چرا هند زغال سنگ را رها نمی‌کند؟

هندوستان در آخرین لحظات به نتیجه رسیدن کنفرانس اقلیمی گلاسگو، خواستار یک تغییر در پیش‌نویس توافقنامه شد؛ تغییری که شاید در نگاه اول جایگزینی ساده و بی‌اهمیت دو واژه به‌نظر بیاید، اما در واقع به مشکلی ریشه‌ای در هندوستان اشاره دارد که رفع نشدن آن می‌تواند از سرعت تلاش‌ها برای کاهش آلاینده‌ها در جهان بکاهد.
هندی‌ها با حمایت چین و چند کشور دیگر، بر خواسته خود مبنی بر جایگزین کردن عبارت «تعهد به کاهش تدریجی» به جای «تعهد به قطع تدریجی» استفاده از زغال سنگ، پافشاری کردند. این تغییر تک واژه‌ای - کاهش به‌جای قطع - پیامدهای مهمی به‌دنبال خواهد داشت. وعده «قطع تدریجی» قدمی بزرگ به‌سوی رها شدن جهان از مضرات یکی از آلوده‌ترین سوخت‌ها تلقی می‌شد. این در حالی است که هندوستان از تمامی هزینه‌های زغال سنگ آگاه است. براساس آماری تخمینی، سوزاندن زغال سنگ سالانه جان 112هزار نفر را در هند می‌گیرد. با آگاهی نسبت به این موضوع است که دولت هند سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش داده است؛ درحدی که طی دهه گذشته ظرفیت تولید انرژی تجدیدپذیر را به 4برابر رسانده است. پس چرا هند هنوز زغال سنگ می‌سوزاند؟
اولین دلیل نیاز شدید به تأمین برق است. هندوستان درحال حاضر 1.4میلیارد نفر جمعیت درحال رشد دارد و همپای افزایش جمعیت، مصرف برق هم در این کشور روندی افزایشی خواهد داشت. براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، هندوستان نیاز دارد تا طی 20سال آینده به اندازه کل تولید برق اروپا به ظرفیت تولید برق خود بیفزاید. این در شرایطی است که هم‌اکنون، 70درصد از برق این کشور از منبع زغال سنگ تأمین می‌شود. دولت وعده داده که ظرفیت تولید انرژی تجدیدپذیر خود را تا سال2030 به بیش از دوبرابر ظرفیت کنونی، یعنی به بیش از 500گیگاوات برساند. اما این حجم افزایش، فقط نیمی از نیاز پیش‌بینی‌شده انرژی هندوستان را تأمین خواهد کرد. علاوه بر این، شبکه برق ناتوان و فرسوده هند به ارتقا و بروزرسانی نیاز دارد. شرکت‌های توزیع برق با بدهی جمعی 80میلیارد دلاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ازاین‌رو برای سرمایه‌گذاری‌هایی که باید در حوزه ذخیره‌سازی و انتقال انرژی تجدیدپذیر صورت بگیرد، منابع کافی در اختیار ندارند. در چنین شرایطی به‌کار گرفتن انرژی خورشیدی که واضح‌ترین راه‌حل برای حل معضل انرژی در هندوستان به شمار می‌رود، در مقیاس کلان بسیار دشوار خواهد بود.
کشورهای دیگر هم نسبت به چشم‌انداز نابرابری در تولید و تقاضای انرژی هراس دارند؛ پدیده‌ای که می‌تواند مخل رشد اقتصادی باشد. از این‌رو است که چین در ماجرای جایگزینی عبارت «کاهش تدریجی» به جای «قطع تدریجی» مصرف زغال سنگ، در کنار هندوستان قرار گرفت؛ لحظه‌ای تاریخی که 2کشوری را که روابط شکننده‌ای با یکدیگر دارند کنار هم قرار داد. هند و چین معتقدند یک بی‌عدالتی تاریخی رخ داده و غربی‌ها که به واسطه سوزاندن انبوهی از زغال سنگ به ثروتی کلان دست یافته‌اند اکنون به ناحق می‌خواهند مانع از دسترسی آنها به منابع زغال سنگ شوند. این احساس بی‌عدالتی در میان هندی‌ها قوی‌تر است. باوجود اینکه هندوستان دومین مصرف‌کننده بزرگ زغال سنگ در جهان به شمار می‌رود، اما از نظر سرانه مصرف، میزان مصرف زغال سنگ در هندوستان کمتر از یک سوم مصرف آمریکا است.
هندوستان دلیل دیگری هم برای وابستگی به زغال سنگ دارد: سیاست. این گنج سیاه در هندوستان به تجارتی بزرگ تبدیل شده و همین موضوع، آن را به گزینه‌ای مناسب برای سوءاستفاده تبدیل کرده است. در دهه‌های 1990 و 2000 قراردادهای استخراج معادن زغال سنگ، با قیمت‌های کم و غیرواقعی به دوستان و طرفداران دولت وقت هندوستان واگذار شدند؛ بی‌آبرویی بزرگی که به «رسوایی زغال سنگ» مشهور شد. علاوه بر این، استخراج زغال‌سنگ برای مردم هندوستان به منبع معاش مهمی تبدیل شده است. براساس نتایج یک پژوهش، بین 10 تا 15میلیون نفر از شهروندان هندی برای گذران زندگی خود به زغال سنگ وابسته هستند. این افراد عموما معدن‌کاوانی از ساکنان فقیرترین مناطق هند مانند «جارکند» یا «چَتیسگَر» به شمار می‌روند.
این عوامل باعث می‌شوند حذف زغال سنگ از هندوستان بسیار دشوار باشد. اما در این میان راه‌حل‌هایی هم وجود دارند. در آغاز، هندوستان باید نیروگاه‌های کنونی خود را نوسازی کند تا این مراکز بتوانند زغال سنگ را با آلودگی کمتری بسوزانند. همچنین اگر این کشور زیرساخت شبکه‌های توزیع برق خود را ارتقا دهد و نوسازی کند، می‌تواند با سرعت بالاتری به بهره‌برداری از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های انرژی خورشیدی برای تأمین برق مورد خود نیاز بپردازد.