قرار است کشاورزان ضرر نکنند

طبق اعلام اسماعیل قادری‌فر، مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، اجرای طرح کشت قراردادی گندم، کلزا و پنبه در تعدادی از استان‌های کشور توسط شبکه تعاونی‌های روستایی و کشاورزی آغاز شده است. به‌گزارش همشهری، کشت قراردادی مرسوم در دنیا که به‌گفته کارشناسان با اقبال گسترده‌ای هم روبه‌رو شده  راه‌حل تضمینی برای اجرای الگوی کشت محسوب می‌شود. بر اساس این طرح دولت یا بخش خصوصی براساس نیازهای داخلی با کشاورزان برای کشت محصولات کشاورزی قرارداد می‌بندد و طی آن، کشاورز از ابتدای فصل کاشت دقیقا می‌داند چه محصولی می‌کارد، محصول مزرعه خود را چه زمانی برداشت و چه زمانی مطالبات خود را دریافت می‌کند. در این نوع کشت، کشاورز حساب سود و زیان خود را می‌داند و در عین حال دولت هم می‌تواند ضمن برنامه‌ریزی برای تامین نیازهای داخلی برای صادرات محصولات کشاورزی هم برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد. اما آنچه امسال سازمان جهادکشاورزی به‌عنوان کشاورزی قراردادی مطرح و همزمان با کشت پاییزه آغاز کرده، با هدف تغذیه محصولات و افزایش بهره‌وری در گندم، کلزا و پنبه انجام می‌شود.


    کشت قراردادی چیست؟
بر مبنای اعلام جهادکشاورزی به استان‌های پایلوت، کشاورزان متقاضی که توان تامین نهاده‌های کشاورزی مورد نیاز برای تغذیه محصول ازجمله کود را ندارند، می‌توانند با مراجعه‌ به مراکز تعیین شده با جهادکشاورزی استان قراردادی امضا کنند؛ بر مبنای این قرارداد جهادکشاورزی برای هر هکتار زمین و در ازای سفته، کود مورد نیاز را به کشاورز تحویل می‌دهد.
کشاورزان به‌صورت زنجیره‌ای ضامن یکدیگر می‌شوند، در پایان فصل کشت، محصول برداشت‌شده خود را به قیمت تضمینی اعلام شده به جهادکشاورزی تحویل می‌دهند و بعد از کسر پول کود، مطالبات خود را دریافت می‌کنند.
براساس دستورالعمل ابلاغی وزارت جهادکشاورزی درباره کشاورزی قراردادی، مهم‌ترین هدف در این دستورالعمل، حمایت از کشاورزان برای افزایش تولید، عملکرد و خوداتکایی در تولید مطرح شده است.  این کار با حمایت در تهیه و تحویل انواع کودهای ازته، فسفاته و پتاسه، همچنین با پرداخت یارانه و پاداش بهره‌وری، بیمه کشاورزان و کسر مبلغ آن در زمان تحویل، یارانه آزمون خاک و... انجام می‌شود.
براساس این ابلاغیه، شرکت بازرگانی دولتی ایران در 7 استان و سازمان تعاون روستایی در ۱۰استان دیگر در حوزه کشاورزی قراردادی فعالیت خواهند کرد.

   خوزستان؛ رتبه اول کشت قراردادی گندم
 خوزستان به‌عنوان قطب کشاورزی بیشترین سهم را در کشت قراردادی 250هزار هکتاری گندم دارد. هرچند این استان پیش از این و در یکی، دو سال گذشته تجربه کشت قراردادی با مشارکت بخش خصوصی را داشته است.
رئیس جهادکشاورزی خوزستان هدف از اجرای کشت قراردادی را تغذیه محصولات می‌داند و به همشهری می‌گوید: کودهای فسفات و پتاس گران و کیسه‌ای 500هزار تومان است و کشاورزان قدرت خرید این کودها را ندارند و به همین دلیل در یکی،دو سال گذشته با کاهش عملکرد مواجه بودیم.
خدارحم امیری، با بیان اینکه براساس تقسیم‌بندی صورت گرفته ۲۴درصد سطح مربوط به گندم شهرستان‌های استان به کشت قراردادی اختصاص دارد، می‌افزاید: سهم خوزستان از کشت قراردادی گندم در سال‌جاری 85هزار هکتار و بیشتر از همه استان‌هاست.
به‌گفته وی، قیمت خرید تضمینی گندم در سال‌جاری 7500تومان تعیین شده و کشاورزانی که توان خرید نهاده‌های کشاورزی را ندارند، می‌توانند در طرح کشت قراردادی شرکت کنند.
رئیس جهادکشاورزی خوزستان در ادامه به تجربه کشاورزی قراردادی در این استان با مشارکت بخش خصوصی اشاره می‌کند و می‌گوید: سال قبل کشت قراردادی در سطح 18هزارو500هکتار چغندرقند و 70هزار هکتار کلزا با مشارکت بخش خصوصی انجام شده بود. امسال هم در 8500هکتار چغندرقند و 25هزار هکتار کلزا کشت قراردادی داریم.
امیری‌ توضیح می‌دهد که کشاورزی قراردادی در دنیا جا‌افتاده و ما نیز باید رفته‌رفته به‌سمت کشاورزی قراردادی برویم، زیرا ضامن رعایت الگوی کشت است، جلوی تولید محصول مازاد را می‌گیرد، واسطه‌ها را از بازار حذف می‌کند و ضرر کشاورزان را کاهش می‌دهد.
خوزستان با تولید سالانه 17.5میلیون تن محصولات زراعی و باغی رتبه نخست کشوری را دارد.

