درد مشترک تحصیل در زمانه کرونا
اغلب دانشجویان جدیدالورود دانشگاه‌های سراسری پس از عبور از سد کنکور با مشکل دوری از دانشگاه مواجه شده‌اند
لیلا شریف - روزنامه‌نگار
روزی 15ساعت درس خواند تا یک صندلی از بهترین دانشگاه سراسری را برای 4سال به‌نام خود ثبت کند، در تمام مدت خود را در کلاس‌های دانشگاه و در کنار هم‌دانشگاهی‌هایش تصور می‌کرد اما کرونا، داستان دیگری را برای دانشجویان به‌خصوص دانشجویان ترم اولی رقم زد. مسیر پراسترس کنکور برخلاف تصور بسیاری از ترم اولی‌ها به حضور در کلاس‌های مجازی و دیدن تصویر استادها در قاب کوچک صفحه تلفن همراه ختم شد در این میان دانشجویان سال اول نیز فضای چندان متفاوتی را تجربه نکردند چرا که هنوز به درک روشنی از حضور و فعالیت در دانشگاه دست نیافته بودند که حکم به کلاس‌های مجازی داده شد.
تصوری از دانشگاه ندارم
ماتیا خود را دانشجوی ترم اولی دانشگاه سوره معرفی می‌کند اما هنوز فرصت حضور در دانشگاه را به‌دست نیاورده است و به همین دلیل با غمی گره خورده به خشم می‌گوید:«چیزی که من از دانشگاه و دانشجو بودن می‌دانستم این بود که وارد فضای جدید و بزرگ‌تری می‌شوم و قرار است با افراد زیادی در تعامل باشم اما متأسفانه همه اتفاقات آنلاین است. هر دانش‌آموزی که زمان زیادی برای درس می‌گذارد، دوست دارد حاصل تلاش‌هایش به همان اتفاقی ختم شود که خیلی از افراد در این رده سنی تجربه کردند اما الان وضعیت به شکلی است که ما حتی تصوری از دانشگاه و فضای دانشگاه نداریم. خیلی بد است که من بعد از این همه درس خواندن، آنچه سال‌های در مورد دانشگاه شنیده و دیده بودم را نمی‌توانم تجربه کنم.»
جایگزینی آموزش الکترونیکی به جای آموزش حضوری، طرحی بود که از سوی معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در آخرین روزهای اسفند 98ابلاغ شد و بسیاری گمان می‌کردند که این دستورالعمل قرار است پس از مدتی کوتاه حذف و جای خود را به روال عادی فعالیت‌های دانشگاه‌ها بدهد اما استمرار کرونا تمام آرزوهای دانشجویان جدید الورود و در حال تحصیل را نقش بر آب کرد تا جایی که برخی مانند ماتیا خود را بیشتر هنرجو می‌دانند تا دانشجو؛« هنوز به شکل حضوری دانشگاه را تجربه نکرده‌ام، تصورم از خودم در حد همان هنر آموز یا دانش‌آموز باقی مانده است.هر آدمی در هر مقطعی از زندگی‌اش با اتفاقاتی و تعاملات مختلفی مواجه می‌شود و از نظر من بزرگ‌ترین اتفاقات و روابط مربوط به دوران دانشجویی است، متأسفانه به‌دلیل شرایط کرونا این تجربه خاص را از دست داده‌ایم و معلوم هم نیست که این دوران چه زمانی تمام می‌شود. به‌طور کلی مجازی شدن دانشگاه‌ها در دوران کرونا باعث شد تا خیلی از روابط و تعاملاتی که سال‌های انتظارش را می‌کشیدم، دست یافتنی نباشد.» حضور نداشتن در دانشگاه برای دانشجویانی که واحدهای عملی بخش اعظم دوره تحصیلی‌شان را تشکیل می‌دهد، شرایط سخت‌تری را رقم زده است و براساس توضیح ماتیا به‌عنوان دانشجوی هنر، کیفیت آموزش و یادگیری در این شیوه آموزش بسیار پایین است؛«رشته من هنر است، بسیاری از اتفاقات این رشته باید در کلاس‌های عملی رقم بخورد، اینکه استادها در کلاس طراحی کنند و ما هم به شکل مستقیم شاهد روند کار باشیم، اتفاق مطلوبی نیست. این مدل درس خواندن باعث می‌شود تا انگیزه ما برای ادامه تحصیل کم شود و حتی کیفیت درس خواندمان در این دوران پایین بیاید. تأثیر منفی این اتفاق برای افرادی که رشته‌هایی با واحدهای عملی زیاد دارند مانند رشته هنر پررنگ‌تر است. در فضای خانه کار کردن برای یک هنرجو اتفاق جالبی نیست، اینکه در تنهایی خودمان در گوشه‌ای از خانه بنشینیم و براساس طرحی در گوشی طراحی کنم، انگیزه من را کم کرده است.»
