست‌های مناسب، مدون و هماهنگی در سطح جهان، برای مقابله با این بیماری   ندارند.» او به همشهری می‌گوید:«کمک‌های اجتماعی به مردم، وضع مقررات با قابلیت اجرا و نظارت، همچنین تصمیم‌گیری‌ درست برای اعمال قرنطینه و آزمایش‌های به موقع‌ برای بیماریابی، راهکارهایی است که مسئولان و سیاستمد‌اران کشورها، باید برای قطع زنجیره کرونا در پیش بگیرند، مثلا در کشور ما چنین کمک‌هایی به‌ویژه در زمینه کمک‌های اقتصادی یا تسهیل تردد مردم با افزایش ناوگان‌ حمل‌ونقل و همچنین نظارت بر اجرای درست قرنطینه وجود نداشته است. ما حتی به اندازه کافی در زمینه بیماریابی فعال نبودیم.» او دسترسی تمام مردم دنیا، به داروهای درمان کرونا را یکی از عوامل اصلی در کنترل بیماری می‌داند و می‌گوید:« هر چند که واکسیناسیون، راهکار اصلی برای مقابله با کروناست، اما لازم است کشورهای دنیا برای رسیدن به خط پایان کرونا، هماهنگی‌های بیشتری در دسترسی به داروها و واکسیناسیون انجام دهند. تمام کشورها باید بتوانند میزان واکسیناسیون جمعیت‌شان را به 90درصد برسانند. البته که این موضوع با توجه به استفاده از واکسن‌های مختلف در دنیا، چالش‌برانگیز شده است، همین مسئله در رسیدن دنیا به ایمنی یکسان، اختلال ایجاد می‌کند.» هر چند که به‌گفته این ویروس‌شناس، تزریق دوز بوستر می‌تواند خلأ ایجاد شده در ایمنی را کاهش دهد:« کرونا تمام کشورهای دنیا را در یک کشتی قرار داده است. بنابراین هیچ کشوری نمی‌تواند تنها به ایمنی خود توجه داشته باشد. آنچه مشخص است، اینکه واریانت‌های این ویروس در آینده از نوع مقاوم‌تری خواهند بود که واکسن‌گریز هم هستند، بنابراین لازم است، هماهنگی کشورها برای مقابله با بیماری افزایش پیدا کند تا وحدت رویه داشته باشند.» با این حال این ویروس‌شناس با انتقاد از سیاست‌های در پیش گرفته شده در دنیا برای مقابله با کرونا تأکید می‌کند:« سیاست‌های متفاوت و ناهماهنگی در کشورهای دنیا در پیش گرفته شده که مانع از رسیدن کشورها به نقطه پایان کرونا شده است، تجربه کشورهایی مانند آمریکا و اروپا، در بازگشایی زودهنگام مدارس و مکان‌های عمومی نشان داد که مردم خسته شده‌اند و نسبت به شرایط معترض‌اند اما اینها نباید باعث شود تا واقعیت بیماری نادیده گرفته شود. بلکه باید از تکرار تجربه کشورهایی که دچار خطا شده‌اند، خودداری کرد و با هماهنگی برای مقابله با کرونا پیش رفت.» به‌گفته ناجی، باید از تجربه کشورهای موفق در مدیریت کرونا، مثل آلمان، اتریش و انگلستان استفاده کرد، هم‌اکنون، در کشوری مانند اتریش، واکسیناسیون کاملا اجباری شده است. باید بررسی کرد که کدامیک از این سیاست‌ها در کشورها قابل اجراست و براساس آن اقدام کرد: «برخی کشورها به‌ویژه توسعه نیافته‌ها، برنامه‌ای هماهنگ برای افزایش میزان واکسیناسیون ندارند، بنابراین ویروس هم آزادانه‌تر در این مناطق در گردش است، باید به این کشورها توجه بیشتری داشت. در این شرایط آموزش همگانی می‌تواند مؤثر باشد.»