   آغاز کشت قراردادی گندم در گلستان
از این هفته کشت قراردادی گندم به‌صورت آزمایشی در 55هزار هکتار از اراضی گلستان آغاز می‌شود. این خبر برای استانی که با داشتن 640هزار هکتار اراضی قابل کشت محصولات کشاورزی و با تولید سالانه 1.4میلیون تن گندم، رتبه دوم تولید این محصول مهم را در کشور به‌خود اختصاص داده، بسیار حائز اهمیت است. ضمن اینکه براساس اطلاعات موجود از سازمان جهادکشاورزی استان، مازاد گندم تولیدی کشاورزی گلستان برای تامین نان به بیش از 10استان کشور ارسال می‌شود. با انجام طرح کشت قراردادی گندم می‌توان به بهره‌مندی استان‌های بیشتری از گندم‌های گلستان امید داشت.
 اینطور که معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی گلستان می‌گوید، هدف از اجرای طرح کشت قراردادی گندم در گلستان، افزایش بهره‌وری از منابع آب و خاک، تولید برنامه‌ای کشت، ایجاد ثبات و پایداری تولید، افزایش کیفیت محصول، کاهش هزینه‌های عملیات تولید و بازار گندم، رعایت الگوی کشت و افزایش عملکرد محصول در واحد سطح است.
محمدرضا عباسی می‌گوید: اجرای این طرح فرصتی استثنایی برای گندم‌کاران استان به‌حساب می‌آید تا بدون دغدغه تامین نقدینگی برای کود مورد نیاز و بیمه در آغاز کشت‌ به کشت گندم بپردازند.

   آذربایجان‌شرقی در مسیر توسعه کشت قراردادی
در آذربایجان شرقی کشت قرادادی سابقه کوتاهی دارد، اما در همین مدت هم علاوه بر گندم و کلزا پای دیگر محصولات استان به این نوع کشت باز شده است.
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی به همشهری می‌گوید: کشت قراردادی گندم به‌صورت دستور‌العمل از سوی وزارت جهادکشاورزی به استان ما هم ابلاغ شده است. شرکت بازرگانی دولتی GPC و سازمان تعاون روستایی مکلف شده‌اند به‌عنوان شرکت‌های پشتیبان در این طرح حضور داشته باشند. براساس این طرح شرکت‌ها و انجمن‎های آردسازی و شرکت‌های وابسته تعاون روستایی این قرارداد را با کشاورزان می‎بندند. اکبر فتحی با بیان اینکه برای اجرای گسترده‌تر این طرح در استان شرکت‌های خدمات غیردولتی ایجاد شده است، می‎افزاید: فارغ‌التحصیلان کشاورزی این شرکت‌ها را اداره می‌کنند و به نوعی مانند شرکت‌های خدمات جهادکشاورزی دولتی به کشاورزان خدمات دولتی ارائه می‌دهند. به‌گفته وی، کشاورزی قراردادی در گلخانه‌های کوچکی که توان بازاریابی ندارند هم در استان انجام می‎شود؛ برای این کار یک تعاونی ایجاد شده است که با گلخانه‌های کمتر از 5هزارمترمربع قرارداد می‌بندد و هم نهاده‌ها را در اختیار آنها قرار می‌دهد و هم محصول آنها را به قصد صادرات خریداری می‌کند.

   لرستان در انتظار زیرساخت‌ها
کشت قراردادی امسال در 5استان به غله و اداره بازرگانی و در 10روستا ازجمله لرستان به تعاون روستایی سپرده شده است؛ این در حالی است که مسئولان لرستان معتقدند تعاون روستایی استان امکاناتی در اختیار ندارد و زمانی کشاورزی قراردادی معنا پیدا می‌کند که امکاناتی به کشاورز داده شود. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی در این‌باره به همشهری می‌گوید: کشاورزی قراردادی حلقه مفقوده بخش کشاورزی است. زمانی که کشاورز نداند برای چه‌کسی تولید می‌کند و خریدار محصولش کجاست سردرگم است و مشخص نیست سرانجام کشت و محصول تولیدی او چه خواهد بود. وزیر جدید کشاورزی وعده کشت قراردادی را داده که درصورت اجرا می‌تواند در بهبود وضعیت خرید محصولات کشاورزی و حمایت از کشاورزان تأثیر مثبت داشته باشد، اما قبل از انجام هر کار باید زیرساخت‌های آن فراهم شود. جواد صالحیان می‌افزاید: در لرستان نیمی از کشت پاییزه انجام شده است و تا یک هفته دیگر کل کشت انجام می‌شود و فقط پلدختر و کوهدشت باقی مانده است، اما برای همین 2شهرستان هم تعاونی روستایی هنوز دستوری دریافت نکرده.