سه ترم درس خواندم اما 4روز دانشگاه رفتم
هر فردی که کنکور داده باشد، می‌داند که عبور از سد کنکور و رسیدن به رشته‌های پرطرفدار در دانشگاه‌های سراسری، کاری سخت است و برای رسیدن به آن باید سال‌های قبل از کنکور را با برنامه‌ریزی دقیق پیش برد. حنانه جز همان دسته از دانش‌آموزانی بود که برای دست یافتن به رشته مورد علاقه‌اش، تمام دوران تحصیل در مدرسه نمونه دولتی را با اضطراب‌های پشت کنکور سپری کرد اما کرونا و دانشگاه مجازی او را ناامید ساخت؛«برای رسیدن به این دانشگاه و رشته خیلی تلاش کردم اما چه فایده، از ترم اول تا به امروز - ترم سوم- فقط 4بار به دانشگاه رفته‌ام. خیلی وقت‌ها به این فکر می‌کنم که ای‌کاش کمتر درس می‌خواندم و کمتر خودم را عذاب می‌دادم چون در تحصیل مجازی تفاوت چندان میان دانشگاه سراسری و دیگر دانشگاه‌ها وجود ندارد.» شاید عجیب باشد اما بسیاری از دانشجویانی که در دوران کرونا راهی دانشگاه شدند، تصوری از فضای تحصیل خود ندارند و برخی مانند حنانه پیش از شروع نخستین ترم و برای داشتن تصویری نزدیک به واقعیت از دانشگاه، خود را به کلاس‌های خالی دانشگاه رساندند؛«اولین بار قبل از شروع ترم به دانشگاه سر زدم تا ببینم فضای دانشگاه چه شکلی است و این همه عکس که از دانشگاه تهران دیده بودم، چقدر به واقعیت نزدیک است. البته آن روز دانشگاه در خلوت‌ترین حالت ممکن بود و توانستم ساختمان‌های خالی از دانشجو را ببینم.» حنانه مانند هم مدرسه‌ای‌هایش، فضای تحصیلش را همچون دوران دبیرستان تصور می‌کند؛«همه دوستان مدرسه‌ام که با من دانشگاه قبول شدند، می‌گویند که انگار دانشگاه همان دبیرستان هست، چون ما فرصت تجربه فضای دانشگاه را نداشتیم.»
فرصت‌های شغلی را از دست داده‌ام
دانشگاه برای دانشجویان به‌خصوص دانشجویان رشته مهندسی بستری را برای یافتن شغل‌های پاره‌وقت مهیا می‌کند و اقبالی که در دوران تحصیلات مجازی کمرنگ شد. امین دانشجوی مهندسی نقشه‌کشی دانشگاه تهران، 4ترم دانشگاه را حضوری و 4ترم را غیرحضوری تجربه کرده است و از نظر او مهم‌ترین مشکل دوری از دانشگاه مربوط به فرصت‌های شغلی می‌شود چرا که دیدار با استادها و سایر دانشجویان این امکان را فراهم می‌کرد تا در ترم‌های پایانی، شرایط شغلی مناسب با رشته تحصیلی ایجاد شود. کیفیت کلاس‌های مجازی دانشگاه‌ها، موضوعی است که در روزگار کرونایی بارها و بارها مورد توجه قرار گرفت اما شرایط فعلی با انتظارات بسیاری از دانشجویان فاصله دارد؛ اتفاقی که شرایط تحصیلات مجازی را سخت‌تر می‌کند:«کیفیت آموزش غیرحضوری با آموزش حضوری فاصله بسیاری دارد، به‌خصوص در رابطه درس‌های عملی که نیاز به تعامل دوجانبه یا رفع اشکال حضوری داشت، شرایط بدتر شد.» شنیدن صحبت‌های دانشجویان دوران کرونا این واقعیت را گوشزد می‌کند که در کنار تمام مشقت‌های تحصیل مجازی دانشجویان، حس سرخوردگی و نداشتن تصویری روشن از دانشگاه، درد مشترک دانشجویان دوران کارشناسی است، دانشجویانی که با تلاش بسیار خود را از پشت سد کنکور به امید حضور در دانشگاه‌های سراسری بالا کشیده بودند اما هم‌اکنون با شک و تردید به مسیر پیشروی خود و تلاش‌هایشان می‌نگرند و بسیاری از آنها پس از حضور کوتاه در دانشگاه باید لباس فارغ‌التحصیلی بر تن کنند.
